Ġsraġl elyazov elxan həSƏNLĠ leyla həSRƏtova

Cədvəl 7.13. 
Yaylı-friksion metallik zərbə-udma aparatlarının əsas parametrləri 
 
Parametrlər 
Аparatların tipləri 
Ш
-1
Т
М
Ш
-2
-Т
Ш
-2В
Ш
-6
Т
О4
ПМ
К
-110А
РГФ
-4
Enerji tutumu,
kC 
25-50 
30-65 
40-90 
35-
80 
90- 
100 
140- 
170 
Tam gediĢ, mm 
70 
110 
90 
120 
110 
120 
Müqavimət 
qüvvəsi,MN 
2,5-3 
2,5 
2 
2 
2 
2-2,5 
Enerjinin udul 
ma əmsalı, 
0,70- 
0,75 
0,70- 
0,75 
0,70- 
0,75 
0,70
- 
0,75 
0,75 
0,75 
Kütləsi, kq 
134 
134 
Aparatın qabarit 
ölçüsü, mm 
568x318
x230 
568x318
x230 
Friksiyon elementlərin əsas ölçüləri və pazların meyl bucaqları
aparatın iĢinin stabilliyi saxlanılan zamanı böyük sürtünmə qüvvəsi 
alınan Ģəraitdə seçilir. Paz və konusun qarĢılıqlı səthlərinin meyl 
bucağı 51
◦
30
'
, pazın Ģayba ilə qarĢılıqlı səthlərinin meyl bucağı 11
◦ 
və gövdənin baĢlıq hissəsinin meyl bucağı isə 2
◦ 
-dir. Aparatın enerji 
tutumu 38 kC-a bərabərdir. Bu tip zərbə-udma aparatların kütləsi 6-7 
min ton olan yük qatarlarında istismar olunurlar. Aparatın qabarit 
ölçüləri: 568×318×230 mm. Elektrik və dizel qatarı vaqonları, 
sərniĢin lokomotivləri və sərniĢin vaqonları P-2П tipli rezin-metallik
zərbə-udma aparatı (P-rezinli, 2-ci variant, П-sərniĢin) ilə təchiz 
olunurlar. Aparatın enerjı tutumu 18-24 kC olub, kütləsi 176 kq-a 
bərabərdir. 
Zərbə-udma aparatının konstruksiyasında iĢçı element kimi rezin 
materialdan istifadə olunması aparatın enerji tutumunu artırır, 
kütləsini isə azaldır. Rezin materialların xətti geniĢlənmə əmsalının 
polada nəzərən 15 dəfə böyük olması aparatın etibarlığının 
azalmasına səbəb olur. Bundan baĢqa, rezin elementli aparatlar zərbə 
enerjisinin 50%-nə qədərini azaldır. Bu aparatlarda iĢçi element kimi 

---

həm də qalınlığı 2 mm olan polad lövhələrdən də istifadə olunur. 
Rezin hissələr polad vərəqlərə sərt vulkanizasiya üsulu ilə bərkidilir. 
Bu aparatda bərkliyi ġor Ģkalası üzrə 70 olan soyuğa davamlı 7ИРП-
1348 markalı rezindən istifadə olunur. Elementin rezinli hissəsinin
perimetri parabolik çuxurlardan ibarətdir. Aparatın hər bir 
elementinin qalınlığı 41,5 mm, en kəsik ölçüləri isə 265×220 mm 
olur. Aparatın gediĢi 70 mm-ə bərabərdir. P-2П tipli rezin-metallik 
zərbə-udma aparatınin qüvvə xarakteristikası qapalı səlis əyri xətdir. 
Bu cür xarakteristika bütöv metallik kuzovlu sərniĢin vaqonlarının 
müxtəlif sürətlərdə (
V
= 3-8 km/saat) toqquĢması zamanı tərtib 
olunub. ġtrixlənmiĢ hissə aparatın statiki qüvvə xarakteristikasını 
müəyyən edir və zərbə-udma aparatını presdə sıxan zamanı alınıb. 
Aparatın enerji tutumu 22 kC-a bərabərdir. Aparatda udulan enerjinin 
çevrilməyən əmsalı 45% təĢkil edir. Sıxmanın sonunda aparatın ən 
böyük qüvvəsi 1 MN-dan böyük olmamalıdır.
Rezin-metallik zərbə-udma aparatlarının əsas parametrləri cədvəl 
7.14-də göstərilibdir. Aparatın qabarit ölçüləri 750×318 mm, kütləsi 
isə 116 kq-a bərabərdir.