13
-Dini mübahisələrin və höcətləşmələrin
tərk olunması.
[9]
- Bizim anlayışımızda, peyğəmbər
-dən
rəvayət olunan hər bir şey - sünnədir.
[10]
-Sünnə Quranı izah edir və Quranın
açıqlamasıdır.
[11]
[9]
– Uca Allah bu haqda demişdir:
“Ya Rəsulum! Sən və ümmətin tövbə edərək Ona tərəf
dönün. Ondan qorxun, namaz qılın və müşriklərdən
olmayın! O kəslərdən ki, öz dinini parçalayıb firqə-firqə
oldular (bəzisi bütlərə, bəzisi günəşə və aya, bəzisi
ulduzlara səcdə etməyə başladılar). Hər bir firqə öz dininə
(öz dininin haqq olduğuna) sevinər”.
28
Uca Allah həmçinin buyurur:
“Allahın ayələri barəsində ancaq kafirlər mübahisə
edər”.
29
Peyğəmbər demişdir:
“Allah də
rgahında ə
n mə
nfur (Allahın
nifrə
t etdiyi) insan – barış
maz mübahisə
çidir”.
30
28
Ar-Rum, 31-32.
29
Əl-Ğafir, 4.
5
6
٤
14
Muaviya bnu Qurra, Allah ona rəhmət etsin, demişdir: “Dini
mübahisə
lə
r ə
mə
llə
ri puç edir”
.
31
[10]
– Uca Allah bu haqda demişdir:
“O, kefi istəyəni (havadan) danışmır. Bu, ancaq (Allah
dərgahından) nazil olan bir vəhydir”.
32
Saad bnu Muaz demişdir:
“Peyğə
mbə
r -də
n eş
itdiyim hə
r bir
hə
disin Allahdan nazil olan bir haqq olduqunu bilirdim”
.
33
[11]
– Uca Allah bu haqda demişdir:
“Sənə də Quranı nazil etdik ki, insanlara onlara
göndəriləni (hökmləri, halal-haramı) izah edəsən və
bəlkə, onlar da düşünüb dərk edələr!”
34
mam əl-Auzai, Allah ona rəhmət etsin, təbiinlərdən olan
Məkhuldan, Allah ona rəhmət etsin, rəvayət edir ki:
“Quranın
Sünnə
yə
ehtiyacı, Sünnə
nin Qurana olan ehtiyacından çoxdur”
.
35
Abu Əyyub as-Səhtiyani, Allah ona rəhmət etsin, demişdir: “Əgər
sə
n bir insana sünnə
ilə
müraciə
t etsə
n və
ondan “Bunu tə
rk et,
gə
l Qurandan danış
aq” sözlə
rini eş
itsə
n, bil ki o yolunu azmış
bir
kimsə
dir”
.
36
-
Sünnədə qiyas (muqayisə) yoxdur,
[12]
- və onun üçün misallar gətirilmir,
[١٣]
30
Əl-Buxari, 4523.
31
Əl-Acurri “əş-Şaria”, 21.
32
Ən-Nəcm, 3-4.
33
“Cami bayan əl-ilm”, 1707.
34
Ən-Nəhl, 44.
35
“Cami bayan əl-ilm”, 2352.
36
“Əl-Həcc”, 2/294.
٨
7
15
- və onu nə ağıl nə də hisslər vasitəsi ilə
dərk etmək mümkün deyil;
[14]
yalnız təqib və
nəfsi istəklərin tərk olunması gərəkdir. Həmçinin
sünnədə
[15]
vacib olan şeylər var; və onların cüzi
bir hissəsini belə tərk edən, onu qəbul etməyib
ona iman gətirməyən kimsə, sünnə əhlindən
sayılmaz. Bu da:
[12]
– “Qiyas” termini “müqayisə”, “anologiya” anlamına
gəlməkdədir. Beləliklə, əqidə məsələlərində qiyas üçün yer
yoxdur, yəni bu məsələləri ağıla tabe edərək müqayisə etmək
olmaz. Həmçinin fiqhi məsələlərdədə, bir məsələyə dair Quran və
Sünnədə açıq-aydın bir mətn mövcud olduqda, qiyasa yol vermək
caiz deyil. Bu məsələyə aid olan bir qaydada, belə deyilir:
“(Quran və
Sünnə
) mə
tni mövcud olduqda, qiyas edilmə
z”
.
[1
٣
]
–
Abu Muaviyə
də
n, Allah ona rə
hmə
t etsin, rə
vayə
t olunur
ki, bir də
fə
o xə
lifə
Harun ar-Raş
idin mə
clisində
Abu Hureyra -
dan peyğə
mbə
r -in bir hə
disini rə
vayə
t edirdi. O hə
disdə
Adə
m
-ilə Musa
-ın mübahisə
si haqda bə
hs edilirdi. Hə
min
mə
clisdə
iş
tirak edə
n, bidə
t ə
hlində
n olan sa bnu Cə
fə
r dedi: “Bu
ola bilmə
z! Axı Musa və
Adə
m arasında uzun bir müddə
t keçib”
Bunu eş
idə
n Harun ayağ
a qalxıb onun üstünə
qış
qıraraq dedi: “O
sə
nə
peyğə
mbə
r -də
n hə
dis rə
vayə
t edir, sə
n isə
“ola bilmə
z”
deyirsə
n?!”
[14]
–
Əli bnu Abu Talib demişdir: “Əgər din ağıl vasitəsi ilə
də
rk edilsə
ydi, onda (də
stamaz aldıqda) ayaqqabıların (xuffun)
üstünə
deyil, altına mə
sh çə
kmə
k mə
ntiqə
daha uyğ
un olardı.
9