Sona Vəliyeva İŞIĞa gedən yol roman Bakı – 2016
Yüklə 3,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
47 bacımıydı. Bizim uşaqlığımız elə bəxtəvər idi ki… Mən də oxu- maq üçün zamanında çox əzablara dözmüşəm. Amma, Həsən, sənin çətinliklərin həm özünün fəallığınla, həm də bizim sənə dəstəyimizlə aradan qalxacaq. Bu an qonşu otağın qapısı açıldı, içəri dolu bədənli, iri qonur gözlü, sarı saçları ortadan yığılmış mehriban bir qadın daxil olub dedi: – Nikolay, bu gənclər kimdir belə, sənə nə qədər pay gətiriblər? Görüşə bir qədər gec gəlməsindən, danışığının tərzindən, səsi- nin tonundan hiss olunurdu ki, pay gətirilmiş kənd sovqat larının hamısına bir-bir baxıb və çox da məmnun qalıb. – Bunlar mənim bacım nəvəsi Zərdab bəyləri – Həsənlə Mehralıdır. Həsən, Mehralı, tanış olun, bu xanım Mariya Fyodo- rovnadır. Mənim həyat yoldaşımdır. Hər ikisi ədəb-ərkanla ayağa qalxaraq, başlarını azca önə əyə- rək, əlləri sinələrində ehtiramla Fərəc bəyin xanımı ilə salamlaşdılar. Qadın hər iki gəncə əl uzadaraq, mehribancasına görüşdü: – Sizin hər ikiniz bizim şəhər gimnaziyasında oxuyacaq sınız? – Yox, Həsən təhsilini Tiflis gimnaziyasında davam edəcək, mənsə Zərdaba qayıdacam, – Mehralı da rus dilində səlis cavab verdi. Fərəc bəy gənclərin rusca belə sərbəst danışıqlarına heyran qalmışdı. Xüsusən də, Mehralı bəyin. O, Həsənin Şamaxıdakı rus məktəbini bitirməsini bilirdi, amma Mehralının təmiz ruscası Tiflisdə Nikolay kimi tanınan general Fərəc bəyi xanımının yanında əməlli-başlı fərəhləndirmişdi. – Mehralı, bəs sən rus dilini harada öyrənmisən? – Mənim rus dili müəllimim orduda atamla çalışan bir hərbçi zabitin xanımı olub. Biz evdə dörd uşaq hamımız dərs almışıq. Ərəb, fars dilini anam öyrədib. Anam 5 il ərəb, fars dil lərindən ev- də təhsil aldığından bizə də mükəmməl təhsil verib, – Mehralı bəy Mariya Fyodorovnanın da başa düşəcəyini nəzərə alaraq fikrini rusca söylədi. Fərəc bəy bir anlığa donub qalmışdı. – Anan Ağcabədi bəylərindən, qaradolaqlılardan olmalıdır, eləmi?
48 – Bəli!
Rəhmətlik Səlim bəyin elmə-təhsilə verdiyi dəyərin mücəs- səməsi kimi qarşısında dayanan bu gənclərlə, sözün gerçək mə- nasında qürur duyurdu Fərəc bəy. – Həsən üçün burada yeni bir dünya açılacaq. Mən Tiflisdə yaşayan bütün ziyalılarla, yaxın dostlarımla onu tanış edəcəm. Həsən, mən sənin bazar günləri gəlib bizdə qalmağından yana Aleksandr Pavloviçdən və gimnaziya rəhbərliyindən izin almışam. O axşam Fərəc bəy Mehralı və Həsəndən yadında qalan bütün qohum-əqrəbası haqqında hal-əhval tutdu. Hamıya onun salamlarını çatdırmağı tapşırdı. Mehralı gecəni Fərəc bəyin evində qaldı, səhər tezdən Tiflisi tərk edəcəkdi. * * * Fərəc bəy əlinə böyük sərvət düşübmüş kimi Həsənlə birgə olduqları hər dəqiqəni dəyərləndirirdi. Nə qədər çətin olsa da, o, ana dilində danışmağa çalışır, öz biliyindən, dünyagörüşündən Həsənin daha artıq bəhrələnməsi üçün onunla uzun-uzadı söh- bətlər aparırdı. Fərəc bəy Həsənin yaddaşında təxminən qırx altı-qırx yeddi yaşlarında hündür boylu, hərbçi səliqəsi ilə geyinən, nizam- intizamı, kübar davranışı ilə seçilən mehriban bir insan kimi qalacaqdı. Belə müdrik bir insan, görəsən, niyə öz millətindən olan bir xanımla evlənməyib? Niyə onun oğul-uşağı yoxdur? Varsa, niyə gözə dəymədilər? Əlbəttə, Həsən bütün bu sualların cavabını illər sonra dəqiqliklə öyrənəcəkdi. – Həsən, səni bazar günlərinin birində dostum Mirzə Fətəli Axundovun yanına aparacam. Təxminən mən yaşdadır, istedadlı dramaturqdur, mənim dostumdur, – Fərəc bəy söylədi. Həsən Fərəc bəylə tanışlığına çox sevinirdi. Nənəsinin onun ba- rə sində ağlaya-ağlaya danışdığı “o, rus oldu, üstəlik də, rusla evləndi” sözlərini xatırladıqca kimin haqlı olduğunu hələlik bilə bilmirdi. Həsəni Tiflis gimnaziyasına ilk dərs günü Fərəc bəyin özü 49 gətirdi. Həmin gün onun gimnaziyanın qapısında təntənəli qarşı- lanmasının şahidi olan Həsənin çiyinlərinə elə bil boy-bu xu nun- dan on dəfə artıq yük qoydular. “Vay, bundan sonra mən bu kişinin qarşısında nə qədər məsuliyyət daşımalıyam…” Gimnaziyanın, deyəsən, rəhbəri idi, qapıda Fərəc bəyi qar şı- layarkən dedi: – Cənab general, xoş gəldiniz! Bütün gimnaziya generalın gəlişindən bir-birinə dəymişdi. – Bu qoçaq mənim yaxın qohumumdur. Sizin gimnaziyanın beşinci sinfinə qəbul olunub. Onun məktəblə bağlı bütün prob- lemləri haqqında mənə mütəmadi məlumat verərsiniz. Həsən bu qədər təntənəli qarşılanmanın ardınca nizam- intizamlı, ağır dərs yükü ilə fərqlənən məktəbdə hər şeyin öhdə- sindən layiqincə gəlməyə çalışırdı. Elə bilirdi Fərəc bəy tərəfdən yüngül bir tənbeh və eyham alsa, onun etimadını itirəcək. Həftəlik dərs və digər məsələlər haqqında məlumatları şənbə günləri Həsən Fərəc bəyə bildirirdi. Tiflis şəhərinin qaynayan ictimai, elmi-ədəbi mühiti, təhsil, media və hərbi mərkəzləri hər bir şəhər sakini üçün məlumat bolluğu yaradırdı. Bəzənsə qaynayan bu şəhərdə insanlar nəyin düzgün, nəyin yanlış olduğunu dərhal ayırd etməkdə çətinlik çəkirdilər. Ancaq Həsən bütün məsələlərə ayıq başla yanaşaraq həmişə ən doğru qərar verməyə, ölçülü-biçili hərəkət etməyə çalışırdı. Bir şənbə axşamı Fərəc bəy faytonunu Həsənin dalınca gim - naziyanın yataqxanasına göndərmişdi. Həsən onlara gələndə dayısının yanında hərbi rütbəli, təxminən qırx üç-qırx beş yaş- larında bığlı, atasına bənzəyən bir kişi görüb ehtiramla salam verdi. –Tanış ol, bu, mənim dostum Mirzə Fətəli Axundovdur. O, Qafqaz canişininin baş dəftərxanasında Şərq dilləri üzrə tərcü mə- çidir, tezliklə polkovnik olacaq. Ərəb, fars, rus dillərinin tərcü- məçisi kimi onun fəaliyyəti Qafqaz canişinliyi tərəfindən qiymət- ləndirilir, – deyib Fərəc bəy sözünə davam etdi, – Axund oğlu olmasına baxmayaraq, heç vaxt namaz qılmayıb, qılmayacağına da söz verib, elə deyilmi, dostum? – Əziz dostum, əvvəla, deyim ki, məni bu zərdablı balasına Yüklə 3,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|