Tarihte ve Günümüzde Ortadoğu'da Türkmenler
Yüklə 7,31 Mb. Pdf görüntüsü
|
Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu / 55 Cumhûriyyeti‟l-„Irâkıyye baĢlıklı müĢterek çalıĢma, Irak‟taki siyasi geliĢmelerin yansıması olarak görülebilir. 42
adamıydı. Kuveyt, Suriye, Lübnan, Mısır gibi çeĢitli Arap ülkelerinde düzenlenen çok sayıda toplantıya katılmıĢ ve katkı sağlamıĢ ayrıca bu ülkelerdeki ilim akademileri tarafından üye seçilmiĢtir. Örneğin 1949‟un Ocak ayında el-Mecmai‟l-Ġlmî el-Irâkî‟ye (Iraqi Academy of Sciences) üye seçilmiĢtir.1953 yılı Ekim ayında Akademinin baĢkan yardımcılığına getirilmiĢ ve üyeliği Haziran 1963‟e kadar her yıl yenilenmiĢtir. Yine aynı akademinin 1950‟den itibaren çıkarmaya baĢladığı, Mecelletü‟l-Mecmai‟l-„Ġlmî el-Irâkî‟nin yazım ve basımına katkıda bulunmuĢ, yapılan toplantılarının çoğuna katılmıĢtır. ġam‟da yayımlanan Mecelletü‟l-Mecmai‟l-Ġlmî Arabî‟ye 1943‟ten itibaren yazılarıyla katkı sağlamıĢ, 1947 yılında da ġam‟daki Mecmai‟l-„Ġlmî el- Arabî üyeliğine kabul edilmiĢtir. Yine Kahire‟deki Mecmai‟l-Lüğati‟l- „Arabiyye‟ye (Arap Dili Akademisi) raportör üye seçilmiĢtir. Mecmai‟l- Lüğati‟l-„Arabiyye‟nin 1965 yılında Bağdat‟ta 32.sini, 1967‟nin ġubat-Mart ayında Kahire‟de düzenlediği kongrelere katılmıĢtır. Mustafa Cevad kesintisiz ve yoğun çalıĢma temposunun yanında, “Kul velâ Tekul” adında bir radyo programı yapmaktaydı. BaĢkent Bağdat‟tan yayın yapan Irak Cumhuriyet Radyosu‟ndaki bu radyo programının temel amaçlarından biri, Arapça konuĢma dilinde yaygın olarak yapılan hataların düzeltilmesiydi. “Kul velâ Tekul” halk tarafından büyük bir ilgiyle karĢılanmıĢ, toplumsal yaĢam alanları olan sokaklarda, kahvehanelerde ilgiyle takip edilen bir sesli okul hüviyeti kazanmıĢtır. Her akĢam 18:30‟da baĢlayan program Irak‟ta Arapça‟nın revaç bulmasında önemli bir paya sahiptir. “Kul velâ Tekul” Mustafa Cevad‟ın dil konusundaki titizliğinin bir medya organıyla topluma yansıyan kısmıydı. Aslında bu program Mustafa Cevad‟ın gündelik yaĢantısının her safhasında, evinde, sokakta, okulda vesair mekânlarda yapılan yaygın dil hatalarıyla mücadelesini bir devamıydı. Kızı Fâize‟ye göre “Kul velâ Tekul” programı ilk olarak evde baĢlamıĢtı. Çünkü Mustafa Cevad, evinde cereyan eden konuĢmalara dikkat ediyor, yapılan dil yanlıĢlarını derhal düzeltiyordu. Bir defasında yemesi için kız kardeĢine “ġu peynirin tadına bir bak” diyen Fâize‟ye dönerek; “Kızım peynirin tadına
42 Irak tarihi bölümünü Mustafa Cevad‟ın yazdığı eserin baĢlığında Irak Cumhuriyeti ibaresinin geçmesi, Irak‟taki yeni rejimin bir yansıması olarak görülebilir; bk. Mustafa Cevad, “Târîhu‟l-„Irâk”, Delîlü‟l-Cumhûriyyeti‟l-„Irâkıyye, (Ahmed Sûse ve Mahmûd Fehmî DervîĢ ile birlikte), Matbaatü‟t-Temeddün, Bağdad 1961.
56
bakılmaz, peynir tadılır” Ģeklinde nükteli bir dille düzeltmiĢtir. 43 Yine bi defasında General Abdülkerim Kâsım‟ın yaptığı hatayı nükteli bir dille düzeltmiĢ, General de bu duruma tebessüm etmiĢtir. 44
izler bırakmıĢtır. Örneğin Mısır‟da “Kul velâ Tekul”un etkisiyle benzer içerikli radyo programları yapılmıĢtır. Sunucuların uymaları geren kuralları, konuĢma yöntemini ve yaygın dil hatalarını telafi etmenin yollarını göstermesi, bu programın belki de en önemli faydalarındandır. Bu bakımdan Arap medyasında sunuculuk tekniklerinin ortaya çıkmasında önemli katkılar sağlamıĢtır. Haber bülteni sunumlarında kullanılan dil ve üslubun tayininde de Mustafa Cevad‟ın önemli tavsiyeleri ve yönlendirmeleri olmuĢtur. Irak‟ta Mustafa Cevad‟ın da tesirleriyle ortaya çıkan bu modern medya okulu diğer Arap ülkelerindeki yayın organları tarafından da benimsenmiĢtir. 45
“Kul velâ Tekul” programındaki konuĢmalar daha sonra iki ciltlik bir esere dönüĢmüĢtür. Eserin mukaddimesinde Mustafa Cevad, Arap dünyasındaki birçok meĢhur yazar ve Ģairin sarf ve nahiv bilgisine vâkıf olmadığını, tuhaf bir Arapça konuĢtuklarını ifade etmiĢtir. Yazılarında bariz gramer hatası yapan yazar ve Ģairlerin isimlerini verdikten sonra, bu zatlardan kimilerinin Ģiirleri okunacak olsa, üstünü esre, ötreyi üstün, ötreyi esre yapmak gibi garabetlerle karĢılaĢılacağını ifade etmiĢtir. Tarih ve coğrafya gibi dersleri okutan hocaların dahi kendi dillerini düzgün bir biçimde kullanamamalarını eleĢtirmiĢtir. Mukaddimede ayrıca devlet dairelerinde ve resmi ilanlarda yapılan dil hatalarının yaygın olduğunu ifade etmiĢtir. Medya organlarında da bariz dil hatalarının tekrarlandığı, bu hataların toplumun diline telafisi mümkün olmayan zararlar verdiğini ifade etmiĢtir. Radyo- televizyon teftiĢ kurulunda eğitim ve kültür bakanlıklarından seçilmiĢ üyelerin bulunmasına rağmen, sinema filmlerinin tercümelerinde yapılan hataların nasıl bu kadar yaygınlaĢabildiğine anlam verememektedir. 46
Mustafa Cevad, Arap ülkelerinde yayımlanan özellikle dil ve edebiyat sahasındaki eserler üzerine eleĢtiriler kaleme almıĢ, fakat onun bu gayretleri bazı yazarların olumsuz tepkilerine neden olmuĢtur. Bunlardan birisi de
43 Tâlib es-Seyyid (Yönetmen), Hâzâ Ebî el-Allâmetü ve‟l-Mürebbî Mustafa Cevad, [Belgesel]. 44 Mehdî Zâhid, (2010), el-Allâme ed-Doktor Mustafa Cevad, [Belgesel]. 45 Mehdî Zâhid, (2010), el-Allâme ed-Doktor Mustafa Cevad, [Belgesel]. 46 Mustafa Cevad, Kul ve lâ Tekul, Dâru‟l-Medâ li‟s-Sekâfe ve‟n-NeĢr, özel baskı, DımaĢk 2001, s. 10.
Yüklə 7,31 Mb. Dostları ilə paylaş:
|