T a n I t I m t a h L i L e L e ş t I r I d e r g I s I y önetim y eri Gazi m ustafa Kemal Bulvarı, 133 06570 Maltepe / ankara t elefonlar Santral: 312) 232 22 57-231 23 48 Yazı
Yüklə 1,35 Mb. Pdf görüntüsü
|
Belke de ölerem kurbetde, anne, Ruhumsa kalmasın kurbetde, anne. “Gitti” lirik bir şiirdir. Bu şiirde Gültekin kendini duygusal bir şair olarak tanıtır. H alk şiiri örnekleri esasında yazılm ış olan bu şiir m ahiyet ve anlam ca farklıdır. Gönül bahçesinde bir gönçe vardı, Özü de bir zalim yol aldı gitti. Ordaki her sabah şebim ağlardı, Şimdi o cenneti sel aldı, gitti. G ültekin'in şiirleri Azerbaycan m ühaciretinin kültür hayatında en dokunaklı hadiselerden biridir. Onun hem m uhacirlerin bilinçlenm esinde, hem de genel olarak m ühacir şiirinin gelişm esine etkisi büyüktür. Sonraki şair kuşaklar da Gültekin'in alevli şiirlerinden bir meşale almış ve bu meşaleyi yaşatmışlar. Onun edebi faaliyeti ve mücadelesi mühacir hayatına yeni gelen diğer söz ustaları için örnek oldu ve onların ideallerini ilham verdi. Onun izinden giden, ondan faydalanan şairler ortaya çıktı. Y eni K a fk a s y a ’da Gültekin'den başka şiirleri yayınlanm ış olan Yaycılı Kerim, Senan, M ehm et Sadık Aran, Ham it Dönmez ve başka şairlerin eserleri m ühacir şiirini daha da kuvvetlendirdi. Yaycılı Kerim “A raş" şiirinde: Suyundan son ayrılık damlasını içerken, Tutuşmuş bir od gibi bağrımı yakdın, Aras... Birer damla kan idi gözlerimde bir iken, Çok acı hatırayla gönlüme akdın, Aras... der.
Bellidir ki, A zerbaycan şiirinde Aras konusu geleneksel ayrılık konusudur. Azerbaycan'ın Kuzeyini ve Güneyini ayıran Aras Nehri hasret, ayrılık simgesidir. Bu konuda pekçok şiirler yazılmıştır. Aras konusu bu şiirlerde farklılık gösterir. Burada söz konusu Kuzey- Güney ayrılığı değil, Türkiye'den vatana hasretle bakan mühacirin yüreğinin ızdırapları, göz yaşı ve kederi toplanmışdır. Soyu Nahçıvan'm Yaycı köyünden olan Kerim'in Türkiye'den Azerbaycan'a akan Aras'a yüz tutm ası sebepsiz d e ğ ild ir. Ş air çoktan ayrıldığı yurdundan, "dertli anasından" bir haber almak arzusuyla Aras'a şöyle sesleniyor: Çokdandır ayrılmışık ata-ana yurdundan, Felek cananı almış aşiklerin koynundan, Aynı konu A. Yıldmm'ın yaratıcılığında da önemli yer tutar. Şair, Aras üzerine yazdığı "Aras'la Dertleşme" şiirinde şöyle yazar: Bizim bozkırdan keçerken, Birleşib kürden keçerken, Doğduğum yerden keçerken, Gel ol benim dilim, Aras, Sor, nicedir milim, Aras... M ehmet Emin Resulzade Ç ağdaş A zerbaycan E d e b iy a tı adlı eserinde Y aycılı K erim hakkında
K. Yaycılı'nın 50'li yıllara dek birçok şiirleri yayımlanmıştır.5 Onun “Ö ygöl” şiiri Ahmet Cavad'ın
yaratm ıştır. K. Yaycılı “Ö yg ö l” şiirine 32 yıl önce işgal olu n m u ş vatan h ak k ın d a so h b etle başlar:
Bolşevizme karşı Gence isyanına katılan, genç yaşında, 20'li yıllarda Azerbaycan'ı terk etmiş Hamit Dönmez'in ilginç şiirleri vardır. Onun yaratıcılığında da vatan hasreti, memleketine ve soydaşlarına bağlılık hissi çok güçlüdür. “Azeri Kızı ” onun bu duygularını en iyi şekilde dile getiren şiiridir:
Canlansın da eski Azeri kızı... Azerbaycan mühacir şiiri muhacir edebiyatımızın en gür, en mücadeleci kollarından biridir. Yalnız 20’li ve 30’lu yıllarda değil sonraki yıllarda da mühacir şiiri en güzel örneklerini ortaya koymuş ve dikkati çekmiştir. Esasen 50’li yıllarda yaratıcılığa başlamış Teymur Ateşli, G ültekin’e ithaf ettiği ‘‘Şair G ültekin'e" adlı şiirinde vatan özlem ini, özgürlük tutkusunu ifade etmiştir. C. Cabbarlı’nın “Azad bir kuştum, yuvamdan
e p ig r a f o la ra k a la n T . A te ş li ş ö y le y a z a r: Zalim avcı vurdu sinemden Ben toprağa düştüm bu genç yaşımda. Ah, neler çekmedim bu dünyada ben, Ah, ne felaketler döndü başımda. Azerbaycan mühacir edebiyatında şair Gültekin'in iz in d e n g id e n le r ço k o lm u ş tu r. A z e rb a y c a n muhacirliğinin 2. kuşağından olan, fakat mücadelede hiç de onlardan geri kalmayan Teymur Ateşli'nin şiirleri bu edebi mirasın açık örneğidir. Teym ur A teşli, m ühacir bir ailenin çocuğudur. O, İkinci Dünya Savaşı’ndan sonraki gençliği temsil eden heyecanlı bir şairdir. Teymur Ateşli, Gültekin'in, Almaş Yıldırım'ın ve başka mühacir şairlerin en iyi geleneklerini yaşatmış ve geliştirmiştir. T. A teşli'nin “İlh a m P e risi” “A zerb a yca n ”, “V atandır D e d im " , “O ğlum K em a le" ve başka şiirlerinde vatana beslediği güçlü sevgisi çok açık görülür. Ö zellikle “A ze rb a y ca n " şiirinde doğup büyüdüğü yurdun güzellikleri, Behri Hazar, Gökçe Gölü, Kepez Dağı, Aras ve Kür Nehirleri, Hanbulağı, Şahdağ, Mugan Çölü, Çıldır Düzü hatırlanır. Nahçıvan'ın kırmızı karpuzu, Lenkeran'ın lezzetli çayı, Gence'nin üzümü, Şirva'nın dutu, Şeki'nin fındığı, G uba'nın elm ası, K arabağ'ın buz yoğurdu, balı ve teresi, sütünü ve kaymağını över. Şiirde Azerbaycan'ı büyük nimetler ülkesi olarak tasvir eder, fakat bütün bunlar ne yazık ki vatanından ayn yaşayan mühacir için değildir ve mühacir m e m le k e tin in bu n im e tle rin d e n m a h ru m d u r:
Şairin vatan hakkındaki hayalleri vatanın en aziz, en kıym etli varlık olduğu düşüncesine dayanır. O, anlıyor k i, "her şey g eçilse de vatan geçilm ez". "Vatandır dedim" şiirinde yazann amacı açıkça bellidir: Dediler — dünyanı verelim sana, Biz sahip olalım Azerbaycana... Vatansız bir dünya olamaz dedim Nehirsiz bir deniz dolamaz dedim. Başka bir şiirinde şair oğlu K em al'in N am ık Kemal gibi Kemal olmasını, Mustafa Kemal gibi Kemal o lm a sın ı a rz u la r. O o ğ lu n a b ü y ü y ü p is tik la l mücadelesine katılmağı öğütler:
Ülkesinde yetirince tanınmamış, edebi eserleri ve şahsiyeti bizim için karanlık kalmış mühacir simaları çokdur. T eym ur A teşli b u nlardan b irid ir. Onun y a ra tıc ılığ ı m ü h acir e d e b iy a t ta rih in d e kısm en a ra ştırılm ış, sa n atın ın ö z e llik le ri in c elen m iştir. Ş a ir A li V o lk a n , T. A te ş li'n in 35 y aşı m ünasebetiyle yazdığı m akalesinde onu b ir milli mücadele şairi gibi tanıtır. “M illi m ücadelem iz için
M akaleden Teym ur Ateşli'nin küçük yaşlarda şiir yazmağa başladığını, istiklal mücadelesi konusunda
öğreniyoruz. Mühacir gazete ve dergilerinde ilgi çeken ve tanınmış bir şair olan Ali Volkan da şöyle yazar:
M ühacirliğin şiir m anzarasını birkaç isim le sınırlamak mümkün değil. Aynı zamanda mühacir şiiri b itm ez tü k en m ez şiir ö rn e k le rim iz d en b irid ir. Azerbaycan klasiklerinin eserleri, mühacir şiiri örnekleri yalnız Yeni K afkasya da değil, O dlu Y u rt, A zeri T ü r k , K u rtu lu ş , A z e rb ay can , A zerb ay can Y urt Bilgisi gibi gazete ve dergilerde yayımlanmıştır. A zerb ay can Y u rt B ilgisi’nin konu coğrafyası g en iştir. B urada d ilc ilik , ed eb iy at b ilim i, tarih, etn o g rafy a ve başka alan lara ait y a zılar vardır. A zerb ay can ’ın H agani Ş irvani, N izam i G encevi, M ehseti Gencevi, Habibi, İmadetdin Nesim i, M irza Alekper Sabir gibi ünlü şairleriyle birlikte bize daha az tanınmış olan Siraci, Melik Bey Avcı, İsmayıl Bey Nakam, Ahmet Bey ve başkaları hakkında makala ve yazılar vardır. Bu makaleleri yazanlar arasında Mehmet Emin ve Mehmet Ali Resulzadeler, Ahmet Caferoğlu, M uharrem Ergin, M. Şakir, Fevziye Abdullah gibi tanınmış şahısların adlarına rastlıyoruz. A zerbaycan Y u rt Bilgisi’nde Azerbaycan şiirinin farklı problemleri
Yüklə 1,35 Mb. Dostları ilə paylaş:
|