Umumiy o‘rta ta’limning malaka talablari quyidagilardan tashkil topadi: bilim -
o‘rganilgan ma’lumotlarni eslab qolish va qayta tushuntirib berish; ko‘nikma -
o‘rganilgan bilimlarni tanish vaziyatlarda qo‘llay olish; malaka - o‘rganilgan bilim va
shakllangan ko‘nikmalarni notanish vaziyatlarda qo‘llay olish va yangi bilimlar hosil
qilish; kompetensiya — mavjud bilim, ko‘nikma va malakalarni kundalik faoliyatda qo‘llay
olish qobiliyati.
Baholash tizimi - davlat ta’lim standarti bo‘yicha umumiy o‘rta ta’limning malaka
talablarini o‘quvchilar tomonidan o‘zlashtirilishi darajasini hamda umumiy o‘rta ta’lim
muassasasining faoliyati samaradorligini aniqlaydigan mezonlar majmuidan iborat.
Ta’lim mazmuni va o‘quv dasturlari asosida o‘quv materiallari o‘quv-metodik
majmuada o‘z ifodasini topadi.
O‘quv-metodik
majmua - darslik, mashq daftari, o‘qituvchi uchun metodik
qo‘llanma, darsliklarning multimediali ilovasidan iborat majmua.
Darslik - davlat ta’lim standartlariga muvofiq o‘quv dasturi asosida didaktik,
metodik,
pedagogik-psixologik, estetik va gigienik talablarga javob beradigan, o‘quv
fanining mavzulari to‘liq yoritilgan, uning asoslari mukammal o‘zlashtirilishiga
qaratilgan, o‘quv fanining maqsad va vazifalaridan kelib chiqqan holda ta’lim
oluvchilarning yoshi va psixofiziologik xususiyatlarini hisobga olgan holda ishlab
chiqiladigan, nazariy ma’lumotlardan tashqari amaliy-tajriba va sinov mashqlarini qamrab
olgan kitob shaklidagi o‘quv nashri.
Darslik o‘quvchilarning ta’lim jarayonida, ongli ravishda va faol ishtirok etishlari,
o‘quv materialini to‘la o‘zlashtirishlarini ta’minlashi kerak. Ana shu masalalarni hal etish
yo‘lida darsliklar quyidagi vazifalarni bajaradi:
motivatsion vazifa - bu vazifa o‘quvchilarni ushbu fanni o‘rganishga
yo‘naltiradigan, ularda ishga pozitiv munosabati va qiziqishini shakllantiruvchi rag‘bat
(sabab)larni hosil qilishdan iborat;
axborot vazifasi o‘quvchilarga
axborotlarni etkazish, samarali usullar yordamida
ularning bilimlari hajmini kengaytirishga imkon beradi;
nazorat-tuzatish (mashq qilish) vazifasi - ta’lim jarayoni, uning natijalarini
tekshirish, o‘quvchilarda o‘zini baholash va tuzatish layoqati hamda zarur bo‘lgan
ko‘nikma, malakalarni shakllantirish uchun o‘rganish mashqlarini tavsiya etishni nazarda
tutadi.
muvofiqlashtirish vazifasi material ustida ishlash jarayonida ta’limning
boshqa
vositalari (xaritalar, ko‘rgazmali materiallar, diapozitiv va boshqalar)ni jalb etishni
ifodalaydi;
rivojlantiruvchi-tarbiyalovchi
vazifasi darslik mazmunining o‘quvchilarga
ma’naviy-axloqiy ta’sir ko‘rsatishi, kitoblar bilan ishlash jarayonida ulardan
mehnatsevarlik, faol fikrlash, ijodiy qobiliyat kabi sifatlarni shakllantirishdan iborat;
o‘qitish vazifasi darslik bilan ishlashda mustaqil bilim olish uchun zarur bo‘lgan
konspekt yozish, umumlashtirish, asosiysini ajratib ko‘rsatish, mantiqiy eslab qolish kabi
malaka va ko‘nikmalarni rivojlantirishga yordam berishida ko‘zga tashlanadi.
Mashq daftari - darslikning
tarkibiy qismi hisoblanadigan, davlat ta’lim
standartlariga muvofiq o‘quvchilar tomonidan egallangan bilim va ko‘nikmalarni
mustahkamlash hamda o‘quv fanining mavzulariga mos ravishda ishlab chiqilgan, mantiq
va tafakkurni rivojlantirishga qaratilgan (krossvordlar, boshqotirmalar, mantiqiy
fikrlashga undovchi topshiriqlar va hokazo) topshiriqlardan iborat bo‘lgan didaktik vosita.
O‘qituvchi uchun metodik qo‘llanma - darslikdagi har bir mavzuni samarali o‘qitish
metodikasi, qo‘shimcha sinov topshiriqlari va o‘qituvchining darsni qiziqarli tashkil
etishiga oid boshqa metodik ko‘rsatmalar
berilgan, har bir darsning maqsadi, darsda
foydalaniladigan vositalar va ulardan foydalanish usullari,
darsning mazmuni, amaliy
mashg‘ulotlar, qo‘shimcha topshiriqlar va boshqalar haqida metodik ko‘rsatmalar aniq
bayon qilingan kitob shaklidagi o‘quv nashri.
Darsliklarning multimediali ilovalari - axborot-kommunikatsiya texnologiyalari
yordamida o‘quv faniga oid materiallarni davlat ta’lim standarti va o‘quv dasturiga mos
ravishda yorita oladigan, o‘quv fanini samarali o‘zlashtirishga, o‘quvchilarning mustaqil
ta’lim olishiga ko‘maklashuvchi hamda video, ovoz,
animatsiya, jadval, matn va
lug‘atlarni o‘z ichiga olgan, bilimlarni nazoratdan o‘tkazish va mustahkamlashga
yo‘naltirilgan, o‘quv fanining asosiy mazmunini boyitadigan qo‘shimcha materialga ega
bo‘lgan yoki shu kabi manbalarga murojaatlarni o‘z ichiga
olgan interaktiv elektron
axborot-ta’lim resursi.