T. C. Ankara ün vers tes sosyal b L mler enst tüSÜ Özel hukuk (meden hukuk) anab L m dali

 
62 
değişken  faizle  borçlanan  taraf  da  sabit  oranlı  ödeme  yapma  imkanını  kazanmış 
olur
98
.  Dönemsel  ödemelerin  miktarlarının  hesaplanmasında  esas  alınan  farazi 
anaparaların  her  iki  taraf  için  de  eşit  miktarda  ve  aynı  para  birimi  ile  belirlenmiş 
olması, işlemin ayırt edici özelliğini oluşturur
99
. 
“Kupon  swapı”  olarak  da  isimlendirilen  sabitten  değişkene  faiz  oranı  swap 
işlemi,  kredi  değerliliği  yüksek  olmayan  firmaların  uluslararası  piyasalardan  sabit 
faizle  borçlanma  imkanlarının  sınırlı  oluşuna  karşılık,  yüksek  kredi  değerliliğine 
sahip  tarafın,  portföylerine  esneklik  kazandırmak  amacıyla  belirli  koşullarda 
değişken  faizi  tercih  etmesi  sebebiyle  geniş  uygulama  alanı  bulmuştur.  Bu  işlem 
aracılığıyla taraflar, kaynak maliyetini önemli ölçüde düşürebilmektedirler. Zira sabit 
faizli  kredi  verenler  ya  da  sabit  faizli  menkul  değerlere  yatırım  yapanlar,  değişken 
faizli borç verenlere nazaran borçlunun kredi değerliliğine daha çok önem vermekte 
ve kredi değerliliği düşük olanlardan bu kredi riskini karşılamak üzere daha yüksek 
prim  istemektedirler.  Değişken  faizli  borçlarda  ise,  borçlunun  kredi  değerliliğinin 
düşüklüğü  gerekçesiyle  istenen  prim  daha  düşük  düzeydedir.  Bu  sebeple  swap 
                                                 
98
 Örneğin; gelişmekte  olan bir ülkede faaliyet gösteren A firması, sabit faizli 10  milyon dolar kredi 
sağlamak  istemekte,  ancak  kredi  değerliliği  yeterince  yüksek  olmadığından,  sabit  faiz  piyasasından 
kredi  sağlamakta  güçlük  çekmektedir.  Firmaya  teklif  edilen  sabit  faiz  oranı  %15’tir.  A  firması, 
maliyetin yüksekliği sebebiyle, kendisine teklif edilen %15 sabit faiz oranlı krediyi almak yerine, daha 
uygun  şartlarla  karşılaştığı  değişken  faiz  piyasasından  libor+1  ½  faiz  oranıyla  10  milyon  dolar 
tutarında  borçlanır.  A  firması,  piyasada  faiz  oranlarının  yükselmesinden  ve  bunun,  kendisinin 
yapmakla yükümlü olduğu faiz ödemelerine yansımasından endişe etmekte ve değişken faiz riskinden 
kurtulmak  istemektedir.  Bu  aşamada  firmanın  öncelikli  hedefi,  aldığı  kredinin  faizini  sabit  faize 
dönüştürerek  kredi  maliyetini sabitlemektir. A firması, bu amaçla, aynı dönemde 10 milyon dolarlık 
%12  ¼  sabit  faizli  bir  kredi  temin  etmiş  olan,  ancak  faiz  oranlarının  düşeceğini  tahmin  ettiği  için, 
kredi  faizlerini  değişken  faize  dönüştürmek  isteyen  B  firması  ile  bir  swap  sözleşmesi  yapar. 
Sözleşmeye  göre  A  firması  B  firmasına  %12  ¼  oranlı  sabit  meblağlar  ödeyecek,  buna  karşılık  B 
firması  da  A  firmasına  libor  oranlı  değişken  ödemeler  yapacaktır.  A  firması,  bu  işlemin  sonucunda, 
kredi  aldığı  bankaya  libor+1  ½,  B  firmasına  da  %12  ¼  olmak  üzere  toplamda  libor+13  ¾  oranlı 
ödemeler  yapacak;  B  firmasından  da  libor  oranlı  ödemeler  alacaktır.  Firmanın  geliri  ile  gideri 
karşılaştırıldığında,  kredinin  A  firmasına  maliyeti,  [(libor+13  ¾)-libor]=  %13  ¾  sabit  faiz  olarak 
belirmektedir.  Firmaya  başlangıçta  teklif  edilmiş  olan  sabit  faiz  oranının  %15  olduğu 
düşünüldüğünde,  swap  işleminin  A  firmasına  (%15-%13  ¾)=%1  ¼  net  kar  sağladığı  görülür. 
(CEYLAN, 251; benzer örnekler için bkz. CHAMBERS, 128; ANDRES, 39) 
99
  A  CITICORP  GUIDE,  2;  DECOVNY,  18;  SELV ,  27;  AKGÜÇ,  698;  JOHNSON,  955; 
FROST, 796. 

---

 
63 
işlemine katılacak taraflar, karşılaştırmalı olarak en fazla maliyet üstünlüğüne sahip 
oldukları  piyasalarda  borçlanmakta,  daha  sonra  faiz  swapı  yaparak  iktisadi  açıdan, 
sabit faizli bir borcu değişken faizli hale veya değişken faizli borcu sabit faizli borç 
haline
100
 dönüştürmektedirler
101
.  
Sabitten değişkene faiz oranı swapı, bir yandan fonun sağlandığı esas kaynak 
değiştirilmeden  maliyetin  düşürülmesine  imkan  veren  bir  teknik,  diğer  yandan  da 
faiz riskine karşı etkili bir korunma aracı özelliği taşır. Sabit faizle borçlanmış olan 
bir firma, faizlerin düşeceğini öngörmesi halinde, bunu değişken faizli bir kaynakla 
swap  yapar.  Faizlerin  düştüğü  dönemde  de  yeni  bir  swap  işlemi  gerçekleştirerek, 
değişken faizli kaynağı, yeniden daha düşük maliyetli sabit faizli bir kaynak şekline 
dönüştürür.  Böylelikle,  bu  iki  swap  işlemi  ile  kaynağı  değiştirmeden  kaynak 
maliyetini düşürmüş olur
102
.  
Sabitten  değişkene faiz oranı  swap  işleminde, sözleşmenin  başlangıcında ve 
sonunda  yapılacak  açılış  ve  kapanış  ödemeleri  söz  konusu  değildir.  Başka  bir 
ifadeyle  farazi  anapara  hiçbir  zaman  el  değiştirmez.  Yalnızca  dönemsel  ödemeler 
gerçekleştirilir. Ortada bir kredi işlemi bulunmadığından, swap gereğince yapılan bu 
ödemelerin “faiz” olarak nitelendirilmesi yanlıştır. Burada tarafların, karşılıklı olarak 
birbirlerine  faiz  gibi  hesaplanan  dönemsel  ödemeler  yapmayı  taahhüt  ettikleri  bir 
                                                 
100
 “Sabit faizli bir yükümlülüğün değişken faizli bir yükümlülüğe dönüştürülmesi” ifadesi, yalnızca, 
swap  sözleşmesinin  ifasından  sonraki  iktisadi  duruma  işaret  eder;  yoksa  burada,  faiz 
yükümlülüklerinin değiş-tokuş edilmesi şeklinde  ortaya çıkan ve hukuki açıdan borcun  yüklenilmesi 
anlamına gelecek bir yapı söz konusu değildir. 
101
 BICKSLER/CHEN, 646; AKGÜÇ, 698. 
102
 JACKSON, 3209; AKGÜÇ, 702. 

---