22 il sonra Sovet mirası: inkar yoxsa güclənmə?
40
konflikti bitmiş sayırlar. Lakin bu, faktiki olaraq, Rusiya tərəfindən
Kosovo ssenarisinin təqlid edilməsidir: çünki beynəlxalq icti maiy-
yət Rusiyanın bu əməliyyatını legitim saymır və təkcə Gürcüstan
üçün deyil, demək olar ki, bütün dünya üçün konflikt hələ də açıq
qalmaqdadır. Konfliktlərdən “çıxmağın” ikinci fürsəti - separatçı
regionların müstəqilliyinin bu separatçılığı regionların ayrılmaq
istədiyi həmin dövlətlər tərəfindən tanınmasıdır. Əbəttə, bu ən
sadə və yüngül yoldur. Burada cavab sadədir: müvafiq olaraq
Gürcüstan və Azərbaycan əhalisi üçün belə qərar vermək qə-
bul edilməzdir. Hələlik, hər iki tərəf üçün belə bir variantın hətta
ic timai müzakirəsi belə yasaqdır. Hərçənd ki, artıq Gürcüstan-
da ayrı-ayrı fərdlər bu barədə danımağa cəsarət edirlər. Hətta
nə zəri olaraq fərz etsək ki, bu ölkələrdən birinin rəhbərliyi belə
qə naətə gəlmişdir ki, dövlətin mənafeyi naminə qondarma döv-
lət ləri tanımaq mümkündür, nizamlanmamış konfliktlərlə bağlı
risk və təhlükələri aradan qaldırmaq üçün belə bir addım at maq
məq buldur, o zaman bu istiqamətdə atılan istənilən addım si-
yasi intihar demək olardı. Ermənistan prezidenti Levon Ter-Pet -
ros yanın hətta kiçik güzəştlərə hazır olması onun prezident kür -
süsünü itirməsinə səbəb oldu.
Bu hadisədən sonra çətin ki, han -
sısa hakimiyyət belə bir riskli addım atmaq fikrinə düşə bilsin.
Həmin bu cəmiyyətlərin “liberallaşdırılması” etnoərazi kon-
flikt lərinin həllində hansı rolu oynaya bilər? Bu gün kon flik to lo-
gi ya sahəsində çalışan bir çoxları konfliktlərin həlli deyil, “tran-
for ma siyası” haqqında danışmağa üstünlük verirlər. Bu terminin
üs tünlüyü onun qeyri-müəyyənliyindədir, buna görə də burada
mən bu anlayışı izah etməyə çalışmayacağam. Lakin adətən
“tran for masiya” sözü altında şüurların transformasiyası məsələsi
da yanır, daha doğrusu, konfliki alovlandıran səbəblərə insanla-
rın münasibətlərinin dəyişməsi məsələsi dayanır.
Mən bu barədə yuxarıda da qeyd etmişdim ki, “konfliktlərin
trans formasiyası”nın ideoloqları demək olar ki, liberalizmin nor-
mativ müddəalarına əsaslanırlar. Onlar güman edirlər ki, in-
sanların şüurunu bu kimi transformasiyalara yönəldən müx tə lif