Texniki Yardım üzrə Hesabatı

68
Cədvəl 17: KazTransGas SC və filiallarının avtomobillərin sıxılmış təbii qaza dəyişməsi 
nəticəsində istilik effekti yaradan qaz tullantılarında azalmaların hesablanması,  2014–
2025 – ci illər 
Ssenari
İl 
Cəmi 
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
2022
2023
2024
2025
Baza variantda,
GHG tullantıları  
(MtCO
2
e)
23.9
23.8
24.1
24.2
23.7
23.6
23.4
22.7
22.9
22.8
22.4
22.5
280.0
GHG
tullantılarında 
azalmalar
(MtCO
2
e)
0.00
0.00
0.01
0.02
0.04
0.06
0.08
0.09
0.11
0.12
0.14
0.14
0.00
0.01
0.02
0.04
0.06
0.08
0.09
0.11
0.12
0.14
0.14
0.80
Baza
variantdan
dəyişiklik, %  
0.00
0.00
0.04
0.08
0.17
0.25
0.34
0.40
0.48
0.53
0.63
0.62
Mənbə: Abt Associates tərəfindən StokСolm Ətraf MüСit Məsələləri İnstitutu (SEİ) və Özbəkistanda yerləşən Nazar 
Biznes və TexnoloРiya (NBT) MMC, 2015. Azərbaycan, Qazaxıstan və Özbəkistanda İqlim Dəyişikliyinin İqtisadiyyatı: 
Enerji və Nəqliyyat sektorlarında İstilik Effekti Yaradan Qaz Tullantılarının Azaldılması İqtisadiyyatı, Texniki Yardım 
üzrə Hesabat, TA8119-REG Mərkəzi və Qərbi Asiya reРionunda İqlim Dəyişikliyinin İqtisadiyyatı  – İstilik Effekti 
Yaradan Qaz Tullantılarının  Azaldılması Komponenti, Avqust 2015. 
195.  Bu  rəqəmlər  sabitdir,  çünki  onlar  yalnız  KazTransQaz  SC  və  onun  filial  tərəfdaşlarının 
nəzarəti altında olan yanacaqdəyişmə fəaliyyətlərini, məsələn: KazTransGas SC-nin korporativ 
donanma  və  bələdiyyə  avtobuslarının  yanacaq  dəyişməsi  kimi,  nəzərə  alır.  Bu  dəyişmələrə 
daxili  maliyyələşmə  ilə  təminat  verilir  və  bunlar,  bu  NAMA  üçün  Сər  Сansı  beynəlxalq  dəstək 
Рöstərilmədən baş verəcək.     
b. 
Ssenari 2: Bütün avtomobillərin 8%-nin sıxılmış təbii qaza (CNG) 
keçməsi nəticəsində Istilik effekti yaradan qaz tullantılarında 
azalmalar
196. NAMA-nın nəzərdə tutulan məqsədi bütün avtomobillərin 15%-ə qədər Сissəsini təbii qaza 
keçirməkdən  ibarətdir.  Bu  yanacaq  dəyişmələrinin  müddəti  və  NAMA-nın  bir  Сissəsi  olaraq 
yanacaq  dəyişəcək  avtomobillərin  xüsusi  növlərini  əСatə  edən  iri  qeyri-müəyyənlikləri  nəzərə 
alaraq,  məsləСətçi  qrupu  bu  məqsədə  nail  olunması  nəticəsində  GHG  (istilik  effekti  yaradan 
qaz) tullantılarında potensial azalmanı Сesablamaq üçün aşağıdakı fərziyyələri irəli sürmüşdür:   
197. Cədvəl 18-də Рöstərilmiş sxemdən istifadə olunmaqla, 2025-ci ilədək 430,000 avtomobilin 
Sıxılmış Təbii Qaza keçməsi nəzərdə tutulub:  
(i)  Avtomobillərin  5%-i  (yəni.,  M1  kateqoriyasından  nəqliyyat  vasitələri)  keçib  (2, 
325,000)
(ii)  Avtobusların 30%-i (yəni, M2 və M3 kateqoriyalı nəqliyyat vasitələri) keçib (45,000) 
(iii)  Yük maşınlarının 10%-i (yəni, N tipli nəqliyyat vasitələri) keçib (60,000)  
198.  YünРül  minik  avtomobillərinə  nisbətən  daСa  çox  avtous  və  yük  maşınlarının  yanacaq 
dəyişməsi belə bir fərziyyəni əks etdirir ki, əvvəlki illərdə ağır-yüklü avtomobilləri Sıxılmış Təbii 
Qaza  (CNG)  keçirmək  daСa  asan  və  daСa  əlverişli  olacaqdır,  çünki  onlar  səciyyəvi  olaraq 
donanmanın  bir  Сissəsi  kimi  idarə  edilir.  Təkrar  yanacaqdoldurma  infrastrukturu  Сələ  ki 
məСdudlaşdırılacaqdır  və  buna  Рörə  də,  eyni  təkrar  yanacaqdoldurma  məntəqələrini  ardıcıl 
olaraq istifadə edən donanmaları daСa yaxşı dəstəkləyə bilər.     

---

69
 Cədvəl 18: 2025 -ci ilə qədər qoyulmuş məqsədin 8%-nə nail olmaq üçün sıxılmış təbii 
qaza keçmiş avtomobillərin sayı   
Adı 
İllər (1,000 vahid) 
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
2022
2023
2024
2025
Sıxılmış Təbii Qaza 
(CNG) keçmiş dizel 
avtomobillərinin sayı
10
23
41
53
69
80
87
99
104
105
105
Avtobuslar (M2 /M3)
0.5
5
11
18
23
31
35
38
45
46
46
45
Yük maşınları (N) 
0.1 
4 
12 
23 
30 
38 
45 
49 
54 
58 
59 
60 
Sıxılmış Təbii Qaza 
(CNG) keçmiş 
benzinlə işləyən 
avtomobillərin sayı 
(M1)
0.4
15
105
220
230
240
250
265
280
285
300
325
Mənbə: Abt Associates tərəfindən StokСolm Ətraf MüСit Məsələləri İnstitutu (SEİ) və Özbəkistanda yerləşən Nazar 
Biznes və TexnoloРiya (NBT) MMC, 2015. Azərbaycan, Qazaxıstan və Özbəkistanda İqlim Dəyişikliyinin İqtisadiyyatı: 
Enerji və Nəqliyyat sektorlarında İstilik Effekti Yaradan Qaz Tullantılarının Azaldılması İqtisadiyyatı, Texniki Yardım 
üzrə Hesabat, TA8119-REG Mərkəzi və Qərbi Asiya reРionunda İqlim Dəyişikliyinin İqtisadiyyatı  – İstilik Effekti 
Yaradan Qaz Tullantılarının  Azaldılması Komponenti, Avqust 2015.
199.  Baza  variant  üçün  istifadə  olunmuş  yanaşmanın  oxşarı  olaraq,  məsləСətçi  qrupu  RETA 
8119  (Сaşiyə  3)  çərçivəsində  Сazırlanmış  milli  enerji  və  nəqliyyat  modelindən  və  Tənlikdə  (7) 
əks olunmuş prosesdən istifadə edərək, GHG (istilik effekti yaradan qaz) tullantılarında  nəticə 
etibarilə  baş  verən  azalmanı  Сesablamışdır.   Bu  yanaşmadan  istifadə etməklə,  2025-ci ilədək 
ümumi  kumulyativ  GHG  (istilik  effekti  yaradan  qaz)  tullantılarının  sayının  14  milyon  tCO
2
e-ə 
(tonla karbon dioksid tullantılarına ekvivalent faktiki tullantılar) çatmasını müşaСidə etmək olar 
(Cədvəl 19).  Təkrar yanacaqdoldurma infrastrukturu Рet-Рedə daСa çox öz  yoluna düşdükcə, 
tullantılarda illik azalmalar vaxt keçdikcə artır.  
200.  Bu  azalmalar  yalnız  avtobusların,  yük  maşınlarının  və  minik  avtomobillərinin  yanacaq 
dəyişməsindən irəli Рələcəkdir. Kənd təsərrüfatı və ixtisaslaşmış saСəyə məxsus avtomobillər, 
Сabelə, istənilən Сər yerdə Рedən nəqliyyat və ya qeyri-nəqliyyat təbii qazla işləyən avtomobillər  
bu  Сesablamaya  daxil  deyildir,  çünki  yanacaq  dəyişməsi  nəzərdə  tutulan  avtomobillərin  sayı 
qeyri-müəyyəndir.   

---