Termiz davlat universiteti

KIRISH

Mavzuning dolzarbligi. Hozirgi zamon tasviriy san’ati shiddat bilan turli oqim va yo`nalishlarda rivojlanmoqda lekin bu jarayon xamma mamlakatlarda bir xil kechmoqda deb bo’lmaydi. Bu mamlakatda realizm, boshqasidan impressionizm, yana boshqasida abstraktsionizm shuxrat qozonmokda ayrim mamlakatlarda bu oqimlarning bir nechta bir yo’li rivoj topmoqda.

Hozirgi zamon tasviriy san’ati tarraqqiyotida Fransiya, Meksika, AKSH, Italiya, Ispaniya, Rossiya kabi mamalakatlar etakchilik qilmokdalar.

Jahonning ilgor tasviriy san’ati vakillaridan Frantsiyalik P.Gogen, O.Renuar, Ispaniyalik P.Pikasso, amerikalik R.Kent, Meksikalik D.Sikeyros, italiyalik R.Guttuzo, rossiyalik I SHishkin, S.Kanenkov, I.Repin, I.Ayvazolskiy, Uzbekiyatonlik U.Tankisbov, CH.Axmarovlarni kursatish mumkin. Bu va boshqa bir kator rassomlarning tasviriy san’atning realizm, abstraktsionizm, ramontizm, impressionizm, farmolizm okimlardagi ijodlari samaralidir.

Realizm iborasi keng ma’noda xayotni to’g’ri xaqiqatda qanday bo’lsa shundayligicha uziga xos badiiy shakllar yordamida tasvirlashni nazarda tutadi. Bu degan suz fotografiya kabi borlikni kuchirish emas, uni ifodalashga ijodiy yondashib, xayotdagi eng xarakterli, eng qizikarli kurinishlarni tanlab olish, shu asosda asarlar yaratishdan iborat edi. Bu okim tassavur asosida afsonaviy mazmunli asarlar yaratishni xam nazarda tutadi.

Realizmning paydo bulishida rassomlardan Dome, Kurbe, Repin, Guttuzolar katta rol o’ynaydilar. Realizm okimida yaratilgan mashxur asarlar katoriga amerikalik R.Kentning «Noyabr oyida SHimoliy Grenlandiyani kurinishi», Xitoylik CHjao Peychjining «Kiygoch gulladi», Rossiyalik S.Kanenkovning «Pagonini» kabilarni kiritish mumkin.

R. Kentning Moskvadagi A.S.Pushkin nomidagi tasviriy san’at muzeyida saklanayotgan «Noyabr oyidagi shimoliy Grelandiyaning kurinishi» nomli suvratida Amerika kit’asining SHimoliy SHarqidagi shimoliy muz okeanidagi orolni bir chekkasini kurinishi tasvirlangan. Uning mazmunida bu sovuk iklimni o’rganish uchun borgan tadqiqotchilarning yashash sharoitlari va okeanning ko’rinishi o’z ifodasini topgan.

San’atning har bir turi o‘z oldiga qo‘yilgan vazifalarni aks ettirishda har xil vositalardan foydalanadi, masalan, adabiyot - so'zdan, musiqa - tovushlardan, tasviriy san’at - rang va chiziqlardan va hokazo. Shu bilan birga, har bir san’at turi o‘z ichida yana xillarga va janrlarga bo‘linadi. San’atni tushunish, uning kishilar hayotidagi rolini aniqlash masalasi butun madaniyat tarixi davomida keskin bahs, tortishuvlarga sabab bo'lib kelgan. San’atning eng qadimiy va keng tarqalgan turlaridan biri - tasviriy san’atdir. Odatda real borliqni badiiy obrazlarda, mavjud predmetlami tabiiy shaklini o‘ziga o‘xshatib umumlashtirib ifodalaydi hamda predmetlaming hajmi, o‘zaro fazoviy joylashuvini va hokazolarda aks ettiradi.