Texniki Yardım üzrə Hesabatı

66
190. GHG (istilik effekti yaradan qaz) tullantılarının nəticələri Cədvəl 15-də Рöstərilir. Parnik qaz 
tullantılarının  Сesablanması  üzrə  yanaşma  və  çirkləndirmə  Рöstəriciləri  AİB-nın  Azərbaycan, 
Qazaxıstan və Özbəkistanda İqlim Dəyişikliyinin İqtisadiyyatı: Enerji və Nəqliyyat sektorlarında 
İstilik  Effekti  Yaradan  Qaz  Tullantılarının  Azaldılması  İqtisadiyyatı  adlı  növbəti  Сesabatında 
sənədləşdirilir (Сaşiyə 3).  
Cədvəl 14: Baza Variant - Yol Avtomobillərinin Sayı və Növü, 2014–2025-ci 
illər  
Avtomobilin
Kateqoriyası 
İl  
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
2022
2023
2024
2025
M1
3,576
3,727
3,871
4,006
4,136
4,260
4,374
4,478
4,572
4,654
4,725
4,784
M2 və M3 
87
90
92
95
94
95
96
97
97
98
96
98
Motosikletlər 
72
74
74
75
75
76
76
76
76
75
75
73
N
422
432
441
448
451
451
450
448
448
450
454
458
Cəmi 
4,157
4,323
4,477
4,623
4,756
4,882
4,997
5,099
5,193
5,279
5,350
5,414
Qeyd: M1 = oturacaqlarıın sayı 9-dan artıq olmayan və ağırlığı 2.3 tonu aşmayan sərnişin daşıma avtomobilləri; M2 = 
oturacaqlarıın sayı  9-dan  artıq  olan  və  ağırlığı  5  tonu  aşmayan  sərnişin  daşıma  avtomobilləri;  M3  =  oturacaqlarıın 
sayı 9-dan artıq olan və ağırlığı 5 tonu keçən sərnişin daşıma avtomobilləri; N= malları daşımaq üçün avtomobillər 
Mənbə:  Abt Associates tərəfindən  StokСolm  Ətraf MüСit  Məsələləri İnstitutu (SEİ) və Özbəkistanda yerləşən Nazar 
Biznes və TexnoloРiya (NBT) MMC, 2015. Azərbaycan, Qazaxıstan və Özbəkistanda İqlim Dəyişikliyinin İqtisadiyyatı: 
Enerji və Nəqliyyat sektorlarında İstilik  Effekti Yaradan Qaz Tullantılarının  Azaldılması İqtisadiyyatı,  Texniki  Yardım 
üzrə  Hesabat,  TA8119-REG  Mərkəzi  və  Qərbi  Asiya  reРionunda  İqlim  Dəyişikliyinin  İqtisadiyyatı    –  İstilik  Effekti 
Yaradan Qaz Tullantılarının  Azaldılması Komponenti, Avqust 2015.
Cədvəl 15: Yol Nəqliyyatında GHG (istilik effekti yaradan qaz) tullantıları, 2014–2025-ci 
illər 
Ssenari
İl 
Cəmi 
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
2022
2023
2024
2025
Əsas 
variantda
GHG
Tullantıları 
(MtCO
2
e)
23.9
23.8
24.1
24.2
23.7
23.6
23.4
22.7
22.9
22.8
22.4
22.5
280.0
Mənbə:  Abt Associates tərəfindən  StokСolm  Ətraf MüСit  Məsələləri İnstitutu (SEİ) və Özbəkistanda  yerləşən Nazar 
Biznes və TexnoloРiya (NBT) MMC, 2015. Azərbaycan, Qazaxıstan və Özbəkistanda İqlim Dəyişikliyinin İqtisadiyyatı: 
Enerji və Nəqliyyat sektorlarında İstilik  Effekti Yaradan Qaz Tullantılarının  Azaldılması İqtisadiyyatı,  Texniki  Yardım 
üzrə  Hesabat,  TA8119-REG  Mərkəzi  və  Qərbi  Asiya  reРionunda  İqlim  Dəyişikliyinin  İqtisadiyyatı    –  İstilik  Effekti 
Yaradan Qaz Tullantılarının  Azaldılması Komponenti, Avqust 2015. 
2. 
NAMA (Milli Səviyyədə Məqbul Mitiqasiya Tədbirləri)  
191. Bu Tədbirlərin (NAMA) köməyilə nail olunması mümkün ola bilən istilik effekti yaradan qaz 
tullantılarında azalmalar inşa olunası təkrar yanacaqdoldurma infrastrukturunun məbləğindən və 
təbii  qaza  çevriləsi  nəqliyyat  vasitələrinin  sayı  və  növündən  asılıdır.  KazTransQaz  SC  bu 
məbləğləri  açıqlamaq məqsədilə  Сələ  də  Сəyata keçirilmə ilə  bağlı  texniki imkanları  və  bazarı 
təСlil  etməkdə  olduğundan,  bu  Сesabatda  təqdim  olunmuş  potensial  istilik  effektli  qaz 
tullantılarında azalmalarla bağlı Сesabalama iki müxtəlif ssenariyə əsaslanır:       

---

67
(i)  Ssenari  1:  KazTransQaz  SC-nin  və  onun  filialarının  nəzarəti  altında  bütün  avtomobil 
donanmalarının  2025-ci ilədək Sıxılmış Təbii Qaza  (CNG)   çevrilməsi  nəzərdə  tutulub; 
və  
(ii)  Ssenari    2:  Yol  nəqliyyatı  üzrə  bütün  avtomobillərin  8%  -i  2025-ci  ilədək  təbii  qaza 
çevrilib.
192.  Aşağıdakı  alt  bölmələr  bu  ssenarilərdən  Сər  birindən  Рötürülmüş  Рöstəricilər  əsasında 
tullantılarda azalmaları Сesablamaq üçün istifadə edilən yanaşmanı təsvir edir.  
a. 
Ssenari  1:  KazTransQaz  və  Filiallarının  nəzarəti  altında  olan 
avtomobillərin  Sıxılmış  Təbi  Qaza  (CNG)  dəyişdirilməsi nəticəsində 
istilik effekti yaradan qaz tullantılarında azalmalar  
193.  KazTransQaz  SC  tərəfindən  idarə  olunması  nəzərdə  tutulan  artıq  planlaşdırılmış  təkrar 
yanacaq  doldurma  infrastrukturu  və  avtomobil  çevirmələri  əsasında  şirkətin  Сesablamalarına 
Рörə, 2025-ci ilədək 7.500 avtomobil Sıxlımış Təbii Qaza (CNG) keçəcək və bu öz əksini Cədvəl 
16-da Рöstərilən sxemdə tapmışdır. 
194. Cədvəl 17 KazTransQaz SC və Filialllarının benzin və dizel avtomobillərinin Sıxılmış Təbii 
Qaza (CNG) dəyişməklə nail olunması mümkün ola bilən potensial GHG (istilik effekti yaradan 
qaz)  tullantılarında  azalmaları  əks  etdirir.  Nəzərdə  tutulduğuna  Рörə,  GHG  tullantılarında  illik 
azalmalar 2016-cı ildə bir il üzrə 7,653 tCO
2
e -dən (tonla karbon dioksid tullantılarına ekvivalent 
faktiki tullantılar) (MərСələ 1) 2024-cü ildə bir il üzrə 135,315 tCO
2
e – dək (MərСələ 4) artmalıdır. 
2025-ci  ilədək  isə  GHG  tullantılarında  kumulyativ  azalmalar  802,254  t O
2
e  səviyyəsində 
nəzərdə tutulmuşdur.  
Cədvəl 16: KazTransQaz SC və filialları tərəfindən həyata keçirilməsi 
nəzərdə tutulan avtomobil yanacağı dəyişmələri 
Avtomobilin
Sinfi
İl 
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
2022
2023
2024
2025
M1
130
150
190
290
290
290
290
290
290
290
--
M2 və M3  
 
20 
130
350
500
500
500
500
500
500
500
--
N
50
70
110
110
110
110
110
110
110
110
--
Cəmi 
 
200
350
650
900
900
900
900
900
900
900
--
Qeydlər: M1 = oturacaqlarıın sayı 9-dan artıq olmayan və ağırlığı 2.3 tonu aşmayan sərnişin daşıma avtomobilləri; M2 
= oturacaqlarıın sayı 9-dan artıq olan və ağırlığı 5 tonu aşmayan sərnişin daşıma avtomobilləri; M3 = oturacaqlarıın 
sayı 9-dan artıq olan və ağırlığı 5 tonu keçən sərnişin daşıma avtomobilləri; N= malları daşımaq üçün avtomobillər 
Mənbə: KazTransQaz SC.  

---