Son Rofat kitab 3 m pdf
Yüklə 6,91 Mb. Pdf görüntüsü
|
Azərbaycan Respublikasında gömrük sisteminin inkişafı (1991-2014)
89 təsnifat sisteminə keçirildi. Azərbaycanda gömrük orqanlarının həyata keçirdiyi iqtisadi fəaliyyət dövlət büdcəsi gəlirlərinin doldurulmasına xidmət edirdisə, 16 aprel 2001-ci ildən Azərbaycanın yeni gömrük-tarif sistemi qəbul edildi ki, bu tariflər də gömrük orqanları üçün fiskal funksiyaları deyil, eyni zamanda tənzimləyici və qoruyucu funksiyaları həyata keçirmək imkanını yaratdı. Beləliklə, 2001- ci ildə, yeni tarif sisteminin qəbul edilməsi gömrük orqanlarının fəaliy- yətində tamamilə yeni bir dövrün başlanğıcını qoydu. Bu onunla əlaqədardır ki, artıq ölkədə qeyri-neft sektorunun ayrı-ayrı sahələrinin inkişafı baş verirdi və bu inkişafın normal həyata keçirilməsi üçün fiskal sektor real sektora öz köməkliyini göstərməyə başladı. Gömrük siyasətinin əsas istiqamətlərinə uyğun olaraq tarif tənzimlənməsinin diferensiallaşdırılmış sisteminə üstünlük verildi. Azərbaycanda tarif dərəcələrinin ən yüksək həddi 15 faizdir ki, bu da MDB məkanında ən optimal göstəricidir. Obyektiv zərurətdən bir sıra mallara spesifik rüsumlar tətbiq olunsa da, bu cür rüsumlar malın keyfiyyətini, real qiymətini nəzərə almağa imkan vermədiyindən spesifik rüsumların advalor rüsumlarla əvəzlənməsi prosesi başa çatdırıldı. Bu tədbirdən sonra gömrük idxal rüsumları üzrə orta tarif dərəcəsi 8,3 faizdən 5,7 faizə düşdü. Milli Məclisin “Sərhədlərdə yüklərin nəzarətdən keçirilməsi şərtlə- rinin razılaşdırılması haqqında” Beynəlxalq Konvensiyaya qoşulmaq barədə Qanun 2000-ci il martın 24-də qüvvəyə mindi. Beynəlxalq Konvensiyanın 1-ci maddəsində göstərilir ki, a) “gömrük” dedikdə, gömrük qanunvericiliyinin, idxal və ixrac rüsumlarının, vergilərinin həyata keçiril- məsinin təmin olunması, həmçinin yükün digər idxal, tranzit və ixracına aid başqa qanun və qaydalara görə məsuliyyət daşıyan dövlət xidməti nəzərdə tutulur; b) “gömrük nəzarəti” dedikdə, riayət olunmasına görə gömrüyün məsuliyyət daşıdığı, qanun və qaydaların yerinə yetirilməsini təmin etmək məqsədilə həyata keçirilən tədbirlər nəzərdə tutulur [24, 30 aprel 2002-ci il, №4, 2-ci kitab, maddə 252]. Milli Məclis 2001-ci il sentyabrın 28-də Moskva şəhərində 12 dövlət tərəfindən imzalanan “Tərkibində əqli mülkiyyət obyektləri olan malların gömrük sərhədindən keçirilməsi üzərində gömrük nəzarəti Qaydaları haq- qında Qərar”ı təsdiq etdi. Bu Qanun 2002-ci il aprelin 4-ü qüvvəyə mindi [24, 30 aprel 2002-ci il, №4, 1-ci kitab, maddə 162]. Gömrük işi Azərbaycan dövlətçiliyi tarixində:
90 Gömrük nəzarəti əqli mülkiyyətin qorunmasında da əhəmiyyətli yer tutur. Əqli mülkiyyət hüquqların pozulması ilə istehsal olunan malların ölkəyə gətirilməsinin qarşısı məhz gömrük xidməti tərəfindən alına bilər. Lakin Gömrük Məcəlləsi 1997-ci ildə qəbul olunanda əqli mülkiyyətin qorunması haqqında müddəalar nəzərdə tutulmamışdı. Buna görə də 2004- cü ildə Gömrük Məcəlləsinə əqli mülkiyyətin qorunması ilə bağlı dəyişiklik və əlavələrin edilməsi zərurəti yarandı. Bundan başqa Gömrük Komitəsi tərəfindən “Azərbaycan Respublikasının gömrük sərhədindən tərkibində əqli mülkiyyət obyektləri olan malların keçirilməsi zamanı gömrük nəzarətinin aparılması” 2005-ci il 3 avqust tarixli 74 nömrəli əmrlə tərki- bində əqli mülkiyyət obyektləri olan malların keçirilməsi zamanı gömrük baxışı aparılması haqqında xüsusi qaydalar qəbul olunmuşdur. Bütün bu dəyişikliklərin nəticəsində tərkibində əqli mülkiyyət obyektləri olan mal- ların olması əlamətləri aşkar olunarsa, belə malların buraxılışı gömrük orqanları tərəfindən dayandırıla bilər. Mədəniyyət sərvətləri xüsusi mədəni və tarixi əhəmiyyət kəsb etdikləri üçün onların gömrük sərhədindən keçi- rilməsi üçün də xüsusi qaydalar mövcuddur. Bu sahədə gömrük nəzarəti Azərbaycan Respublikası DGK-nın 2003-cü il 12 dekabr tarixli 118 nömrəli əmrlə təsdiqlənmiş “Mühafizə siyahısına daxil edilmiş mədəniyyət sərvət- lərinin fiziki şəxslər tərəfindən Azərbaycan Respublikasının gömrük sərhədindən keçirilməsi Qaydaları” əsasında aparılır. Bu sahədə ümumi siyasət mədəniyyət sərvətlərinin ixracını məhdudlaşdırılması istiqamətində aparılır. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin “Bəzi fəaliyyət növlərinə xüsusi razılıq (lisenziya) verilməsi qaydalarının təkmilləşdirilməsi haqqın- da” 2002-ci il 2 sentyabr tarixli 782 nömrəli Fərmanına lisenziyalaş- dırılmaya məruz qalan bütün fəaliyyət növlərinin siyahısı daxil edilir. Bu Fərmana əsasən etil (yeyinti) spirti, alkoqollu içkilər, tütün məmulatının və prekursorların idxalı üçün lisenziya almaq tələb olunur. Fərmanda lisenziya almaq üçün qaydalar müəyyən olunur və cavabdeh dövlət orqanları sadalanır. Qeyd olunmalıdır ki, tütün və tütün məmulatının idxalı həmişə lisenziyalaşdırma tələblərinə meylli olmasına və ya məruz qalmasına baxmayaraq, tütün və tütün məmulatının idxalına xüsusi icazəni tələb edən “Tütün və tütün məmulatı haqqında” Azərbaycan Respublikasının 2001-ci il 8 iyun tarixli 138-IIQ nömrəli Qanunu qəbul edilmişdir. Azərbaycan Azərbaycan Respublikasında gömrük sisteminin inkişafı (1991-2014)
91 Respublikası Nazirlər Kabinetinin “Bəzi istehlak mallarının istehsalı və dövriyyəsi ilə əlaqədar dövlət tənzimlənməsinin təkmilləşdirilməsi sahəsində əlavə tədbirlər haqqında” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2005-ci il 30 avqust tarixli 289 nömrəli Fərmanının icrası barədə” 2005-ci il 21 dekabr tarixli 235 nömrəli Qərarı alkoqollu içkilər, etil (yeyinti) spirti, tütün məmulatının idxalı üçün əlavə şərtləri müəyyən edir.
meydana çıxan pozuntuların qarşısının alınmasında dövlətlərin əməkdaş- lığına yönəldilib. Beynəlxalq Konvensiya və onun I-X Əlavələrinə qoşul- maq barədə Azərbaycan Respublikasının Qanunu 3 aprel 2002-ci ildə qüvvəyə mindi. Beynəlxalq Konvensiyaya olan Əlavələrə aşağıdakılar daxil idi: “Öz təşəbbüsü ilə Gömrük İdarəsi tərəfindən yardım (əlavə I)”; “İdxal və ixrac rüsum və vergilərinin təyin edilməsində sorğu əsasında yardım (əlavə II)”; “Sorğu əsasında nəzarət tədbirləri ilə bağlı yardım (əlavə III)”; “Sorğu əsasında müşahidə ilə bağlı yardım (əlavə IV)”; “Sorğu əsasında Razılığa gələn Tərəfin adından arayış və bildirişlər (əlavə V)”; “Gömrük vəzifəli şəxslərinin xaricdəki məhkəmə və ya tribunalların qarşısında çıxışı (əlavə VI)”; “Razılığa gələn Tərəflərdən birinin gömrük vəzifəli şəxslərin digər Razılığa gələn Tərəfin ərazisində iştirakı (əlavə VII)”; “Xaricdə apa- rılan təhqiqatlarda iştirak (əlavə VIII)”; “Məlumatın toplanması (əlavə IX)”; “Narkotik vasitələrin və psixotrop maddələrin qaçaqmalçılığına qarşı aparılan fəaliyyətə yardım (əlavə X)” [24, 31 mart 2002-ci il, №5, maddə 229]. 2003-cü il dekabrın 26-da “Gömrük proseduralarının sadələşdirilməsi və uzlaşdırılması haqqında” Beynəlxalq Konvensiyanın dəyişdirilməsi haqqında Protokola və “Gömrük proseduralarının sadələşdirilməsi və uzlaş- dırılması haqqında” Beynəlxalq Konvensiyaya (dəyişdirilmiş redaksiyada) qoşulmaq barəsində Azərbaycan Respublikasının Qanunu qüvvəyə mindi. Beynəlxalq Konvensiyanın Preambulasında göstərilirdi ki, beynəlxalq ticarət şərtlərinin asanlaşdırılmasının gömrük nəzarəti qaydalarına xələl gətirməməsi üçün aşağıdakı prinsiplər gözlənilməlidir: gömrük qaydalarının və proseduralarının daim təkmilləşdirilməsinə və effektivliyinin artırıl- masına yönəldilmiş proqramların gerçəkləşdirilməsi; gömrük qaydalarının
Yüklə 6,91 Mb. Dostları ilə paylaş:
|