Tema: mshBShda konfliktli jaǵdaylar hám olardı sheshiwde tárbiyashınıń ornı

Qaysı ata-ana balasınıń húrmet etiwin, súyiwin hám boysınıwshań bolıwın qálemeydi?
Balasınıń qopal yamasa qızınıń sharbaya bolıwın hesh kim qálemeydi. Turaqlı jánjelge kimniń qálewi bar? Solay eken, biz, ata-ana pikirin húrmet etetuǵın, boysınıwshań, maqsetke intiliwsheń, mehriban bala ósiriwdi qáleymiz. Eger bala tuwrı tárbiyalansa, ol sonday bolıwınıń múmkinshiligı joqarı. Lekin bala gáp qaytarsa, turpayılıq, ınjıqlıq, menmenlik qilsa, úyden qashıp ketse, jaman tárbiyalanǵanınan dárek beredi. Biz kóbinese tárbiya usılı retinde kúsh isletiwden paydalanamız.
Kúsh isletiw májbúrlew usılına kiredi.
Májbúrlew basqa adamnıń erkinligin bastırıwǵa qaratılǵan háreket bolıp tabıladı. Bul shaxstıń qálew-erk-ıqrarın itibarǵa almaw, erkin tańlawın biykar etiw, tıyım, májbúrlew bolıp tabıladı. Kúsh isletiwge psixikalıq hám fizikalıq kúsh isletiw hám de olardı qosıp alıp barıw kiredi. Psixik kúsh isletiwge sóz yamasa háreket penen qorqıtıw, aqıret, baqırıw, qabaq úyiwh, uyaldırıw kirse, fizikalaıq kúsh isletiwge usılar menen birge qulaqtı tartıw, moyınnıń arqa tárepine urıw, qayıs penen sabalaw sıyaqlı denege azap jetkiziw kiredi.
Basqasha aytqanda, óz qálewin orınlatıw ushın kúshli táreptiń psixikalıq hám fizikalıq tásir kórsetiwi kúsh isletiwge kiredi. Ulıwma, qamshı jardeminde balanı tárbiyalaw aldınǵı shora dáwiri mámleketlerinde ázeliy úrp-ádet esaplanıp, balada úlkenlerge salıstırǵanda payda bolǵan ǵázep, kúsh arqalı bastırılǵan.
Balanıń pikiri úlkenlerdikinen parq qılsa, ol yamasa itibarǵa alınbaydı, yamasa qadaǵan etiledi.
Bala úlkenlerdiń buyrıǵın atqarmaǵan táǵdirdede oǵan ruwxan yamasa fizikalıq kúsh isletiledi.
Nege? Jaqsı insan bolıw ushınba? Yaq, bul usıl jaqsılıqqa alıp kelmeydi, kerisinshe balanı hár qanday buyrıqtı sózsiz atqaratuǵın, óz pikirine iye bolıwǵa qorqatuǵın adamǵa aylandırıp qóyadı.
Qaysı ata-ana perzentiniń sonday adam bolıwın qáleydi? Qamshı usılı sonday adamdı jetistirip shıǵaratuǵın bolsa, ne qılıw kerek?
Áwele qamshı usılı bala ruwxıyatına qanshelli tásir etiwin anıqlap alaylıq. Bala tilge kire baslaǵanında, ol túsinbesede, ata-anası aytqan sózdi qaytaradı. Keyin úlkenlerge uqsap, sózlerdi qosıp, gáp dúziwge ótedi. Biraq sóz benen birge átiraptaǵılardıń júz hám qol háreketi, kóz qarasındaǵı ózgerisi málim bir mániske iye hám olarda óz-ara múnásibettiń bir kórinisi ekenin ańlap jetedi. Bul jumıstı qanday atqarsa boladı? Oǵan belgisiz-ǵoy? Bala bunı kóbinese janında bolǵan ata-anasınan úyrenedi. Tap sózlerdi úyrengeni sıyaqlı, sóylew usılın, belgiler arqalı baylanıstı ata-anasınan ózine sińiredi. Jas bala ata-anası aytqan gápiniń 72 payızın esitken waqıtta umıtadı, biraq olardıń ózlerin tutıwın, qanday sóylewin, dawısınıń ayrıqsha sapaların, belgi hám háreketlerin jaqsı ózlestiredi hám eslep qalıp, olardı qaytaradı. Sebebi bala ata-anası ne qılsa, sonı mende islewim kerek, dep oylaydı.