Şİİr diLİ edebî sanatlar

Kinâye

• Mum dibine ışık vermez.

• Hamama giren terler.

• Taşıma su ile değirmen dönmez.

• Yuvarlanan taş yosun tutmaz.

• Ateş düştüğü yeri yakar.

Kinâye

• Cep delik cepken delik,

• Kol delik, mintan delik,

• Yen delik, kaftan delik

• Kevgir misin be kardeşlik.

Kinâye

• Ben toprak oldum yoluna

• Sen aşırı gözetirsin

• Şu karşıma göğüs geren

• Taş bağırlı dağlar mısın?

Tariz

• Söylenen sözün gerçek veya mecazi anlam dışında büsbütün tersini kastetmektir. Alaylı, iğneleyici, küçük düşürücü bir dille yapılır.

Tariz

• Aman ne kadar erken geldiniz.

• (Çok geciken birine dendiğinde tariz olur.)

Tariz

• Ne kadar cömertsiniz.

• (Cimri birine)

Tariz

• Benim oğlum hep okur. Okur, okur, binâ okur.

• Bu ne kudret ki elifbayı okur ezberden.

Tariz

• Eski eş'arda (şiirlerde) dürbin ile mana görünür. Yeni şiirde mânâ gibi külfet yoktur.

• (Burada mânâ külfetinin yeni şiirde olma-yışı olumlu bir şey gibi söyleniyor; ama yeni şiirin anlamdan, anlam derinliğinden yoksun olduğu kastediliyor.)

• ANLAMLA İLGİLİ

• SANATLAR

Tevriye

• Bir sözün birden fazla anlama ge-lecek biçimde kullanılması sana-tıdır. Bu sanatta sözün bütün an-lamları gerçektir. Ama yakın anlam söylenip uzak anlam kastedilir.

Tevriye

• Bu kadar letafet çünkü sende var

• Beyaz gerdanında bir de ben gerek

• ben: 1. Birinci kişi zamiri

• 2. vücuttaki koyu renkli leke

• (kastedilen, ikincisi, yani uzak olan)

Tevriye

• Âvâzeyi bu âleme Dâvûd gibi sal

• Bâkî kalan bu kubbede bir hoş sadâ imiş

• Bâkî: 1. ebedî, sonsuz

• 2. Şair Bâkî’nin adı (Bu beytin şairi)

Tevriye

• Bana Tahir Efendi kelb demiş

• İltifâtı bu sözde zâhirdir.

• Mâlikî mezhebim benim zîrâ

• İtikâdımca kelb tâhirdir.

• طاهر

• Tâhir : 1. temiz

• 2. Tahir (Efendi)

Tevriye

• Dedim dilber niçin sararıp soldun

• Dedi, çektiğim dil yarasıdır.

• dil: 1. gönül,

• 2. (dilden sâdır olan, çıkan) söz

Tevriye

• Gül yağını eller sürünür çatlasa bülbül

• eller: 1. organ

• 2. yabancı

Tevriye

• Verdim gönül o gül-rûhun alına(aline) aldanıp

• Etmezdi kimse eylediğin rengi ben, bana

• al: 1. kırmızı rengi: 1. renk

• 2. hile 2. hile

Tevriye

• Sordum Nigâr’ı dediler ahbab

• Semt-i Vefa’da doğru yoldadır.

• Vefa: 1. sözünde durma, vefa, sadakat

• 2. Vefa semti(İstanbul’da)

Tevriye

• Bir bûse mi bir gül mü dedi gönlüm

• Bir nîm tebessümle o âfet gülüverdi.

• (Burada söyleyiş ön plândadır.)

• gülüverdi : 1. gülü verdi

• 2. gülüver-

Hüsn-i Talil (Güzel Sebep Gösterme)

• Gerçek nedeni herkes tarafın-dan bilinen bir olayı daha güzel bir nedene bağlayarak anlatma sanatıdır.

Hüsn-i Talil (Güzel Sebep Gösterme)

• Ateşten kızaran bir gül arar da

• Gezer bağdan bağa çoban çeşmesi

• Gül tabiî hâlinde kırmızıdır. Bu kırmızılığı ateşin kırmızılığı ile açıklamak gülün tabiî kırmızılığına daha etkileyici bir sebep bulmaktır.

Hüsn-i Talil (Güzel Sebep Gösterme)

•