Termiz davlat universiteti iqtisodiyot va turizm fakulteti "moliya" kafedrasi

Buxgalteriya hisobida hisoblash texnikasi vositalaridan foydalanish, natijasida 
vujudga kelgan, buxgalteriya hisobining jadval – avtomatlashtirilgan shakli kompyuter 
dasturlari dan foydalanishga asoslangan. 
 
Kompyuterlarni hisob ishlariga mo‘ljallangan dasturlari hisob registrlarini 
avtomatlashtirilgan tarzda tuzishga imkoniyat yaratadi. 
Buxgalteriya hisobining takomillashgan avtomatlashtirilgan shaklida asosiy boskich 
buxgalteriya ma’lumotlarini qayta ishlashdir. 
Ma’lumotlar qayta ishlash uchun kompyuterga kiritilishidan oldin, ma’lumotlar 
qayta ishlashga moslashtirilishi lozim. 
Avtomatlashtirilgan hisob shaklida xujjatlar aylanishi ham shu shaklga moslashgan 
holda tuzilishi lozim. Ma’lumotlarni qayta ishlashag mo‘ljallangan dasturlarni tayyorlash, 
ularni qo‘llashga doir texnologik va qo‘llash ko‘rsatmalari ham ushbu shakldagi 
boskichlardan hisoblanadi. 
“The use of computing tools as a result of a tablet-automated form of accounting is 
based on use of computer programs. 
Computer-assisted programs allow you to automate your account registries. 
The main step in the advanced automated form of accounting is the processing of 
accounting information. 
Data must be adapted for data processing before it can be processed for computer 
processing. 
Documentation in the form of automated accounting should also be made in 
accordance with this form. The technology and application guidelines for the preparation 
of data processing programs are also considered to be one of these steps.”
8
 
Ishlab chiqilgan dasturga ko‘ra, ma’lumotlar hisoblash markazi (XM) yoki 
avtomatlashtirilgan ish joyi (ARM)da buxgalteriya xodimi turli mazmundagi hisob registrlarini 
oladi. Dasturda ishlab chiqilganiga ko‘ra, bu hisob registrlari jurnal-orderlar, qaydnomalar, 
kitoblar, kartochkalar va boshqalar bo‘lishi mumkin. 
Xo‘jalik yurituvchi sub’ektlar buxgalteriya hisobi qaysi shaklidan foydalanishni mustaqil 
ravishda belgilaydilar va bunda ular xisob-kitob ishlarini hajmi, hisob xodimlarini soni, malakasi 
va boshqa omillarni e’tiborga oladilar. 
Xo‘jalik yurituvchi sub’ektlar xo‘jalik faoliyatlari hisobini yuritishda buxgalteriya 
hisobining qaysi shakllaridan foydalanishlaridan qat’iy nazar, O‘zbekiston Respublikasining 
«Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida»gi qonuniga va boshqa tegishli me’yoriy hujjatlarga va 
ko‘rsatmalariga rioya etishlari shart.