SüNNƏNİN Əsaslari
Yüklə 0,56 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 3. st ək
16
çəkdiyini gördüm” . 37
[15] – Burada “sünnə” deyildikdə, əqidə (dini etiqad) və mənhəc (yol, metod) nəzərdə tutulur. 38
- Xeyr və şərrin qəza və qədər ilə meydana gəlməsinə iman və bu haqda rəvayət olunan hədislərə iman gətirmək; qədərə “Necə? Nə üçün?” və ya “Nə cür?” suallarını verməyərək iman gətirmək. Yalnız tam tabeçilik olmalı və qədərə aid hər bir şeyə iman gətirilməlidir. [16]
Əgər bir kimsə hər hansı bir hədisin izahını bilmirsə və onun ağlı həmin hədisi dərk edə bilmirsə, o bununlada kifayətlənməlidir. O (həmin hədisə) iman gətirib, onu qəbul etməlidir. Bu da damladan xəlq edilmə haqqında “Sadikul- Masduk” (“sadiq və etibarlı”; Abdullah bnu Məsudun rəvayəti) hədisinə bənzərdir. Bu hədis yekdilliklə səhih (qəbul olunmuşdur). Həmçinin qədər haqqında da buna bənzər hədislər. Həmçinin bu, Allahın (Qiyamət günü)
37 “əl- rva”, 103. Hədis səhihdir. 38 Bax 4-cü bəndin izahına. 10 11 17 görünməsi hədislərinədə (aiddir), hətta (onlar) qeyri adi və qavrayış üçün yad olsalar belə. Həqiqətən bu hədislərə iman gətirilməli və onlardan bir hərf belə inkar edilməməlidir. Bu etibarlı rəvayətçilər tərəfindən rəvayət olunan digər hədislərədə aiddir. [17]
[16] – Qədərə iman, imanın altıncı ərkanıdır (Cəbrayil -ın hədisində rəvayət olunduqu kimi) və onsuz insanın imanı səhih olmaz. Qədərin dörd dərəcəsinə iman vacibdir: 1. Elm /əl-ilm/ – yəni Allahın hər şeyi Öz elmi ilə əhatə etməsinə iman gətirmək (yəni Allah mövcud olanı, olub keçəni, gələcəkdə nə olacaqını, olmayan bir şeyin əgər o olsaydı necə olacaqını bilir). Buna dəlil Uca Allahın kəlamıdır:
“Allah hər şeyi biləndir!” 39
iman gətirmək. Uca Allah buyurmuşdur:
“(Ya Rəsulum!) Məgər bilmirsənmi ki, Allah göydə və yerdə nə varsa (hamısını) bilir? Həqiqətən, bu, ( lövhi-
məhfuz deyilən) bir kitabdadır. Şübhəsiz ki, bu (bütün bunları bilmək) Allah üçün asandır!” 40
39 At-Tağabun, 11. 40 Əl-Həcc, 70. 18
baş verməz. Uca Alah buyurmuşdur:
“(Ey insanlar! Onu da bilin ki) Allah istəməsə, siz (bunu) istəyə bilməzsiniz. (Ancaq Allah istəsə, istəyə bilərsiniz). Həqiqətən, Allah (hər şeyi) biləndir, hikmət sahibidir!” 41
yaradılmasına iman gətirmək. Uca Alah buyurmuşdur:
“Allah hər şeyin xaliqidir”. 42
– mam Əhməd, Allah ona rəhmət etsin, hər bir hədis adını daşıyan rəvayətə dərhal iman edilməməsinə işarə edir. Hər hansı bir hədisin səhih hesab edilməsi üçün, onun bir neçə şərtlərə uyğun olması zəruridir: 1. Ravilər zəncirinin aramsızlıqı /ittisal al-sanad/; 2. Ravilərin adil olması /‘adalə/; 3. Ravilərin hifzlərinin mükəməlliyi /dabt/; 4. Ziddiyatların olmaması /‘adam aş-şuzuz/; 5. Xəstəliklərin olmaması /‘adam əl-‘illə/.
-Heç kim
mübahisə və
höcətləşmə aparmamalı və mübahisə etməyi öyrənməməlidir. Həqiqətən qədər [18]
, Allahın görünməsi [19]
, Quran və sünnənin başqa məsələləri [20] haqqında boşboğazlıq etmək pislənir və haramdır. Bununla məşğul olan kimsənin söylədikləri sünnəyə uyğun olsa belə, apardıqı mübahisəni tərk
41 Əl- nsan, 30. 42 Əz-Zümər, 62. 12 19 etməyənə qədər, sələflərdən rəvayət olunanlara tabe olub iman gətirməyənə qədər, o sünnə əhlindən sayılmaz . [21]
[18] – Qədər haqqında boşboğazlıqın haramlıqını təsdiq edən mətnlərdən biri peyğəmbər -in: “Qədər haqqında bəhs etdikdə, özünüzü saxlayın” sözləridir. 43
[19]
- /Ru‘yatu-Llahi/ - Qiyamət günü məxluqların Allahı görmələri. 44
[20]
– Burada sünnə deyildikdə etiqad, tövhid və mənhəclə ə laqədar hər bir şey nəzərdə tutlur. 45
[21] - Yəni bir rəyin Quran və Sünnəyə müvafiq olması, yalnız şə riətin müəyyən etdiyi yol ilə həyata keçirilməlidir. Bu yol barəsində isə, “əhli sünnə” qaydalarından biri bəhs edir: “Əvvəl dəlilini gətir, sonra isə onun üzərində öz etiqadını qur. Lakin etiqad qurduqdan sonra, qurduquna dair dəlil axtarma” .
ə l-Vaqi demişdir: “Öz rəyini təsdiqləmək üçün hədis axtaran kimsə - bidət əhlindəndir” . 46
- Quran Allahın kəlamıdır, məxluq deyil. Quranın məxluq olmadıqını deməkdən çəkinmə. Həqiqətən Allahın kəlamı Onun Özündən ayrı qalan bir şey deyil. Şübhəsiz Onun kəlamında heç bir şey məxluq deyil. Bu məsələdə dinə yenilik gətirən kimsələr ilə mübahisələrə qapanmaqdan çəkin [22]
, həmçinin tələffüz /ləfz/ [23]
haqqında və ona bənzər şeylər haqqında
43 “Silsilə əhədis əs-səhih”, 34. Hədis səhihdir. 44 Bax 25-ci bəndin izahına. 45 Bax 4-cü bəndin izahına. 46 “Zamm əl-kəlam”, 337. 13 Yüklə 0,56 Mb. Dostları ilə paylaş:
|