Щяр ики тайын эерчяк айнасы – «Азярбайъан» дярэиси
Yüklə 2,81 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Həbibə Zeynalzadə, Bakı, 1944 (1946- cı il № 7, səhifə 23)
- ZEYNƏB PAŞA
- VƏTƏN DİLİ VƏ ONUN MÜƏLLİFİ
Щяр ики тайын эерчяк айнасы – «Азярбайъан» дярэиси Yazmağa söz çoxdur... Lakin hara... Dan yeri sökülür... mən yaralı quş kimi çırpınaraq qalxıram. Bağçada atılıram. Ba- har çiçəklərindən çələng hörüb sənə göndərmək istəyirəm. Əgər sən də Vətən bağçalarında bitən bu çiçəkləri qox- lamaq istəyirsənsə ... Gəl apar məni.... Bilirəm... sən döyüşürsən .... Sən ayrılığa, hicrana, kədərə səbəb olan düşməndən intiqam alırsan... Əgər qəlbinə dəyanət ... Qoluna qüvvət istəyirsənsə ... Gəl apar məni... Həbibə Zeynalzadə, Bakı, 1944 (1946- cı il № 7, səhifə 23) 139 Щяр ики тайын эерчяк айнасы – «Азярбайъан» дярэиси ZEYNƏB PAŞA Keçmişdə dəfələrlə ittifaq düşmüşdür ki, bir para möhtə- kirlər yayda buğdanı ucuz qiymətə alıb, anbarlara doldurur və qışda bazara buraxmayaraq, süni surətdə çörəyin qiymətini ba- ha landırırmış. Bu ehtikar xüsusən hicri 1313 – ci (təqribən 1895 miladi ) ildə daha da şiddətlənmiş, dözülməyəcək bir dərə- cədə qalxıb Təbrizin əhalisinə, xüsusən yoxsullara çox pis təsir etmiş, əhali aclıqdan ağır məşəqqətlər və əziyyətlər çəkmişdir. Bunu görən Zeynəb adlı bir arvad dul, yiyəsiz və yoxsul qadın- ları başına yığıb möhtəkirlərin anbarlarına hücum etmiş və ələ keçirdiyi buğdanı aclıq çəkən şəhər əhalisinə paylamışdır. O vaxt həmin Zeynəb Təbrizdə “Zeynəb paşa” və yaxud “başı Zeynəb” adı ilə məşhur idi. Xalq arasında ona mahnılar belə qoşub oxuyurdular. Həmin mahnılardan birində deyilirdi: Hökm elədi Zeynəb paşa, Cümlə ənas və fərraşa, Siz bazarı basın daşa, Dəyənəyi bağlayım gəlim, Patavamı bağlayım gəlim! Zeynəb paşa cəsur və mərdanə hərəkətilə bütün şəhər əhalisinin hüsn-rəğbətini qazandığı kimi, şairlərin də diqqətini özü nə cəlb etmişdi. O vaxt Təbrizdə yaşayan Mirzə Fərrux adlı bir nəfər şair “Zeynəb paşa Şurəşi” adlı bir şeir yazmışdır. Şair bu şeirində Şurəşin təsvirini özü dərk etdiyi kimi vermişdir. Səciyəvi olduğu üçün həmin şeiri eynilə dərc edirdik: Qaldı Təbrizdə çun taxt hökumət xalı Gətirib elədilər qaeqamı valı. Özü vermirdi könül, getdi vəli iqbalı, 140 Щяр ики тайын эерчяк айнасы – «Азярбайъан» дярэиси Hökmran oldu əcəb məmləkət İranə. Təbrizə hakim olanda bu, olub şəhər şuluq, Olmamışdı bu neçə vaxtda bu növ bahalıq. Gördülər yoxdu biqeyrət kişilərdə kişilik Qeyrət əl verdi ənasə (qadınlar-P.M.) ki, çıxa meydana. Gördülər yoxdu əlacı, dayanıb bəndə bıçaq, Öz yanında dedilər: “Biz nə qədər səbr eləyək. İl günü axşamadək beş şahı pambıq əyirək. Onu biz şəmə verək, ya kömürə, ya nanə?”(çörək-P.M.) Dəh (on-red) başı Zeynəb edibdir xəbər hər bivə zənə, Hamısı alt hərb ilə sərasər bəzənə. Dedi: “Siz Şurəş idin, ta soxulan dəlləzənə Rastabazarı görün bağladıram mən yanə?” Zeynəb hökm etdi dəyənəkləri ta bağladılar, Xof edibdir bazar əhli başa-baş bağladılar. Gördülər bu işi gah güldürə, gah ağlada, Da dura bimədi qaçdı hərəsi bir yana. Rasta bazarı o dəm bağladı çun əhli ənas, Qarı körpüsünün üstü belə oldu basabas. Bu sədanı eşidib qaymaqam(nazir müavini-P.M.) etdi həras, Qorxdu əcmae eylə xalq, evi talana. Hökm edib bir neçə əlvatə ki, çıxsınlar dama Hərə bir aynalı əllərdə götürdü adama. Gülləbazlıq işə düşdü, çoxu girdi hamama Çoxuna güllə dəyib, öldü, bulaşdı qana. 141 Щяр ики тайын эерчяк айнасы – «Азярбайъан» дярэиси Bu işi verdi biri Həzrət Valayə xəbər: “Necə rahat oturubsan, xəbərin yoxdu məgər? Qaymaqamın evini xalq eyləyib ziru zəbər. Güllədən bak eyləməz, xalq gəlibdir cana!” Buyurub Həzrət Vala ki: deyin xalqa tamam, Bu günü səbr eyləsinlər, hamı olsun aram. Ki sabahdan çəkərəm mən bu işə bir əncam, Sallam hər nirxi yəqinən mən özüm mizanə. Vermədi dəhbaşı Zeynəb bu sözə əsla quş, (qulaq-red.) Dedi cəmiyyətə ta təzədən itsinlə xuruş. “İçmişəm and, ki qoymayım qala sağ bir guduş. “Kişiyik biz” dedi- “çıxmaz sözümüz yalana” Bu həqir evdə o gün qorxudan avarə qalıb, Təzədən top və tüfəngin səsi na gə ucalıb, Rəngi təğyir tapıb, haləti yeksər dolanıb. Az qalıb qorxudan əvvəl vaxtda ola divanə Şəşgilani (1946 cı il, № 7, səhifə 32) 142 Щяр ики тайын эерчяк айнасы – «Азярбайъан» дярэиси VƏTƏN DİLİ VƏ ONUN MÜƏLLİFİ İran Azərbaycanında Ana dilində ilk dərs kitabı 1323-ci hic ri ilində yazılmışdır. Bu, böyük məarifpərvər və müəllim Hacı Mirzə Həsən Rüşdiyyə tərəfindən yazılmış “Vətən dili”kitabıdır. Kitab 1905 – 1911 – ci illərdə İran Azərbaycanında inqilab hərakatının alovlandığı və Səttar xanın rəhbərliyi altında İran azərbaycanlılarının öz müqəddəratları uğrunda qanlı vuruşmalara girişdiyi bir dövrün məhsuludur. Heç təsadüfi deyildir ki, bu dövrdə Səttar xanın Ana dilində dərs deyən və Ana dilində qəziət nəşr edən mətbuatçılar qarşısında qoyduğu və dönə - dönə tələb etdiyi bütün məqsəd və qayələri müəllif öz kitabında ehtiva etməyə ciddi səy etmişdir. Məlum olduğu üzrə, Səttar xan vuruşmalarının ağırlığına və bundan nəşət edən maddi və mənəvi çətinliklərə baxmayaraq, doğma Azərbaycan dilini yüksək keyfiyyətlə təlim etmək üçün müsabiqə təşkil etmək təşəbbüsü irəli sürmüş və bu dili gözəl və mükəmməl mənimsəyən şagirdlər üçün isə qızıl medallar təsis edilmişdir. Belə bir tədris İran Azərbaycanında azərbaycan dilini düzgün təlim etmək üçün vahid bir dərs kitabının yaradılması zərurətini istiqlal uğrundakı mübarizənin əsas tələblərindən biri kimi irəli sürürdü. İran Azərbaycanının hər tərəfində belə kitabın yaradılma- sına böyük ehtiyac hiss edilirdi. İstiqlaliyyət vuruşlarından ruh- la nan demokratik əhval-ruhiyyəli Azərbaycan müəllimləri sön- məz bir ehtirasla öz doğma dillərini təlim etməyə hazır idilər. “Vətən dili” kitabı öz vaxtında onların köməyinə çatdı və böyük bir ehtiyacı aradan qaldırmış oldu. Kitab qısa bir müddət içərisində İran Azərbaycanının hər tərəfinə yayıldı. 143 Yüklə 2,81 Kb. Dostları ilə paylaş:
|