Таянч тушунчалар: Педагогик кадрлар, касбий малака, педагог кадрларнинг касбий малакаси, педагогик кадрлар малакасига қўйиладиган талаблар, таълим жараёнининг дидактик моҳияти, таълим парадигмалари, педагогик тадқиқот методлари

Mavzu: 2) Avtomobil yoʻllarini ekspluatatsiya

qilish va uning asosiy vazifalari.

REJA

1. Avtomobil yo‘llarini ekspluatatsiya qilishning

maqsad va vazifalari.

2. Avtomobilning yo‘l bilan o‘zaro ta’siri.

3. Yo‘l holati nuqsonlari.

4. Asfaltbeton qoplamalariga xos noravonliklar.

• Keyingi yillarda harakat jadalligining o‘sishi, Respublikamiz hududi orqali xalqaro yuk tashuvchilarning tranzit harakatini yuzaga kelishi va avtomobillar parkidagi konstruktiv o‘zgarishlar natijasida yo‘llardagi oqim tarkibida o‘qqa tushadigan miqdori 130 kN bo‘lgan hisobiy guruh
• Avtomobillarining harakati kuzatilmoqda, bu esa yo‘l tuzilmasida ko‘plab buzilishlar sodir bo‘lishiga olib kelmoqda. Natijada, mukammal ta’mirlashga bo‘lgan talab muddatidan oldinroq yuzaga kelmoqda. Bu esa, amaldagi mavjud me’ѐrlarni qayta ishlash va takomillashtirishni talab qilmoqda.

• Respublika bo‘yicha ta’mirlash ishlarining oqsashi ishlar va materiallar sifatining pastligi mavjud muammoni chuqurlashtirmoqda.
• Ta’mirlash ishlarini o‘z vaqtida bajarilmay qolishi natijasida, bugungi kunda “ta’mirlanmay qolgan yo‘llar” ko‘payib bormoqda va bu ko‘rsatkich umumiy foydalanishdagi yo‘l tarmog‘ining 59 % ni tashkil qiladi.
• Ushbu muammoni bartaraf qilishda, avtomobil yo‘llarini ta’mirlash va saqlash ishlarini hozirgi moliyalashtirish tizimi talabga javob bermaydi. Bugungi kungacha mavjud foydalanuvdagi I-III toifali avtomobil yo‘llari asosan “A” guruh (100-110 kN) va IV-V toifali yo‘llar “B” guruh (60-70 kN) hisobiy yuklarga mo‘ljallangan.

• Noravonliklar qoplam yuzasi mikroprofiliga taaluqli ular chuqurchalar, do‘ngliklar, botiqlar, siljishlar, to‘lqinlar, ѐriqlar va boshqa ko‘rinishlarda bo‘ladi.
• Bu noravonliklarning aksariyati qurilish bosqichidaѐq bo‘ladi. Yo‘llarning ekspluatatsiyasi davomida noravonliklar soni va o‘lchamlari ostida oliy toifali yo‘llarning asfaltbeton va sementbeton qoplamalarida noravonliklar balandligi ѐki chuqurligi 20 mm ga yetishi mumkin.
• Toshli va shag‘alli bog‘lovchi materiallar bilan ishlov berilgan qoplamalarda -40 mm gacha yetishi mumkin. Har bir qoplamaga muayyan turdagi noravonliklar xosdir. Bitummominiral qorishmali va asfaltbeton qoplamalariga xos noravonliklar uvalanish, chuqurchalar, to‘lqinsimon shishlar hisoblanadi.

• Yo‘l qoplamasining g‘adir-budirligi transport vositalari g‘ildiragining qoplama bilan ilashishiga sabab bo‘luvchi yo‘lning transport-ekspluatatsion ko‘rsatkichlaridan hisoblanadi.
• Foydalanishdagi qoplamalarda yillar davomida asta-sekin yemirilish yuzaga keladi, buning natijasida ilashish koeffitsienti me’yoriy talablarga javob bermay qo‘yadi.
• Avtomobilning tezligi va harakat xavfsizligi qoplama sirtidagi minimal makro g‘adir-budirlikni aniqlash uchun ho‘l qoplamalarning ilashish koeffitsienti mezon bo‘ladi (jadval).