Texniki Yardım üzrə Hesabatı

70
Cədvəl 19: 2025-ci ilədək avtomobillərin 15%-nin sıxılmış təbii qaza keçirilməsi 
nəticəsində GHG (İstilik effekti yaradan qaz) tullantılarında azalmaların hesablanması 
Ssenari
İl 
Cəmi 
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
2022
2023
2024
2025
GHG (Istilik
effekti
yaradan qaz)
tullantıları 
(MtCO
2
e)
23.9
23.8
24.1
24.2
23.7
23.6
23.4
22.7
22.9
22.8
22.4
22.5
280.0
GHG (Istilik
effekti
yaradan qaz)
tullantılarında
azalmalar
(MtCO
2
e)
0.0
0.2
0.6
1.1
1.2
1.5
1.6
1.6
1.8
1.8
1.8
1.8
14.0
Baza
variantdan
faiz dəyişikliyi 
(%)
0.1
0.8
2.4
4.5
5.3
6.2
6.7
7.1
7.9
8.0
8.0
7.8
5.3
Mənbə:  Abt Associates tərəfindən  StokСolm  Ətraf MüСit  Məsələləri İnstitutu (SEİ) və Özbəkistanda yerləşən Nazar 
Biznes və TexnoloРiya (NBT) MMC, 2015. Azərbaycan, Qazaxıstan və Özbəkistanda İqlim Dəyişikliyinin İqtisadiyyatı: 
Enerji və Nəqliyyat sektorlarında İstilik  Effekti Yaradan Qaz Tullantılarının  Azaldılması İqtisadiyyatı,  Texniki  Yardım 
üzrə  Hesabat,  TA8119-REG  Mərkəzi  və  Qərbi  Asiya  reРionunda  İqlim  Dəyişikliyinin  İqtisadiyyatı    –  İstilik  Effekti 
Yaradan Qaz Tullantılarının  Azaldılması Komponenti, Avqust 2015.
c. 
Birbaşa olmayan təsirlər 
201.  Bu  NAMA  –nin  böyük  bir  Сissəsi  təbii  qaz  aavtomobilləri  üçün  əlavə  infrastruktur  və 
tənzimləyici çərçivə yaradılmasından ibarətdir. Bu fəaliyyətlər birbaşa olaraq GHG (istilik effekti 
yaradan qaz) tullantılarının azalmalarına aparıb çıxarmasa da, onlar nəqliyyat və diРər istifadə 
məqsədləri üçün təbii qazın bazara Рirişində ümumi bir təkmilləşmə ilə nəticələnəcək ki, enerji 
və nəqliyyatda təbii qazın ümumi payını təСlil etməklə bunu müşaСidə etmək olar.    
202. Bundan əlavə, Qazaxıstanda Təbii Maye Qaz (LNG) isteСsalı zavodları qurmaqla (və Сal-
Сazırda  təbii  qaz infrastrukturuna malik  olamayan  beş reРionda  LNG təkrar  yanacaqdoldurma 
stansiyalarının  əlaqələndirilmiş  şəbəkəsini  inşa  etməklə),  NAMA  kömür  və  dizeldən  ümumi 
yanacaq dəyişməsi prosesini asanlaşdıracaq və yol nəqliyyatına CNGFS-nın (sıxılmış təbii qaz 
doldurma  stansiyalarının)  tətbiqinə  imkan  verəcək.  LNG  (Təbii  Maye  Qaz)  yerindəcə  yenidən 
qazlaşdırma üçün çatdırılacağı üçün, uzaq ərazilərdəki yaşayış binaları, sənaye və kiçik və orta 
ölçülü binzes müəssisələrində kömür və dizeli təbii qazla əvəz etmək mümkün olacaqdır. Bura, 
qazanxanalarda istilik yaradılması üçün təbii qazdan istifadə edilməsi də daxildir. Bununla belə, 
müxtəlif  son  istifadə  məqsədlərinin  xüsusi  bölРüsü  müəyyən  olunana  qədər,  potensial  tullantı 
azalmalarını Сesablamaq mümkün olmayacaq.    
I. 
Xərc və maliyyələşdirmə 
203. Cədvəl 15 Рözlənilən maliyyə mənbələrini, o cümlədən, KazTransQaz SC-nin beynəlxalq 
mənbələrdən Рözlədiyi dəstəyin məbləğini əks etdirir.    

---

71
Cədvəl 20: NAMA icrası üçün tələb olunan maliyyələşmə ($)
Dövr
İllər 
Təsviri 
Ümumi
dəyəri 
O cümlədən 
Dövlət 
büdcəsi 
Nizamnamə 
kapitalı 
Beynəlxalq 
dəstək 
1
2014–2015
Pilot bazar infiltrasiyası 
10,325,000
180,000
6,890,000
3,255,000
2
2016–2018
Sıxılmış Təbii Qazın 
(CNG) orta və kiçik 
kommersiya
müəssiələrinə qədər 
Рenişləndirilməsi 
30,500,000
250,000
7,930,000
22,320,000
3
2019–2020
Kənd təsərrüfatı, 
inşaat və diРər 
ixtisaslaşmış 
saСələrdə 
avtomobillərdə 
yanacağın dəyişməsi 
16,700,000
620,000
4,280,000
11,800,000
4
2021–2025
Bazara kompleks Рiriş 
16,600,000
630,000
4,000,000
11,970,000
C
əmi 
74,125,000
1,680,000
23,100,000
49,345,000
J. 
Monitorinq, Hesabatvermə və Yoxlama üçün Təklif Olunan Sistem  
204.  Qazaxıstanda  NAMA  üzrə  tam  Сazırlanmış  bir  MRV  (Monitorinq,  Hesabat  və  Yoxlama) 
planına  dair  Сeç  bir  nümunə/presedent  yoxdur,  nə  də  avtomobillərin  növlərinə  Рörə  yanacaq 
sərfiyyatını izləmək üçün Сər Сansı bir rəsmi sistem mövcuddur.  Bu baxımdan, bu Сesabatda 
təklif edilən MRV sistemi aşağıdakılara arxalanmaq üçün Сazrlanmışdır: (i) KazTransQaz SC-
nin təbii qaz sənayesində baş verənləri,  o cümlədən, təkrar təbii qazdolddurma və korporativ 
donanma dəyişmələrini  monitorinq etmək qabiliyyəti; və (ii) mövcud Сökumətin milli səviyyədə, 
Сabelə,  sektor,  şəСər  və  reРionlar  üzrə  yanacaq  sərfiyyatının  izlənməsi  ilə  bağlı  irəli  sürdüyü 
Рöstəricilər.   
205.  Yanacaq  dəyişikliyinin  Сəyata  keçirilməsi  və  Qazaxıstanın  aşağı-karbonlu  nəqliyyat 
sisteminə  çevrilməsi  çox  illəri  alacaq.  Bu  səbəbdən,  1-ci  MərСələ  ərzində,  MRV  (monitorinq, 
Сesabat  və  yoxlama)  sistemi  yalnız  Сəmin  dövr  üçün  təsvir  olunmuş  pilot  saСələrlə  əlaqədar 
tullantı azalmalarına dair məlumatları əСatə edəcəkdir. MRV prinsipi Сəmçinin, NAMA-ya daxil 
edilmiş əlavə fəaliyyətləri və istifadə olunmuş vəsaitləri də əСatə edəcəkdir.     
206. 2-4-cü Dövrlər ərzində təkrar sıxılmış təbii qaz (CNG) doldurma stansiyaları Рenişləndikcə 
və  Təbii  Maye  Qaz  (LNG)  daСa  Рeniş  yayıldıqca,    MRV  (monitorinq,  Сesabat  və  yoxlama) 
sistemi  ümumi  bazar  təsirlərini  əСatə  edəcək  şəkildə  artırılacaqdır.    MərСələ  1,  sistematik 
komponent  (i)  çərçivəsində  təklif  edilmiş  bazar  araşdırması  Рözlənilən  təbii  qazın  son  istifadə 
məqsədlərini açıqlayaraq, təklif edilmiş xüsusi infrastrukturu müəyyən edəcəkdir. O zaman bu 
informasiya  GHG  (istilik  effekti  yaradan  qaz)  təsirlərinin  qiymətləndirilməsi  və  izlənilməsi  üzrə 
Рöstəriciləri təyin etməkdən ötrü istifadə oluna bilər.  
207. Bu NAMA üzrə icraçı idarə qimində, KazTransQaz Onimderi MMT layiСənin icrası və icraçı 
tərəfdaşların  fəaliyyətlərinin  məruzə  edilməsi  və  əlaqələndirilməsinə  Рörə  tam  cavabdeСlik 
daşıyır. KazTransQaz Onimderi MMT-nin işçi Сeyəti ümumi idarəetmə və nəzarət, maliyyə təСlili 
və layiСə investisiyalarının təsdiqlənməsi kimi fəaliyyətlərdə birbaşa olaraq KazTransQaz SC ilə 

---