T. C. Ankara ün vers tes sosyal b L mler enst tüSÜ Özel hukuk (meden hukuk) anab L m dali

 
222 
medeni semere”dir
18
. Faizin söz konusu olabilmesi için öncelikle bir para borcunun 
varlığı  gerekir.  Dolayısıyla  faiz  kural  olarak  asıl  borca  bağlıdır;  feri  nitelik  taşır
19
. 
Faizin bir diğer özelliği ise zamana bağlı olarak işlemesidir. Faiz borcu, para borcuna 
bağlı olarak ve alacaklının bu paradan mahrumiyetinin süresi boyunca artarak birikir. 
Başka bir ifadeyle bu borç, zamanla çoğalan bir borçtur
20
.  
Konu,  faizin  bu  özellikleri  dikkate  alınarak  değerlendirildiğinde,  swap 
ödemelerinin  faiz  niteliği  taşıyıp  taşımadıkları  meselesi  ile  swap  sözleşmesinin 
temeldeki  finansal  işlemden  bağımsızlığı  esası  arasında  yakın  ilişki  bulunduğu 
görülmektedir.  Faizin  mevcudiyeti  bir  para  borcunun  varlığını  gerektirir
21
.  Temel 
işlemden  bağımsız  olduğu  kabul  edildiği  takdirde,  swap  sözleşmesi  gereğince 
yapılması  gereken  ödemelerin  dayandırılabileceği  böyle  bir  para  borcunun 
mevcudiyetinden söz edilebilmesi ise mümkün değildir. Zira taraflar bu sözleşme ile 
karşılıklı olarak yeni para borçları tesis etmektedirler. Dolayısıyla swap ödemeleri bu 
iki  taraf  arasında  halihazırda  mevcut  olan  bir  para  alacağından  kaynaklanmazlar, 
aksine  bizzat  bu  sözleşme  ile  oluşturulmuş  yükümlülüklerin  ifası  mahiyetini  arz 
ederler
22
. Swap sözleşmesi ile temeldeki finansal işlemden kaynaklanan faiz ödeme 
yükümlülüklerinin,  ifanın  ya  da  borcun  üstlenilmesi  suretiyle  karşı  tarafa 
devredilmesi de söz konusu değildir. Bu sebeple swap sözleşmesinden doğan ödeme 
yükümlülüklerinin, miktarları faize benzer şekilde hesaplanmakla birlikte, bağımsız 
birer para borcu niteliği taşıdıklarının kabulü gerekir
23
.  
                                                 
18
 HELVACI, 65. 
19
 BARLAS, Para Borçları, 125; HELVACI, 50. 
20
 TEK NAY/AKMAN/BURCUOĞLU/ALTOP, 1047; HELVACI, 63. 
21
 EREN, 939; TUNÇOMAĞ, 93; HELVACI, 44; TEK NAY/AKMAN/BURCUOĞLU/ALTOP, 
1047; FIKENTSCHER, 134. 
22
 JOHNSON, 956; ZOBL/WERLEN, 35; DAS, 33; EBENROTH/MESSER, 5. 
23
 GOOCH/KLEIN, 10; WEBER, 310; ERNE, 49; BORCHERS, 57; HAPPE, 46; AMMANN, 75; 
JENTZSCH, 47; LORETAN, 107. 

---

 
223 
b.
  Ödeme Miktarlarının Hesaplanması 
Faiz oranı swap sözleşmesi, uygulamada iki farklı şekilde ortaya çıkmaktadır. 
Bunlardan  birincisini  teşkil  eden  değişkenden  değişkene  faiz  oranı  swap 
sözleşmesinde, taraflardan her ikisi için de farklı değişken faiz oranlarına göre ya da 
aynı  değişken  oran  esas  alınarak  fakat  farklı  fiyatlandırma  dönemleri  itibarıyla 
hesaplanan değişken  ödeme  miktarlarının  ifası  söz  konusudur
24
. Sabitten  değişkene 
faiz  oranı  swap  sözleşmesinde  ise  taraflardan  birinin  ifa  etmekle  yükümlü  olduğu 
ödeme  miktarının  hesaplanmasında  bir  sabit  faiz  oranı  esas  alınırken,  karşı  tarafın 
ödeme  yükümlülüğü,  sözleşmede  kararlaştırılan  değişken  faiz  oranına  bağlı  olarak 
belirlenir
25
.  
Faiz  oranı  swap  sözleşmesinin  kurulmasıyla  meydana  gelen  ödeme 
yükümlülüklerinin  hesaplanmasında  kullanılacak  yöntem,  söz  konusu  ödeme 
miktarının sabit ödeme miktarı mı yoksa değişken ödeme miktarı mı olduğuna göre 
farklılık arz etmektedir
26
.  
Dönemsel  olarak  ödenmesi  gereken  sabit  meblağ,  swap  sözleşmesinde 
kararlaştırılan  farazi  anapara  ile  yine  sözleşmede  kararlaştırılmış  olan  sabit  faiz 
oranının ve iki ödeme vadesi arasındaki sürenin birbirleriyle çarpılması ve bulunan 
sonucun  bir  yıldaki  gün  sayısına  (365;  artık  yıllar  için  366)  bölünmesi  suretiyle 
hesaplanır. Buna göre uygulanacak formül şu şekilde ifade edilebilir
27
: 
K x Zf x T 
      
 
     N 
                                                 
24
 PETERS, 16; HAPPE, 19; JENTZSCH, 45. 
25
 DECOVNY, 18; JOHNSON, 955; TUCKER, 587; SOMER, 389. 
26
 LORETAN, 118. 
27
 CHANCE, 425; Anhang B zum Schweizer Rahmenvertrag für OTC-Derivate B 1.1. 

---

 
224 
K = Farazi anapara miktarı 
Zf = Ondalık sayı olarak ifade edilmiş sabit faiz oranı 
T =  ki ödeme vadesi arasındaki gün sayısı 
N = 365 (ya da artık yıl söz konusu olduğunda 366) 
Dönemsel olarak ödenmesi gereken değişken meblağın hesaplanması için ise 
swap  sözleşmesinde  kararlaştırılan  farazi  anapara  miktarı  ile  her  bir  hesaplama 
dönemi  için  uygulanacak  değişken  faiz  oranının  ve  ilgili  hesaplama  döneminin 
süresinin birbirleriyle çarpılarak, elde edilen sonucun bir yıldaki gün sayısına (365; 
artık yıllar için 366) bölünmesi gerekmektedir. Buna göre değişken ödeme miktarının 
tespiti için kullanılacak formül şu şekildedir
28
: 
K x Zv x T 
      
 
     N 
K = Farazi anapara miktarı 
Zv = Ondalık sayı olarak ifade edilmiş değişken faiz oranı 
T =  lgili hesaplama döneminin süresi 
N = 365 (ya da artık yıl söz konusu olduğunda 366) 
c.
  Hesaplama Ajanı 
Swap 
uygulamasında, 
tarafların 
sözleşmeden 
doğan 
ödeme 
yükümlülüklerinin  miktarlarının  hesaplanması  başta  olmak  üzere,  ifa  aşamasında 
yerine getirilmesi gereken bazı işlemlerin yürütülmesi amacıyla, taraflardan birine ya 
da bir üçüncü kişiye yetki verilmesi söz konusu olmaktadır
29
. Bu kişi, standart swap 
çerçeve  sözleşme  metinlerinde  “hesaplama  ajanı”  (calculation  agent)  şeklinde 
                                                 
28
 Anhang B zum Schweizer Rahmenvertrag für OTC Derivate B 1.2.  
29
 GOOCH/KLEIN, 16. 

---