Sona Vəliyeva İŞIĞa gedən yol roman Bakı – 2016
Yüklə 3,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1861-ci il, Moskva
- Sergey Mixayloviç Solovyov
59 yaratdığı həsədin, paxıllığın içində olmuşam, yüzlərlə adamın arasında özümü tənha hiss etmişəm. Bu həyatı sənə arzu lamaram. Cəmiyyətdəki mövqeyim, ötkəmliyim, qürurum, baca rı ğım həm də ailədən, evdən qaynaqlanan sevinclə ahəng yarat saydı, mənim ətrafım da, millətim də məndən daha çox bəhrələnə bilərdi. Nə isə… Mən deyəcəklərimi dedim. Bu söhbət daimilik ikimizin arasında qalsın. Həsən onu həddən artıq çox istəyən Fərəc bəyin müdrik məsləhətləri qarşısında sükuta qərq olmuşdu. Nəhayət, o, başını yuxarı qaldırmadan dilləndi: – Fərəc dayı, siz həmişə mənim doğru məsləhət verənim, ürək sirdaşımısınız, – deyib onu bərk-bərk qucaqlayaraq, gözün- dən öpdü. Həsənin gözləri dolmuşdu, hönkürməkdən özünü güclə saxlayırdı. Fərəc bəy də əlli bir yaşın içində olmasına baxmayaraq, Həsənin belə doğma münasibətindən, onun məsləhətlərinə bu cür münasibət göstərməsindən kövrəlmiş, gözləri yaşarmışdı. Bu gənc oğlan ona sanki uzaq düşdüyü bütün qohumlarının, doğ malarının isti nəvazişini qaytarmışdı. Həsən iki aya yaxın Zərdabda qaldı. Bütün hazırlıq işləri başa çatandan sonra o, Moskvaya yola düşdü. Gimnaziyanı gü- müş medalla bitirdiyi üçün Həsən Moskva Dövlət Universitetinə imtahansız qəbul edilmişdi. Odur ki, dərs başlananda Moskvada olmalı idi.
60 1861-ci il, Moskva Moskva ilk anda Həsənin heç xoşuna gəlmədi. O, şəhərə ayaq basdığı gün həddən artıq yağışlı, çiskinli, darıxdırıcı hava idi. İstidən nəfəs almaq mümkün olmayan Zərdabdan gələn Həsənin şəhərlə ilk görüşünün, tanışlığının yağışla başlaması, əslində yaxşı hal idi. Bu hava ona həm də gələcək həyatı və fəaliyyəti ilə bağlı çox şeylər söyləyirdi. Adam bəzən ətraf aləmin mülayim münasibətinə çox öyrəş- diyindən haqlı-haqsız öz istəyini, gözləntilərini görmək istəyir. Bir gün onun əksi ilə qarşılaşanda düşündükləri, ürəyində yaşatdıqları dağılıb məhv olur, mülayimliyin yaratdığı “ərkö yünlük” ciddi sarsıntıya çevrilir. İndi Moskva şəhəri cənublu “mülayim adam”ın gələcək taleyini ciddi sınağa çəkirmiş kimi, Həsən bəyi ilk gündən xoşagəlməz hava ilə qarşılayırdı. Mos kvanın şaxtasını görəndən sonra qərara gəldi ki, isti geyim, çətir alsın və universitetin ya xın- lığında mənzil kirayələsin. Həm də Moskva ilk gündən Həsənin qarşısında yeni-yeni məişət və təhsil problemləri qoyaraq, Tif- lis dəki rahat gimnaziya həyatının bit diyini, burada vəziyyətin tamamilə fərqli olacağını göstərdi. Bu şəhərdə rus əsilzadəsinin ehtiramını qazanmaq, yüksək məqamlara çatmaq da olardı, köhnə bilik bazasını xərcləyərək beş illik universitet həyatını “başdansovdu” bitirmək, taleyini bir sarışın saçlıya bağlayıb moskvalı olmaq da mümkün idi. Həsən Şamaxı və Tiflisdə olduğu kimi, Moskva univer si- tetində də ilk gündən tələbələrin və müəllimlərin diqqətini çək- mişdi. Uca boyu, iri, aydın gözləri, işıqlı üzü, alnına tökülən qara saçları kənardan baxanlara onun qafqazlı olmasını nişan verirdi. Həsən bəyin səliqəli geyimi, nizam-intizamlı davranışı, təmiz və səlis ruscası münasibətdə olduğu hər kəsi heyran edirdi. Təhsil illərində ilk dərs günü rastlaşdığı ani məqam illər sonra onun şirin xatirələrinə çevrilərək yaddaşına həkk olunacaqdı. Həmin gün
61 universitetin rektoru Sergey Mixayloviç Solovyov 2 ilk dəfə dərsə qədəm qoyan tələbələri salamlayandan sonra müdrik nəsihətlərini verdi. O qeyd etdi ki, bugünkü universitet tələbələrinin həyatlarını elmlə bağlamaları cəmiyyətimizin gələ cək inkişafı və tərəqqisi deməkdir. Elə oxumalısınız ki, univer sitetimizin tarixində bö- yük şəxsiyyətlər kimi sizin də iziniz qalsın. Bax sizə bu gün dərs deyəcək müəllimlərin çoxu mənim fikrimə qüvvət olaraq, universitetin yaddaşında yer qazanmış mütəxəssislərdir. Mən elmin qapılarını sizin üzünüzə açan Moskva universitetinin rəhbəri kimi sizi ürəkdən təbrik edirəm. Ümidvaram, hər biriniz bu böyük təhsil ocağını uğurla başa vurub cəmiyyətimizdə gərəkli mütəxəssislər kimi çalışacaq, öz şəhər və kəndlərinizə geri dönəndə doğma universitetimizi layiqincə təmsil edəcəksiniz. Həsən bəy ömrü boyu rektor Solovyovun bu çıxışını unut- ma yacaqdı. O, elə ilk dərs günlərindən başlayaraq müəllimlərin etimadını, tələbə-müəllim çevrəsinin dostluğunu qazanmaqda idi. Onunla Tiflisdən Moskvaya gələn altı tələbə dostları içərisində Həsəni artıq çox adam tanıyırdı. “Müsəlman tələbə” deyə ona ikinci ad da qoymuşdular. Bir gün fakültə dekanı Davıdov onu rektor S.M.Solovyova təqdim edərək demişdi: – Sergey Mixayloviç, siz fakültəmizin qafqazlı tələbəsi Həsənlə şəxsən tanışsınızmı? Bu oğlanı hər zaman universitetin kitabxanasında görmək olar. Hətta keçdiyi fənlərə aid olmayan kitabları belə mütaliə edir. Solovyov çox səmimiyyətlə ona təqdim olunan bu cavan oğlana münasibətini zarafatla belə bildirmişdi: – Bu qafqazlılar ya oxumur, oxuyanda da elə oxuyurlar ki, hamını heyrətə salırlar. Görünür, bu cavan oğlan ikincilərdəndir. Rektor Həsən bəyə özü haqqında danışmağı xahiş edir: – Cənab rektor, mən – Həsən Məlikov Azərbaycandanam. Əvvəl Azərbaycanda, Şamaxıda, sonra Tiflis şəhərində rus gim- naziyasını bitirmişəm. 2
1877)
Yüklə 3,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|