T. C. Ankara ün vers tes sosyal b L mler enst tüSÜ Özel hukuk (meden hukuk) anab L m dali

 
219 
arasında, aracılık faaliyetlerinin yürütülmesine yönelik bir başka sözleşme ilişkisinin 
ve bu ilişkiye dayanan karşılıklı hak ve yükümlülüklerin tesisi söz konusudur
5
.  
Aşağıda  swap  sözleşmesinden  doğan  hak  ve  yükümlülükler  aracının 
sözleşmeye dahil oluş şekli de göz önünde bulundurularak incelenmiştir. 
I.
 
Son 
Kullanıcılar 
Arasındaki 
Hukuki 
lişkiden 
Doğan 
Yükümlülükler 
Aracı kullanılmaksızın yapılan swap işlemlerinde son kullanıcılar arasındaki 
hukuki  ilişki,  tam  iki  tarafa  borç  yükleyen  bir  isimsiz  sözleşme  olarak  ortaya 
çıkmaktadır
6
.  Tarafların  karşılıklı  olarak,  temeldeki  finansal  işlemden  bağımsız 
ödeme yükümlülüklerinin ifasını taahhüt ettikleri bu sözleşmede, her edim diğerinin 
sebebini ve karşılığını oluşturur. Dolayısıyla taraflar arasında bir edim değiş-tokuşu 
söz  konusudur
7
.  Bu  durumun  tabii  sonucu  olarak  da  taraflardan  her  birinin 
sözleşmeden  doğan  yükümlülükleri,  diğerinin  haklarını  teşkil  etmektedir
8
. 
Sözleşmenin kanunda düzenlenmemiş bir isimsiz sözleşme niteliği taşımasına bağlı 
olarak,  böyle  bir  hukuki  ilişkiden  kaynaklanan  yükümlülüklerin  belirlenmesinde, 
taraflar  arasındaki  anlaşmanın  hükümlerinin  esas  alınması  zaruridir.  Swap 
uygulamasında  münferit  sözleşmelerin  çoğu  kez  çerçeve  sözleşmeler  kapsamında 
akdedildiği  dikkate  alındığında,  konunun  değerlendirilmesinde  bu  metinlerde  yer 
alan düzenlemelerin de büyük önem taşıdığı sonucuna varılmaktadır. 
                                                 
5
 AMMANN_,_108;_ANDRES'>WEBER, 308; AMMANN, 108; ANDRES, 189. 
6
 Faiz oranı swap sözleşmesi ve para swap sözleşmesinin hukuki açıdan birer isimsiz sözleşme olarak 
nitelendirilmeleri gerektiği tespiti için bkz. §8, II, B, 2 ve §8, II, C, 2. 
7
 KRAEMER, 107; ADAMS/RUNKLE, 612; ERNE, 50; DECKER, 1004; LORETAN, 87. 
8
  ki  tarafa  borç  yükleyen  sözleşmelerden  taraflardan  her  birinin  diğer  tarafın  aynı  zamanda  hem 
alacaklısı, hem de borçlusu olduğuna ilişkin bkz. EREN, 194; KOCAYUSUFPAŞAOĞLU, 95. 

---

 
220 
Swap sözleşmesi, tezgah-üstü türev araçlardan biri olması itibarıyla, tarafların 
ihtiyaçlarına  göre  şekillendirilmeye  son  derece  müsait  bir  sözleşme  özelliği  taşır
9
. 
Uygulamada  sözleşmenin  bu  özelliğinden  yararlanılarak  oluşturulmuş  çok  sayıda 
farklı türü bulunmasına rağmen, swap sözleşmesinin iki temel türü, faiz oranı ve para 
swap  sözleşmeleridir
10
.  Bu  iki  swap  türünde  de  tarafların  asli  edim  yükümleri  bir 
para  borcunun  ifasından  ibarettir.  Bununla  birlikte  özellikle  swap  ödemelerinin 
gerçekleştirilmesi  aşamasında  söz  konusu  olan  yapısal  farklılıklar  sebebiyle,  son 
kullanıcılar  arasındaki  hukuki  ilişkiden  doğan  yükümlülükler  tespit  edilirken,  faiz 
oranı ve para swap sözleşmelerinin ayrı ayrı ele alınması tercih edilmiştir.  
A.
  Faiz Oranı Swap Sözleşmesinde Son Kullanıcının Yükümlülükleri 
Faiz  oranı  swap  sözleşmesi  ile  taraflar  birbirlerine,  eşit  miktarda  farazi 
anaparaya  sabit  ve/veya  değişken  faiz  oranlarının  uygulanmasıyla  hesaplanan,  aynı 
para cinsinden meblağların sözleşme süresince dönemsel olarak ödenmesini taahhüt 
etmektedirler.  Faiz  oranı  swap  sözleşmesinde  farazi  anapara  yalnızca  bir  referans 
büyüklüğü  niteliği  taşır
11
.  Böylece  sözleşmeden  doğan  temel  edim  yükümlülüğü, 
swap ödemesi olarak isimlendirilen dönemsel ödemelerin gerçekleştirilmesi şeklinde 
ortaya çıkmaktadır
12
. 
1.
  Swap Ödemelerinin  fası Yükümlülüğü 
Swap  ödemeleri,  faiz  oranı  swap  sözleşmesi  taraflarının,  sözleşmenin 
kuruluşu ile birlikte, sözleşme süresince, kararlaştırılan birden fazla vadede, karşılıklı 
olarak  ifa  yükümlülüğü  altına  girdikleri  belirli  meblağları  ifade  eder.  Her  bir 
                                                 
9
 SOMER, 399; TUCKER, 591; FLANAGAN, 220; JACKSON, 3214; LINDHOLM, 77. 
10
 ERNE, 19; ZOBL/WERLEN, 29. 
11
 DARRINGER, 268; CHAMBERS, 127; TUCKER, 587; SOMER, 387; FISCHER, 520. 
12
 AMMANN, 85; KRAEMER, 146. 

---

 
221 
sözleşme  tarafı  için  ödenmesi  gereken  miktarın  hesaplanmasında  farazi  anapara, 
sözleşme  ile  tespit  edilen  faiz  oranı  ve  iki  ödeme  vadesi  arasındaki  süre  esas 
alınmaktadır
13
.  Hesaplama  sonucunda  elde  edilen  miktarlar,  sabit  meblağ 
ödeyicisinin  her  ödeme vadesinde  karşı  tarafa  ifa ile  yükümlü  olduğu  sabit meblağ 
ile  değişken  meblağ  ödeyicisinin  yine  önceden  belirlenmiş  olan  vadelerde  sabit 
meblağ ödeyicisine ifa edeceği değişken meblağı gösterir
14
. 
a.
  Swap Ödemelerinin Hukuki Niteliği 
Özellikle  temelinde  bir  finansal  işlemin  bulunduğu  swap  sözleşmelerinde, 
kural  olarak,  tarafların  karşılıklı  olarak  ifasını  taahhüt  ettikleri  dönemsel  ödemeler, 
miktar  itibarıyla,  temeldeki  finansal  işlemden  kaynaklanan  faiz  ödeme 
yükümlülüklerine eşittir
15
. Swap sözleşmesinin böyle bir temel işlem bulunmaksızın 
kurulması  halinde  de,  dönemsel  ödemelerin  miktarlarının  hesaplanmasında,  faiz 
hesabında kullanılan temel formül esas alınmaktadır
16
. Bu durum, swap ödemelerinin 
hukuki açıdan faiz niteliği taşıyıp taşımadıkları hususunda tereddüt yaratmakta ise de 
doktrinde hakim görüş, tarafların aralarındaki sözleşme gereğince belirli dönemlerde 
gerçekleştirdikleri  bu  ödemelerin,  faiz  olarak  nitelendirilemeyeceği  yönündedir
17
. 
Gerçekten  faiz;  “alacaklının  nakdinden  bir  süre  için  yoksun  kalması  sebebi  ile, 
nakdin  kullanılması  olanağını  borçluya  bırakması  karşılığında  elde  ettiği,  miktarı 
kanun  ya  da  hukuki  işlem  ile  belirlenmiş,  para  borçları  bakımından  özel  olarak 
düzenlenen, tahsili için zararın ve kusurun varlığı şart olmayan bir tür tazminat, bir 
                                                 
13
 AMMANN, 18; LORETAN, 117. 
14
 ERNE, 45. 
15
 AMMANN, 101; DAS, 32; ERNE, 21. 
16
 LORETAN, 117. 
17
 WEBER, 310; BORCHERS, 57; ERNE, 49; AMMANN, 75; HAPPE, 46; LORETAN, 107. 

---