Taqdimot I mavzu: Oʻzbek terminologiyasi tizimida qadimgi qatlamning oʻrni

Sinchkovlik bilan qilingan tahlilga muvofiq XI-XIV asr eski turkiy til yozma obidalari tilida qo‘llangan 432 ta zoonimning 365 tasi asl turkcha, 33 tasi forscha-tojikcha, 26 tasi arabcha, 5 tasi mo‘g ‘ulcha, 3 tasi esa hind-yevropacha ekanligi aniqlangan.Sof turkiy 365 ta zoonim tub (158) hamda yasamalarga (207) taqsimlanadi. Yasama zoonimlaming 132 tasi morfologik, 59 tasi sintaktik, 5 tasi. Esa semantik yo‘l bilan hosil qilingan. Chunonchi, to ‘ng’iz, bo ‘rsiq, biya,kiyik, quyon, shunqor, g ‘oz, о ‘rdak, burga, qo ‘ng ‘iz, ot, tovuq singari talay leksik birliklar hozirgi o‘zbek zoologik terminologiyasi tarkibida faol qo‘llanmoqda ( Abdushukurov, 1998; 1). hind

• Sinchkovlik bilan qilingan tahlilga muvofiq XI-XIV asr eski turkiy til yozma obidalari tilida qo‘llangan 432 ta zoonimning 365 tasi asl turkcha, 33 tasi forscha-tojikcha, 26 tasi arabcha, 5 tasi mo‘g ‘ulcha, 3 tasi esa hind-yevropacha ekanligi aniqlangan.Sof turkiy 365 ta zoonim tub (158) hamda yasamalarga (207) taqsimlanadi. Yasama zoonimlaming 132 tasi morfologik, 59 tasi sintaktik, 5 tasi. Esa semantik yo‘l bilan hosil qilingan. Chunonchi, to ‘ng’iz, bo ‘rsiq, biya,kiyik, quyon, shunqor, g ‘oz, о ‘rdak, burga, qo ‘ng ‘iz, ot, tovuq singari talay leksik birliklar hozirgi o‘zbek zoologik terminologiyasi tarkibida faol qo‘llanmoqda ( Abdushukurov, 1998; 1). hind

• V1I-XIV asrlar yozma yodgorliklari matnlarida qayd etilgan elchi, elchilik, elchixona, yorliq, sulh, sulhnoma, xabar, josus, tashrif, ijozat, qabid, noma, mu hr, dushmanlik, nishon va boshqa asl o‘zbekcha (turkiy) hamda o ‘zlashma so‘z va so‘z birikmalari zamonaviy o ‘zbek diplomatik terminologiyasi tizimida keng ishlatilmoqda ( Dadabayev, 1994; 4-13.).Ayni chog‘da, hozirgi o ‘zbek diplomatik terminologiyasi taraqqiyotini uning tarkibiga kirib kelayotgan, bugungi jahon diplomatiyasi sohasida mavjud tushuncha va mazmunlarni ifodalovchi leksemalarsiz tasavvur qilib bo‘lmaydi. Hozirgi o ‘zbek diplomatik terminologiyasi genetik jihatdan turli-tumandir. Uning safida azaldan qo’llanishda bo‘lgan umumturkiy terminlar qatori, sharq va Yevropa (rus, ingliz, nemis) tillaridan turli zamonlarda kirib kelgan o ‘zlashmalar ham o ‘z aksini topgan.