TeleviZİya nəZƏRİYYƏSİNİN Əsaslari
Yüklə 3,52 Mb. Pdf görüntüsü
|
336 daha çox pul qazanmağa və həmin saatı baha satmağa çalışır. Proq ramlaşdırma səmərəli olmadıqda və ya veriliş istənilən nə ticəni vermədikdə dərhal çevik qərar qəbul olunur və müvafiq dəyişiklik aparılır. Əsas hədəf verilən saatı daha maraqlı etmək, baxımlılığı təmin etməkdir. Bu rəqabət daha baxımlı və daha bahalı verilişlər hazırlamağa, layihə şəklində xarici kanallardan alıb yerləşdirməyə sövq edir ki, nəticədə kanalın kommersiya dəyəri artır. Ancaq yuxarıda da qeyd etdiyimiz kimi, reytinq verilişin yalnız baxımlılıq göstəricisidir. Onun nə bədii mahiyyətini, nə manipul yativ gücünü, nə də kommunikativ təsirini müəyyən etmək olmaz. İctimai rəydə ən doğru uğur tipi kommersiya uğuru olduğun dan, TVlərin məhz kommersiya uğuru onların liderliyini təmin edir. Əsasən yayım vahidinin bədiiestetik və kulturolojisosial əhəmiyyəti, hətta əxlaqi məziyyətləri də bəzən maliyyənin qurba nı olur.
Yaradıcılıq tələbata uyğun qurulur, yaradıcı şəxsin üzərinə “sənin ideyan gəlir gətirməlidir” tələbi düşür. Fransa sosioloqu Pyer Burdye reytinq məfhumunu çözərək “reytinq mexanizmi vasitəsilə kommersiya məntiqi yaradıcı məhsulların istehsalını idarə edir” deyir. Reytinq yeni oyun qaydaları, yeni düşüncə tərzi meydana qoyur. Təfəkkür bircə şeyə yönəlir: reytinqliliyə. Bu da kommersiya televiziyasının əsas gəlir yeri olduğundan, başlıca mahiyyətə çevrilir. Televiziya pulsuzdur. Seyrçi baxdığına görə pul ödəmir. Bəs televiziya gəliri haradan almalıdır? O, seyrçini ekran qarşısında əyləşdirib, onu reklama baxmağa vadar edərək pul qazanmağa məhkumdur. Ona görə də “kim daha çox tama şaçı topladı” sualı hamını maraqlandırır. Yayımçılar arasında qı zışan bu rəqabət onları çevik və düzgün qərar verməyə sövq edir. Nəzərə alsaq ki istənilən teleyayım vahidinin efirə çıxması uzun hazırlığın nəticəsində mümkün olur və bura maddi, eləcə də insan resursları cəlb olunur, bu səbəbdən hər şey vaxtında düşünülməli, bu layihənin kommersiya əhəmiyyəti, gəlir gətirmə imkanla rı əvvəlcədən müəyyənləşdirilməlidir. Bu məsələdə isə qətiyyən səhvə yol vermək olmaz. Televiziya fəaliyyətinin reytinqli modeli bir çox hallarda ictimai rəylə uzlaşmır: ictimaiyyətin xoşuna gəlmir və haqlı tənqidlər səslənir. Məhz peşəkar tənqidçi və yazarların analiz yazıları, tənqidləri yayımın keyfiyyətinin yaradıcı meyarlarını artıra, onu peşəkarlaşdıra bilər. TV idarəçiliyində reytinq və ictimai rəy ara sında balanslaşdırma aparmaq yolu ilə yayımın tənzimlənməsi çox vacibdir. İctimai rəyin xoşuna gələn, aktual olan, tədris və 337 sosialpedaqoji mahiyyət kəsb edən proqramların yerləşdirilməsi yalnız reytinqli verilişlərdən əldə olunan gəlirlə mümkündür. Uşaq proqramı, mədəniyyətlə bağlı verilişlərin az baxımlılığı on ların satışını da çətinləşdirir. Yayımı hərtərəfli və mövzu əlvanlığı ilə təmin etməyi öhdəsinə götürən yayımçı satılan proqramın pulu ilə digər vacib, sosial və mədəni, ictimai mahiyyət daşıyan yayımı maliyyələşdirir. Dolayısıyla yayımın ictimai rəydə müsbət rəy ya ratması, onun nüfuzunun artması satılmalı proqramların satışını asanlaşdırır, əlavə divident gətirir. TVnin satdığı məhsul yaradı cı və intellektual məhsuldur. Onun satılmasında kanalın ümümi imici, cəmiyyətdə yeri, mövzu rəngarəngliyi böyük önəm daşıyıır. Reytinq yayımçının risk etməyini, eksperimentlərə yer verməyini də məhdudlaşdırır. O da daha çox tanınmış, qəbul olunmuş layihələri almaq və ya onun əsasında bənzərini yaratmaqda ma raqlıdır. Yeni ideyanın uğuru sual altındadır. Artıq təsdiqini ta pan layihənin uğuru isə təmin olunmuş olur. Bu səbəbdən yerli teleməkanda Rusiya, Avropa və Türkiyə TVlərində olan, geniş şöhrət qazanan verilişlərin adaptasiya ənənəsi çox yayılıb ki, bu da bütün dünya yayımçılarına xas olan addımdır. Bəzən mətbuat TV lərin bu işini pisləyərək onu plagiat adlandırır, pis təkrarçılıqda ittiham edir. Amma unutmaq olmaz ki, istənilən proqram böyük işçi ordusunun çalışdığı, böyük xərclər hesabına və xeyli vaxt ərzində ərsəyə gələn intellektual mülkiyyətdir. Bu mənada təsdiqi və reytinq təminatı olmayan layihəni həyata keçirmək ancaq çox güclü maliyyə imkanları olan, oturuşmuş TVlərdə mümkündür. Yerli yayımçıların (kommersiya) bu cür riskə gücü çatmaz, böyük uğursuzluqla ümumi reytinqi itirə bilərlər. Sensasiya üzərində qurulmuş haldan başqa, bütün digər hallarda veriliş reytin qi mərhələli şəkildə toplayır. Və onu bir dəfə itirməklə yenidən bərpa etmək çox çətindir. Təcrübə göstərir ki, reytinqini itirmiş proqramın yenidən yerinə qaytarılmasını çətin hesab edən yara dıcı heyət, top menecerlər onun adını və formatını dəyişib yeni məhsul kimi təqdim edirlər. Yeni adla məhsulun uğur qazanmağı daha asandır, nəinki itirilmiş uğuru bərpa etmək. Ona görə otu ruşmuş reytinqi və auditoriyası bəlli olan verilişlərin olduğu kimi adaptasiyası və ya işlənmiş təqdimatı qəbulolunandır. Əgər dün ya teleməkanına diqqətlə nəzər yetirsək, layihələrin oxşarlığını və proqramlaşdırmanın təkrarını görə bilərik. Aprobasiya olunmuş kommersiya uğuru təyin olunan layihələrə maraq göstərmək, eyni zamanda, uğursuzluq halında layihəni asanlıqla bağlamaq və ya digər kanaldan aparıcı transfer etmək yolu ilə qurulan fəaliyyət Yüklə 3,52 Mb. Dostları ilə paylaş:
|