Taqdimot I mavzu: Oʻzbek terminologiyasi tizimida qadimgi qatlamning oʻrni

0 ‘zbek tilining ko‘p asrlik taraqqiyoti davomida harbiy terminlarning ba’zilari eskirgan va tilning leksik xazinasidan tushib qolgan. Ulaming o ‘ida o ‘zbek tilining leksik tarkibini boyitgan o ‘z hamda o‘zlashma istilohlar qo‘llangan. Harbiy terminologiyaning tarixiy-etimologik tahlili uning shakllanishi va rivojlanishida asl о ‘zbekcha(turkiy) leksik birliklar qatori arab, fors-tojik, m o’g‘ul va ras tillaridan o ‘zlashgan so‘zlarining ham salmoqli o‘mi borligidan guvohlik beradi.Hozirgi o‘zbek tili harbiy terminologiyasi qadimiyligi VII-XIXasrlarga ib taqaluvehi ko‘pgina so‘zlami o‘z tizimida saqlab qolishga erishgan. Bunday terminlar sirasiga:

• 0 ‘zbek tilining ko‘p asrlik taraqqiyoti davomida harbiy terminlarning ba’zilari eskirgan va tilning leksik xazinasidan tushib qolgan. Ulaming o ‘ida o ‘zbek tilining leksik tarkibini boyitgan o ‘z hamda o‘zlashma istilohlar qo‘llangan. Harbiy terminologiyaning tarixiy-etimologik tahlili uning shakllanishi va rivojlanishida asl о ‘zbekcha(turkiy) leksik birliklar qatori arab, fors-tojik, m o’g‘ul va ras tillaridan o ‘zlashgan so‘zlarining ham salmoqli o‘mi borligidan guvohlik beradi.Hozirgi o‘zbek tili harbiy terminologiyasi qadimiyligi VII-XIXasrlarga ib taqaluvehi ko‘pgina so‘zlami o‘z tizimida saqlab qolishga erishgan. Bunday terminlar sirasiga:

• 1) askariy qism va qo’shilmalar, jangehilar, asosiy harbiy harakat va amaliyotlar nomlarini ifodalovchi qamal, yurish, kechuv, ко’пк,pistirma, qo’shin (eski shakli: qo‘shun), ilg’or, soqchi, qorovul, ayg’oqchi, to’pchi, dengizchi, chopar, mergan, qochoq va sh.k.; 2) qurolyarog‘ vaaslahalarnomini anglatuvchi to ‘p, qurol-yarog, кета, о ‘q, qo ‘ndoq, qalqon, sol, kiyim, quloqchin va sh.k.; 3) urush, tinchlik, g’alaba, mag’lubiyat, sulh, ta ’qib kabi mavhum ma’noni ifodalovchi leksik birliklar oiddir. Tarixiy qadimiyligi bir necha yuz yillar bilan o ‘lchanuvchi zoologik terminologiya ham hozirgi kunlarga qadar ma’lum sondagi so‘zlami tizimida asrab qolishga muvaffaq bo‘lgan.