TeleviZİya nəZƏRİYYƏSİNİN Əsaslari
Yüklə 3,52 Mb. Pdf görüntüsü
|
270 təsviri, detallara diqqət, qeyritipik qəhrəman və şəraitlərə maraq, montaj imkanlarından fəal istifadə, Montipaytonanimasiya ob razlarının sənədli kadrlarda “dirilməsi”, müsahibəklipemosional təsirə hesablanan qısa audiovizual əsər kimi ifadə vasitələrindən bəhrələnməsi ilə rusiyalı tamaşaçı üçün, yenilik oldu. İnfoteynmentlə bərabər, dünya teleyayım işində geniş xalq kütlə ləri üçün hesablanmayan informasiya proqramları əyləncə ele mentindən istifadə etməyərək, daha çox, peşəkar istifadəsində qə bul olunan klassik qaydalarla qurulur. Unutmaq olmaz ki, cəmiyyətin çoxçeşidliliyi balanslaşmış şəkildə qurulmalıdır. Çağ daş Azərbaycan teleməkanında informasiya işi ilə məşğul olan bir çox jurnalistlər əyləncəyə ziyalı element kimi baxaraq, onu efirə buraxmayaraq, “çəkilərini” qorumaq kimi kökündən yan lış düşüncəyə sadiqdirlər. Əyləncəli təqdimat özünün mürəkkəb strukturu, sadələşdirilməsi, effekt yaradacaq məqamların tapıl ması ilə müşayiət olunur ki, bu da böyük peşəkarlıq tələb edən işdir. Təəssüflə deməliyik ki, dünyada mövcud yeni yaradıcı lıq prosesindən xəbərsiz bir çox şərhçi və jurnalistlər mövzunun üzərində işləmək əvəzinə, onu olduğu kimi təqdim etməyə, yaxud da söhbətə güvənərək yoruculuğa meyil edirlər. Məhz bu cür ya naşmanın məntiqi nəticəsi özünü reytinq cədvəlində və tamaşaçı marağında göstərir. İnfoteynmentin azlığı, yaxud ümumiyyətlə, mövcud olmaması sadə insanı informasiyadan uzaq salaraq onu “xəbərsiz qoyur”. Hesab edirik ki, ölkə kanalları bu gərəkli təcrübəni informasiya, eyni zamanda mədənimaarif, təşkilati, so sialpedaqoji fəaliyyətdə istifadə etməlidirlər. Bu, geniş anlamda informasiyanın çatdırılması üçün ən effektiv vasitə ola, bundan imtina “özü üçün televiziya” formatı yarada bilər. İnfoteynmentin informasiya buraxılışında və jurnalist yaradı cılığında iştirakı heç də rekreativ funksiyanın digərlərini sıxış dırması kimi qəbul olunmayaraq, onun təqdimat biçimi olması gerçəkliyindən yayım işində istifadə edilməlidir. O, informasiya proqramında klip, film fraqmentlərindən istifadə edərək süjetin ideyasının çatdırılmasını daha təsirli etməklə bərabər, mədəniyyət hadisəsinə istinadla tərbiyələndirici məna da kəsb edir. Leksiksin taktik quruluşda eyni köklü sözlərin təkrarı, mozaik nitq, kalambur oyun təəssüratı yaradaraq tamaşaçını özünə cəlb edir, onu azarke şə, müəllifin iti zəkasının izləyicisinə çevirir. O. Fikrətoğlunun və yaxud M. Ağayevin çıxışları məhz bu maraq hesabına geniş şəkildə izlənilir. Həmçinin süjetlərdə az əhəmiyyətli detalların çoxluğu nitqin tempini artıraraq, informasiya yüngüllüyü və iş 271 tirak effekti yaradır ki, bu da qavrama, inam, etibar baxımından əhəmiyyətlidir. Problemin vizuallaşdırılması, semiotik yanaşma tapmaca təəssüratı yaradır ki, bu da seyrçini düşünmək, açmağa cəhd etmək hissinə sövq edir. Bu məqamda sadəliyin qorunması nın vacibliyini söyləməliyik, əks halda məntiqi məsələ həllində do laşığa düşən seyrçi, sadəcə, kanalı dəyişməklə xilas yolunu axtara bilər. İnfoteynmentdə sirr və onun açılışı barədə səslənən anons xa rakterli başlıq intriqa yaradır ki, bu da seyrçini sonadək gözləməyə vadar etməklə bərabər, sosialpedaqoji funksiyanı yerinə yetirir. Belə ki, seyrçi həqiqəti bilənə kimi öz versiyalarını irəli sürür, analiz edir, nəticələr çıxarır ki, bu da analitik düşüncənin yaran masına imkan verir. İnfoteynment rejissor, operator, montaj və qrafika işinin təkmilləşməsinə xidmət edərək vizual həllin inkişa fına, kamilləşməsinə, bədii çalarlar almasına şərait yaratmış olur. Burada görüntü estetikasının yeni ifadə vasitələrinin yaranışını xüsusilə qeyd etməliyik: keçidlər, arakəsmələr, əyani görüntü, qu raşdırılmış səhnələr. Bütün bunlar mürəkkəb yaradıcı prosesə, ax tarışlara, durmadan yenilikçiliyin tətbiqinə sövq etməklə, görüntü təkrarsızlığının yaradılması prosesində iştirak edir. İnfoteynmen tin vizual həllindəki uğurlar son illərin kinematoqrafiyasında da cəsarətlə istifadə olunur. Deyilənlərdən gəldiyimiz qənaəti ümumiləşdirərək söyləməliyik ki, informasiya axını ilə meydana çıxan reallıqdan qaçış, televi ziyaların yeni gələn vasitələrinin tapılması, təqdimat biçiminin yeniləşməsi mərhələsi ölkəmizdə də baş tutmalıdır. İnformasi ya xofu götürülməli, sosialpedaqoji funksiyanın əsas məqsədi baş verənləri təfərrüatı ilə izah etmək olduğundan, bu məramlı verilişlər yeni biçimdə ekrana gəlməlidir. Infoteynment məhz bu tələbləri yerinə yetirə biləcək intellek tual “oyun” ənənəsinə söykənən, xüsusi fəndlərlə tamaşaçını özü də bilmədən evristik prosesə cəlb edən vasitədir. K. Bü lerin “funksional həzz” nəzəriyyəsi nəticədən asılı olmayaraq hərəkət prosesindən həzz almaq xüsusiyyəti ilə oyunu digər məşğuliyyətlərdən fərqləndirir. Y. Heyzinqanın “oyunu ciddiyə almayan insan onun vasitəsilə inkişaf edir və bütün mədəniyyətin növləri: poeziya, fəlsəfə, musiqi, rəqs, təsviri sənət, hüquq ilk baş lanğıcında oyun kimi yaranmışdır” fikrini əsas götürərək infoteyn mentin təsir və inkişaf perspektivini proqnozlaşdırmaq olar. Süjetin obrazlılığı, problemin vizuallaşdırılması, sadələşdirmə, kadrla oyun, dil oyunu və kinayə, dramatikləşdirmə, intriqa ele menti, sürətli temp infoteynmentin əsas vasitələri kimi seyrçini Yüklə 3,52 Mb. Dostları ilə paylaş:
|