Soliqqa tortish

Jami daromadlar tarkibi, 
b0‘yicha soliqni toTiq, to‘g‘ri 
jami daromaddan chegir- 
. , , 
...
?, , . 
7. 
,
'malar 
amqlash (hisoblash) uchun ular­
ning jami daromadlari tarkibiga 
nimalar kirishini mukammal o‘iganish zamr boTadi.
Yuridik shaxslaming jami daromadi tarkibiga ular 
tomonidan olinishi lozim boTgan (olingan) ortilgan tovar, 
bajarilgan ish, ko‘rsatilgan xizmat haqlari kabi pul va bepul 
(pulsiz) qaytarmaslik sharti bilan olingan mablagTar kiradi. 
Demak, olingan kreditlar jami daromadga kirmaydi.
Yuridik shaxslaming 
jami daromadlari tarkibiga 
quyida- 
gilar kiradi:
•
tovarlar (ishlar. xizmatlarini sotishdan olinadigan daro­
madlar:
73

---

• boshqa daromadlar.
Tovarlami (ishlami, xizmatlami) realizatsiya qilishdan, 
shu jumladan, yordamchi xizmatlar tomonidan realizatsiya 
qilishdan qo'shilgan qiymat soligT va aksiz soligT chegirib 
tashlangan holda olingan tushum tovarlami (ishlami, xiz­
matlami) realizatsiya qilishdan olinadigan daromaddir.
Tovarlami (ishlami, xizmatlami) realizatsiya qilishdan 
olinadigan tushum yuklab jo'natilgan tovarlar (bajarilgan 
ishlar, ko‘rsatilgan xizmatlar) qiymatidan kelib chiqqan 
holda tovarlami jo‘natish, ishlami bajarish, xizmatlar 
ko‘rsatish hollarini tasdiqlovchi hujjatlar asosida belgila- 
nadi.
Vositachilik faoliyatidan daromadlar oladigan yuridik 
shaxslar uchun tushum deyilganda ko‘rsatilgan xizmatlar 
uchun olinishi lozim boTgan haq summasi tushuniladi.
Qurilish, qurilish-montaj, ta’mirlash-qurilish, ishga 
tushirish-sozlash, loyiha-qidimv va ilmiy ishlar (xizmatlar) 
bo'yicha, shuningdek, obyektlami foydalanishga tayyor 
qilib qurish chogTda shartnomaviy baholardan kelib chiqib 
haq toTash uchun hisob-kitob hujjatlari taqdim etilgan, 
buyurtmachilar tomonidan bajarilgan (ko‘rsatilgan) va tas- 
diqlangan ishlaming (xizmatlaming) qo‘shilgan qiymat 
soligT kiritilmagan qiymati daromadga qo‘shiladi.
Tovarlar (ishlar, xizmatlar) tannarxidan yoki tovarlar 
olingan bahosidan past baholarda (tovami olish bilan 
bog‘liq xarajatlami hisobga olgan holda) realizatsiya qilin- 
ganda, shuningdek, tovarlar (ishlar, xizmatlar) bepul top- 
shirilganda soliq solish maqsadlari uchun tovarlami (ish­
lami, xizmatlami) realizatsiya qilishdan olingan tushum 
tovarlarning (ishlarning, xizmatlaming) tannarxi yoki 
tovarlar olingan baho asosida (tovami olish bilan bogTiq 
xarajatlami hisobga olgan holda) aniqlanadi.
Boshqa daromadlarga tovarlami (ishlami, xizmatlami) 
ishlab chiqarish va realizatsiya qilish bilan bogTiq boTma- 
gan operatsiyalardan olinadigan daromadlar kiradi. 
Jumladan:
• asosiy vositalari va boshqa mol-mulki chiqib ketishi- 
dan olinadigan daromadlar;
• mol-mulkni operativ ijaraga berishdan olinadigan 
daromadlar;
• asosiy vositalar va nomoddiy aktivlami moliyaviy 
ijaraga berishdan olinadigan daromadlar;
74

---

• tekin olingan mol-mulk, mulkiy huquqlar, shuning- 
dek, ishlar va xizmatlar;
• inventarizatsiya natijasida aniqlangan ortiqcha tovar- 
moddiy zaxiralar hamda boshqa mol-mulk qiymati tariqa- 
sidagi daromadlar;
• hisobot yilida aniqlangan o‘tgan yillardagi daromad­
lar;
• majburiyatlami hisobdan chiqarishdan olinadigan 
daromadlar.
Bunga da’vo muddati o‘tgan hisobdan chiqarilgan maj- 
buriyatlar hamda sudning yoki vakolatli davlat organining 
qaroriga binoan hisobdan chiqarilgan majburiyatlar kiradi:
• talablardan o‘zganing foydasiga voz kechish shartno- 
masi bo'yicha olingan daromadlar;
• jami daromaddan ilgari chegirib tashlangan xarajatlar 
yoki zararlaming o‘mini qoplash tarzida olingan daromad­
lar;
• xizmat ko‘rsatuvchi xo‘jaliklardan olinadigan daro­
madlar;
• undirib olingan yoki qarzdor tomonidan tan olingan 
jarima va penyalar;
• valuta hisobvaraqlari bo‘yicha kursdagi ijobiy farq;
• dividendlar va foizlar;
• royalti;
• tovarlar (ishlar, xizmatlar)ni ishlab chiqarish va sotish 
bilan bevosita bog‘liq boTmagan operatsiyalardan olinadi­
gan boshqa daromadlar.
Soliq kodeksiga ko‘ra quyidagilar yuridik shaxs daroma­
di sifatida qaralmaydi:
— ustav fondiga (ustav kapitaliga) olingan hissalar;
— sotilayotgan tovarlar (ishlar, xizmatlar) uchun boshqa 
shaxslardan dastlabki haq (bo‘nak) tarzida olingan mab- 
lagTar (mol-mulk yoki mulkiy huquqlar);
— budjetdan berilgan subsidiyalar;
— agar mablagTami (mol-mulk yoki mulkiy huquq- 
lami) boshqa shaxsga o‘tkazish, ishlami bajarish, xizmatlar 
ko‘rsatish 0 ‘zbekiston Respublikasi Prezidentining yoki 
0 ‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori 
asosida yuz berayotgan boTsa, tekin olingan mablagTar 
(mol-mulk yoki mulkiy huquqlar), ishlar va xizmatlar;
— olingan grantlar;
75

---

— sug‘urta shartnomalari bo‘yicha sug‘urta tovoni (su- 
g‘urta summasi) tariqasida olingan mablagTar;
— investor va davlat mulkini boshqarish bo‘yicha vako- 
latli davlat organi o‘rtasida tuzilgan shartnomaga binoan 
investitsiya majburiyatlari sifatida kiritilayotgan mol-mulk;
— va boshqa qonunchilikda nazarda tutilgan daromad­
lar.
Yuridik shaxslaming jami daromadlari tarkibi 0 ‘zbe- 
kiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1999-yil 5- 
fevraldagi 54-son qarori bilan tasdiqlangan «Mahsulot (ish­
lar, xizmatlar)ni ishlab chiqarish va sotish xarajatlari tarkibi 
hamda moliyaviy natijalarini shakllantirish tartibi to‘g‘risi- 
da»gi Nizom bilan aniqlanadi va quyidagi ketma-ketlikdagi 
ko‘rsatkichlar bilan ifodalanadi: