11-MAVZU. MODDANING ZICHLIGI Tuxumlarning suvdagi holatini tushuntiring. Moddalar-
ning suvda suzishi yoki cho‘kishining sababi nima?
To‘rtburchak shaklidagi shisha idish oling. Shisha idish
ma’lum hajm va massaga ega.
Agar shisha idishga, rasmda ko‘rsatilgandek, bir necha
dona sharchalar solsangiz, massasi ortadi, biroq idishning
hajmi o‘zgarmasdan qoladi. Yana bir necha dona sharcha solsangiz, massa ortishda davom
etib, hajm o‘zgarishsiz qolaveradi. Sharcha qo‘shishda davom etsangiz, idishning massasi
ortib boradi, natijada sharchalar zichlashadi. Zichlik asosan moddalarning bir-biriga qan
-
chalik zich joylashganligini
bildiradi.
Massa va hajm orasi
-
dagi bog‘liqlik
zichlik deb
ataladigan kattalik bilan
xarakterlanadi.
Zichlik – bu moddaning
birlik hajmiga to‘g‘ri keladi
-
gan massasidir.
ρ
m = V Moddaning zichligi o‘sha modda massasini hajmiga bo‘lish orqali topiladi. Massaning
birligi gramm (g), hajmning birligi santimetr kub (cm
3
) deb olinsa, hisoblab chiqarilgan
natija har bir santimetr kub hajmda joylashgan moddaning grammdagi massasini bildiradi.
Bunday zichlikning birligi esa g/cm
3
bo‘ladi.
Ba’zi moddalarning zichligi quyidagi jadvalda keltirilgan.
№
Qattiq jism Zichlik g/cm 3 Zichlik kg/m 2 1
Oltin
19,3
19300
2
Qoʻrgʻoshin
11,3
11300
3
Kumush
10,5
10500
4
Mis
8,9
8900
5
Temir
7,8
7800
6
Choʻyan
7,1
7100
7
Alyuminiy
2,7
2700
8
Deraza oynasi
2,5
2500
9
Gʻisht
1,8
1800
10 Muz
0,9
900
11
Yogʻoch
0,7
700
12 Poʻkak
0,24
240
28
29
2-bob. MODDA VA UNING XOSSALARI
2-bob. MODDA VA UNING XOSSALARI
Mis va alyuminiydan yasalgan kublar bir xil hajm va shaklga ega, massalari-chi?
Tajribani guruhlarga bo‘linib bajaring.
