Shartli belgilar: taqrizchilar

KIRISH

---

1896-yil 24-martda rus olimi Aleksandr Popov 
Rossiya fizika-kimyo jamiyati yig‘ilishida dunyoda 
birinchi marta radiotelegramma uzatdi.
1897-yil 2-iyulda italyan olimi Guglielmo Markoni 
radio signallarni uzoq masofalarga uzatishga qodir 
qurilmaga patent oldi.
Radioning kashf etilishi
Turli materiallarda 
mingdan ortiq sinov 
o‘tkazgan amerikalik 
ixtiro chi Tomas 
Edison 1879-yilda va 
nihoyat 40 soat yonib 
turuv chi uglerod tolali 
lampochkani yaratish
­
ga muvaffaq bo‘ldi.
Cho‘g‘lanma 
lampaning 
kashf etilishi
1804-yili ingliz muhandisi 
Richard Trevitik tarixda ilk 
parovozni konstruksiyaladi 
va amalda yasab ham 
ko‘rdi. Trevitik loyihalagan 
ushbu parovoz ikki o‘qda 
muvozanatlangan silindrik 
bug‘ qozonidan iborat 
bo‘lgan. Og‘irligi 5 tonna 
atrofida ekaniga qaramay, 
ushbu parovoz har birida 
25 tonnadan yuk bo‘lgan 
5
 ta vagonni 8 km/soat 
tezlik bilan tortib, manzili-
ga elta olgan.
Parovozning 
kashf etilishi

---

XIX ASR OXIRI – 
XX ASR BOSHLARIDA 
YEVROPA VA AMERIKA 
DAVLATLARI
I 
BOB

---

6
 1-
 
mavzu
FAOLLASHTIRUVCHI SAVOL VA TOPSHIRIQLAR
1. Yangi davrning eng asosiy xususiyatlari nimalardan iborat?
2. Industrial sivilizatsiya qaror topishi arafasida Sharq va G‘arb mamla
­
katlari orasidagi tafovutlar nimalarda namoyon bo‘ladi?
Industrial 
sivilizatsiyaning 
qaror topishi

---

7
1895-yilda muhandis V. I. Lopushinskiy ishlab chiqqan yuk lokomotivi
XVIII 
asrning oxirlarida boshlangan 
sanoat toʻntarishi
faqat sanoat-
ning emas, qishloq xoʻjaligining ham rivojini belgilab berib, butun 
XIX asr davomida koʻplab mamlakatlar taraqqiyotining asosiy mohiyatiga aylanib 
qoldi. Dastlab Angliya, uning ortidan Fransiya, biroz keyinroq AQSH, Germaniya, 
Avstriya­Vengriya, Italiya, Rossiya har xil tezlik bilan boʻlsa­da, shu yoʻldan bordilar. 
Shunday qilib, olimlar 
industrial sivilizatsiya
deb atagan, bosh qadriyatlari texnik 
taraqqiyot va inson erkinligi boʻlgan sivilizatsiya XIX asrda Yevropa va AQSHda 
uzil-kesil qaror topdi hamda qariyb ikki asr mobaynida jahon xalqlari taraqqiyotining 
mazmuniga aylanib qoldi.
Fan 
va texnika sohasida erishilgan yutuqlar xoʻjalik 
hayotining rivojlanishiga ham katta taʼsir koʻrsatdi. 
Asrlar davomida dengiz va okeanlarda suzib yurgan 
yelkanli kemalar bilan bir qatorda 
paroxodlar
paydo 
boʻldi. Yevropa va Shimoliy Amerika mamlakatlarining 
shaharlari 
temiryoʻl
tizimi bilan bogʻlandi va bu sano
-
at hamda savdoning rivojlanishiga katta turtki berdi. 
1870-yillari 
elektrdvigatel, elektrlampa, telefon,
sal keyinroq 
radio
kashf etildi. 
1880-yillar – 1890-yillar boshlarida 
elektr energiyasi
ni simlar orqali uzoq masofaga 
yetkazib berish imkoniyati paydo boʻldi; benzinda ishlaydigan dastlabki