TeleviZİya nəZƏRİYYƏSİNİN Əsaslari
Yüklə 3,52 Mb. Pdf görüntüsü
|
341 görünəcək. Bu proses idarəolunmaz durumdadır. Və bəlkə də, bu elə insan xislətinin mahiyyətini təşkil edir. Janr çeşidliliyi TVyə insanın müxtəlif hisslərilə oynama yolu ilə onu özünə cəlb etmək imkanı verir. Oyunlar, idman yarışları insanın oynamaq azartını, realiti proqramlar digərinin həyatını kənardan izləmək, konfliktə baxmaq, müşahidə aparmaq, jurna listik yayım isə qayğıları unudub gerçəklikdən ayrılmaq istəkləri üzərində qurulur. Bu yayımın məqsədi müxtəlif insan tiplərini öz başına toplamaqdır. TV bu işin öhdəsindən gələ bilir. Mövzu rəngarəngliyi və görüntü çalarlılığı, dinamika seyrçini aludə edir. Reytinqin hesablanmasında göstəriciləri əsas tutan reklamvericilər auditoriyanın psixotiplərinə uyğun addımlar atırlar. Psixotiplərə nəzər yetirək: •etibar edən tip – reklama inanır və böyük reklamvericilərin ya lan danışmayacağını düşünür. •bir markaya güvənənlər – bir brendə, bir şirkətin məhsuluna üstünlük verirlər. •ehtiyatlı – az tanınan şirkətlərin məhsullarını almır. •komformist – tanışların, yaxınların rəyi əsasında seçim edir. •qənaətcil – ilk növbədə sərfəli olmasını hesablayır, endirim mövsümünü gözləyir. •dindar – islam dininə daha çox etiqad edənlər məhsulun ha lallığına və hansı ölkədə istehsal olunduğuna görə seçim edirlər. •islahatçı – müxtəlif firmaların məhsullarını almağa, yeni brend ləri öyrənməyə çalışır. •impulsiv qərar verən insan – əhvalına uyğun məhsul alır, brend amili onun üçün heç bir əhəmiyyət daşımır. •Dəbi izləyən – məhsulun bu anda məşhurluğunu nəzərə alan, tanınmış firmalara üstünlük verən insandır. Etibar edən, əgər ünvanlanmış reklam tanınmış brenddirsə, o, bunu qəbul edəcək. Yeni məhsulun təqdimatı üçün çoxlu səy göstərmək lazım gələcək. Ona görə də bu tipi maraqlandırmaq üçün yeni məhsulun reklamı uzun müddət yayımlanmalıdır. Bir markaya üstünlük verənlər isə aydındır ki, bütün yenilikləri qəbul etməyəcək. Reklam zamanı məhsulun hansı brendə mənsub olduğunu vurğulamaq da məhz bu zərurətdən irəli gəlir. Ehtiyatlı, I tip kimi artıq etibar etdiyi brendə inanır və onu ancaq bu brendlə bağlı yenilik maraqlandıra bilər. Komformist, reklamla bağlı yalnız ətrafdakıların rəyindən sonra qərar çıxara bilər. Reklamverici bu qrupu maraqlandıran yayımçı proqramda çarx yerləşdirməklə, onu cəlb etməyə çalışır. 342 Qənaətcilə ünvanlanan reklamda endirim, sərfəlilik mühüm in formasiya kimi təsir edəcəkdir. İslahatçı yalnız dəqiq əmin olsa ki bu məhsul yenidir, o zaman onun alıcısına çevrilə bilər. Impulsiv qərar verən insanlar üçün rəngarəng, qeyriadi təq dimat təsirli ola bilər. Dəbi bilənsə, təbii ki, onun yeni dəb olduğunu bilən kimi dərhal qəbul edəcəkdir. Reklamvericini maraqlandıran GRP – Gross Rating Point ( rey tinq maddəsinin tutumu) verilən vaxtda əhatə etdiyi auditoriyanın göstəricisidir. Tanınmış şirkətlər məhz GRPni qiymətləndirərək alırlar. GRP = reklam kampaniyasının əhatəsi X təsirin orta tezliyi düsturuyla hesablanır. Bunun əsasında Cost Per Point – CPP reytinq maddəsinin qiyməti müəyyənləşir. CPP = həftəlik yerləşdirmə xərci. GRP Target Rating Point, yəni TRP məqsədli reytinq maddəsini ifadə edir. Piplmetr və ya sorğu – gündəlik yolu ilə alınmış məlumat reytinq şirkəti tərəfindən aşağıdakı iki prinsiplə he sablanır. RP proqramın reytinqi = auditoriyanın həcmi X 100% : ölçülmələrdə iştirak edən evlərin sayı. Proqramın baxımlılıq fai zi isə SHARE = müəyyən proqrama birləşdirilən evlərin sayı : te levizoru olan evlərin sayı. Pyer Bronder “teleseyrçi gördüyünün tərkib hissəsinə çevrilib. Televizoru söndürmək, kanalı dəyişmək özünü söndürmək deməkdir. Baş artıq seyrçinin deyil. O, onu televizora həvalə edib. Bununla da öz intellektual sərbəstliyini itirib” yazır. Televizorun daha bir gücü də var: hər bir seyrçi te leverilişin yalnız onun üçün göstərildiyinə, onun üçün olduğu na inanır. Bu inam seyrçini mütiləşdirir, ekrana bağlayır. Seyrçi bəzən televiziyanı səhvən missioner, öyüd verən, müəllim, həyat yolunun maarifləndiricisi kimi görmək istəyir. Bizim cəmiyyətdə sovet dövründən qalan bu vərdiş TVləri də çıxılmaz vəziyyətə salır. Dünya TV praktikasında televiziya yalnız kommunikativ di aloqun iştirakçısı rolunu oynayır, layihələr də bu məramı daşıyır. Ona görə də bizdə bu tip telelayihələr birmənalı qarşılanmır, ciddi tənqid obyektinə çevrilir. Seyrçiteleviziya və televiziyaseyrçi münasibətlərinə yenidən baxılması, TV peşəkarları ilə TV tədqiqatçılarının bir araya gələrək dialoqun gerçəkləşməsi və vaxtaşırı ictimai müzakirələrin apa rılması bu anlaşılmazlıqları aradan qaldırmağa, problemləri çözməyə imkan verə bilər. Televiziya təhlili metodologiyasında reytinq nəticələrinin kontent analizi böyük əhəmiyyət daşıyır və reytinqlərin ictimaiyyətə açıqlanması, onlarla bağlı mətbuatda vax 343 taşırı analizlərin verilməsi olduqca vacibdir. Dünya təcrübəsində reytinq nəticələrinin ictimailəşdirilməsi tətbiq olunur və bununla da bir çox problemlər aradan qaldırılır. 344 NƏTİCƏ Elmi işin başlıca yekunu XX əsrin ikinci yarısından başlayaraq televiziyanın mədəniyyət prosesində fəal iştirak edən, sosialsi yasi, mənəvi dəyər daşımaq gücü əldə edən, özünün yaradıcı axtarışları, yenilikləri ilə seçilən incəsənət növü kimi mühüm ic timai vəzifələrlə insanların həyatına daxil ola bilərək ona yalnızca KİV kimi yanaşma rəyinin yanlış olduğunu, özünün mütərəqqi yaradıcı istiqamətinin, yeni audiovizual janrlarının yaranışı, sənət növlərinin birləşməsindən üzə çıxardığı bədii yaradıcı lıq nümunələri ilə ona incəsənət növü kimi dəyər verməyin və sənətşünaslığın predmeti kimi araşdırmağın doğru olmasıdır. Televiziya bütün digər sənət növləri kimi ictimai vəzifələri ilə cəmiyyətdə özünə yer alaraq fəaliyyətinin konseptual prinsiplərini bunun əsasında qurur və funksiyalarının genişliyi, əhatəliliyi, so sialsiyasi, mədəni əhəmiyyətliliyi ilə seçilir. Elmi işdə telelevi ziya nəzəriyyəsinin əsasları, prinsipləri və təhlil metodologiyası sənətşünaslığın başlıca problemi kimi götürülərək tədqiq olun muş, yaradıcı, struktur, ictimai, kulturoloji və sosial əhəmiyyəti, istiqamətləri dəqiqləşdirilmiş, televiziyanın bütöv proses kimi və ya ayrıca vahidlərinin tədqiq üsulları təklif edilmişdir. Tədqiqat işimizdə televiziyanın insan şüuruna təsiri, onun mə lu matlandırılmasında, maariflənməsində, bilgiləndirilməsində, qüv vələrin bərpasında, eyni zamanda insanın estetik zövqünün, elmi, mədəni dünyagörüşünün biçimlənməsində, yeni nəslin mənəvi elmi tərbiyəsində oynadığı həlledici rolu önə çəkərək, məsələnin təkcə sosial tərəflərini, ictimaikulturoloji əhəmiyyətini deyil, yara dıcı məziyyətlərini də araşdıraraq Azərbaycan sənətşünaslığında tamam yeni bir sahənin – televiziya, onun yaradıcı, sosial, kulturo loji problemlərinin elmi araşdırılması işində iştirak etmişik. Televiziya yayımının həyata keçməsində və onun vahidi – veri lişin (digər audiovizual nümunələr) hazırlanmasında, ideyaməz mununun müəyyənləşməsində, ekran həllinin tapılmasında, es tetik cəhətdən görüntü, ekran plastikası və ümumi poetikanın bi çimlənməsində sənət növləri, onların əhəmiyyəti, yaradıcı tə ləblər və konseptual məsələlər tədqiq olunaraq, bütövlükdə vahid orqanizm şəklində televiziyanın yaradıcılığı prosesi araşdırılmış dır.
Yüklə 3,52 Mb. Dostları ilə paylaş:
|