Sumqayıt Dövlət Universiteti Azərbaycan dili və dilçilik kafedrası Folklorşünaslıq Elmi-Tədqiqat laboratoriyası

Qadı-qadı  danışmax  (f.)  -   yekə-yekə  damşmaq.  -   A  bala. 
mərifətin olsun, nə qadı-qadı  damşırsan.
Qahmadar (is.) -  tərəfdar. -  Maa qahmadar olma, lazım döl.
Qahmar  (is.)  -   kiminsə  tərəfini  saxlamaq.  -   Günahı  olana 
birinə qahmar duranda adam yanıf yaxıler (B.).
Qaxdağan  (is.) -   gəlmə  erməni.  -   O  vaxtdarım  İran,  Türkiyə. 
Suriya  və  Livarman  qaxtağan  ermənilərini  gətirif  doldurdular 
Azərbaycanm dəmyə torpaxlarma.
Qaxınc//qaxı  (is.) -  müəyyən bir pis iş görmüş  adarmn  eybinİTi 
üzünə vurulması. -  Qaxıncı olan adam hər yerdə utanır.
Qaxılmax  (m.)  -   tərpənməmək.  -   Ə,  a  bala,  nə  qaxılıb  orda 
qalıfsan.
Qaxılaşmax  (f.) -  kiminsə eybini üzə  vurmaq.  -  Gənə aıvatdar 
qaxılaşıllar.
Qaxarrıx (is.) -  qıtlıq.  -  Eldə-obada yaz aylan  qaxamx sayı'ier 
(B .,E .,Q .).
Diş tökülüb gedib, gözlər çuxurda 
Nə var yeməyə ki qaxır-quxurda.
Nə oldu qazancm söylə axırda,
Qəmini elinlə bol, Aşıq Nəsif.
(Aşıq Nəsib)
Qaxqalax// qaxqalağı  (ıs.)- hündür, yüksəklik. -A y uşax də 
durufsan o qaxqalaxda, yıxılarsan.
Qaqa  (is.)  — konfet  (uşaq  sözü).  -   Uşağm  diii  açıidımı  qaqa 
deəcəx'.
Qaqaş  (is.)  -   kiçikyaşlılann  özündən  böyük  qardaş  və  va 
əmioğlanlanna  xitabən  söylədikləri  müraciət. 
Qaqaş  “qağa” 
kəlməsinin əzizləmə formasıdır. -  Qaqaş,  lələm səni çağmr.
Qaqala  (is.)  -  kiçik  kökə.  -  Nənəm  çörəh  pişirməzdən  qavax 
bizə qaqala pişirərdi.
Qalaca  (is.)  -   dağ və  təpədə  olan  qədim  tikililər.  -   Ağbavacia 
hər  bir  kəndin  sökəndiyi  dağda  qalacalar  vanydı.  Bunnann  sayı 
iyirmidən çoxuydu (Qar.).
1. 
Qalın  (is.)  — çörək  növü.  -  Nənəm  saca biz  qalın  saldı  kin, 
tez bişsin (M.).
2. 
Qalın  (sif.)  -  bivec,  adam.  -   Çox qalın adamdı bu hesafdar, 
kim nə der, heç vecinə qoymur.
Qaltax  (is.)  -   atın  qoşqu  alətləri.  -   Kirşiyə  qoşulan  atdann 
qaltağı qm lıf tökülüf tamam.
Qaltaxcı  (is.)  -   qoşqu  ləvəzimatı  hazırlayan  sənətkar.  Tayfa 
aim ı  əks  etdirən bir  Qaltaxcı  kəndi  Pəmbəkdə  olmuşdur.  -  Qaltaxcı 
Səməd yaxşı yəhər-yüən düzəldir.
Qaltan/Zqəltən  (is.)  -   nəyəsə  bulanmaq.  -   Xoruzun  biri  o 
birisigi qanma qaltan elədi.
Qalınnıx (is.) -  otun və  ya taxılın  sıx  olduğu  sahə.-  Qalınmxda 
hər adam kərənti  çəkəmmir ha,  tez yoruluf əldən tüşür.
Qalınca  (is.)--  sm nm a  qollu  və  qolsuz  paltar.  -   Qastumun 
aitmnan uşağa qalmca geindirdim, souxdu.
Qalax (is.) -  piram ida  şəklində hörülmüş kərmə  və ya təzək.  -  
Qapıda 3  qalax  kərmə  qalıf,  Axırkələhli  erməni  poşalan  gəlsəydilər, 
qartola dəişərdik (Ö.).
1.  Qalaxlamax  (f.) -  hər hansı  bir qabı  həddən çox doldurmaq.
-  Qavı tökülənətən ətnən qalaxlıyıf qonaxlann qavma qoydu.
2.  Qalaxlamax  (f.)  -   nəyi  isə  üst-üstə  yığmaq.  -   Yağış  gəler, 
Scərməni qalaxlamaq iazımdır.  Təzəyi qalaxladılar.
Qamarramax  (f.)  -   sahib  olmaq,  ələ  keçirmək.  -K ar  Uğurru 
qclxozun caınnı  q am am yıf öz torpağma qatıf.
1.  Qamaşmax  (f.)  -   panltıdan  gözün  bir  anlığa  görməməsi.  -  
Qann panltısmnan gözüm qamaşır, həm də su gəlir.
2.  Qamaşmax  (f.)  -  əl-ayağı  iş  tutmamaq.  -   Ə,  laf  qamaşıf 
qalmışam, mətələm bu  işdən.
3.  Qamaşmax  (f.)  -   soyuqdan və ya metalın  dişə  dəyməsindən 
yaranan  sızıltı.  -   Əvəllər  almen  qaşıxnan  yeməx'  yeyəndə  çoxunun 
lişi qamaşırdı.
Qatnqalax (is.) -  odunun  qəlpəsi,  ağac yonqusu.  -  Dünənnərim 
əlimə qamqalax batıf,  yaman göynüyür,  dəsən su çəkif.
Qannı  (sif.)  -   dəlisov  adam.  -   Bu  tosdərin  Bəşiri  çox  qannı 
cavandır, bavası da eləydi, ona oxşuyuf.
Qanıx  (sif.)  -   adam  tutan  it.  -   Qanıx  it  çalışır  kin,  adamı 
tişdəsin,  tişinə qan dəsin.

---

1.  Qanıxmax  (t.)  -   qana  susamax.  -   Çoban  Vəlinin  ittən 
qanıxıf,  adamnan heş qoruxmullar.
2.  Qanıxmax (f.) -  qana susamax,  döyüş istəmək. -  Əli qanıxıf, 
uşaxlanna güvənir,  əmə tsz-gec bir balıya tüşəcəx'.
Qanırmax  (f.)  -   qatlayıb  qırmaq.  -   Güləşəndə  Camal  Bədəlin 
əyağmı qam nf qm f,  imdi də uşax qalıf yerdə.
Qana  düşmək (f.) -  xataya düşmək. -  Qazdar Şəmilin  arpasma 
doluf,  qana düşəcix' imdi.
Qanoy  (is.)  -   xəndək,  yarğan.  -   San  bulaxda  maşm  qanoya 
düşüf, qalıf orda.
Qancalmax  (f.)  -   anxlamaq.  -   Xəstəlix’  Sədi  kişiyi  laf 
qancaldıf.
Qantarğa  (is.)  -- atm  ağzına verilən yüyən.  Bu kəlmə  qaytarğa 
sözündəndir.  Burada  y   >  n  əvəzlənməsi  ilə  sözün  fonetik  fonnası 
dəyişmişdir (qaytarğa - qantarğa).
-A bala, a bala,  qantarğiyı atm başma vurginən, İbişə gedəcəm.
Qanurəx olm ax (f.) -  qorxmaq. -  Qara kahanın dolamalannnan 
maşınnan keçəndə adam qanürək olor (E., Q.).
Qantəpər/Zqəntəvər  (is.)  -  ətirli  çiçək  (dərman  bitkisi),  -  
Qəntəvəri qurudurux qışa, souxdəymənin dərmanıdır.
1.  Qançır  (is.)  -   soyuqdəymə,  sətəlcəm.  -   Elbəyi  yaylaxda
qançır oluf,  böün  onu qoun dərisinə salıllar.
2.  Qançır (is.) -  bədənin hər hansı  bir hissəsinin  əzilərək  içinə 
qan dolması. -  Əlimi daş əzdiyinə qançır oluf.
Qancıxmax  (f.)  -   qabarmax.  -   Bilmədim,  pişix’  əyağımiD 
altında qaldı, mana tərəf qancıxdı  (İb.).
Qarjrılmax  (f.)  -   çevrilmək,  dönmək.  -   Geri  qaqnlanda  belim 
sərpdi.
Qancıx (sif.) -  dişi it, -  Qancıx it mərəx'də balalıyıf (Qon.).
Qanquş  (is.)  -  əkin  yerinnən  hər  hansı  bir  pencəri  qazıb 
çıxarmax  üçün  işlədilən  dəmir  parçası.  -   Qımı  yığanrıar  özdərinə 
qanquş düzəldiUəT.
Qanquşdamax  (f.)  -   qazmaq,  eşmək.  -   Qızdar  arpa  əkinini 
qanquşduyuf qımı yığıllar.
Qanqansız  (sif.)  -   qanacaqsız,  mərifətsiz.  -   Ə,  bu  qanqansız 
Ayvaznan  n^dirn, bilmirəm?
Qaqqaz  (sif.)  — otsuz,  çəmənsiz  yer.  -   Bala təpə qanqaz yerdi, 
heş şey pitmir.
Qantar  (is.)  -  hər  iki  başmda 
20 
sm  uzunluğunda  çəngəl  oları 
ağac  alət.  -   Bulaxdan  cmqırdakı  suyu  çiyində,  qantaman  daşıyıllar 
kin, hasant olsun (Gül.).
Qantar (is.) -  tərəzi.  -  Qantann arbasmı düzəltdigmi?
Qapan// X afan  (is.)-  cuvalm  ağnna  qoyıılan  parça,  -Çuvalm 
qapam tikilm əx'dən üzülüf tamam.
Qapaxlı  (is.)  -   qapaqlı,  iri  qazan.  -   Şərdən  iri  bir  qapaxlı 
aldım, Allah xeyir iş versin, Jazım olur.
Qapı  (is.)  -   həyət-baca.  -   Qapı  o  qədərə  dardı  kin,  mäşm 
gələndə dönmiir,  qahrsan mətəl.
Qapıkəsdi  (is.)  -   gəlin  evinə  qız  köçürüləndə  qapının 
basılması,  xələt  və  hədiyyə  alınması.  -   Ağbava  toylannda  həmməşə 
gəlini atdandıranda qızm qardaşı qapıyı kəsif nəmər alardı.
Qapbax (f.)  -  atm  dişləməsi.  -  At  hirsdənəndə  adamı  qarpır,  o 
da nətəhər ağnyır.
Qapıpusma  (is.)  -   Novruz  bayramı  ərəfəsində,  axınncı 
çərşənbədə diiək  arzusu ilə qapıpusma.  -  Qapıpusmuya ən çox cavan 
qızdar inanıllar.
Qapışmax 
(f.) 
-atlan n   döyüşməsi.  -   Atdar  gənə  çayimxda 
qapışıllar.
Qaravəlli (is.) -  məzmunsuz,  yalan  uydurma.  -   Səhərdən  bura 
mana qaravəlli danışırbu Qiyas.
1.  Qarayola  (z.)  -   nahaq  yerə,  əbəs  yerə.  -   Qarayola  getdim 
bacımgilə, qapdan kilitdiydi,  geri gəldim.
2.
  Qarayola  (z .)-  cəhənnəm,  gedər-gəlməz. -  Qarayola getsin, 
heş gəlməsin;  Qarayola gessin, gəlməsin.
1.  Qaracı  (sif.)  -   xəsis.  -   Çox  qaraçı  adammış  bu  Səfər,  elə 
uşağınm toyunda da gördüx’ qaracılğmı.
2.
  Qaracı  (is.)  -   dilənçi.  -U şaxlı  bir  qaracı  gəlif  dilənir. 
M.Kaşqarlının  “D ivan”mda  da  həmin  söz  göstərilən  rnənada 
işlədilmişdir 
(rv.247).

---