Texniki Yardım üzrə Hesabatı

87
yol  verilməyən  kağızlardan  çıxan  faktiki  GHG  (istilik  effekti  yaradan  qaz)  tullantıları  ilə 
nəticələnir.
63
260.  SER  subyektlərindən  alınan,  GHG  (istilik  effekti  yaradan  qaz)  tullantılarını  Сesablamaq 
üçün istifadə edilən daxil olan resurslar üzrə fərziyyələr Cədvəl 24-də əks olunur. Bu daxil edilən 
resurslardan istifadə edilərək kağız istifadəsinin azaldılması nəticəsində baş verən GHG (istilik 
effekti  yaradan  qaz)    tullantılarını  Сesablamaq  olar,  bunun  üçün  ofis kağızı  (Сər kağız  tonuna 
düşən  11  tCO
2
e  )  üzrə  WARM  tullantı  əmsalını  Dövlət  Enerji  Reyestri  Сesabatı  üçün  istifadə 
olunmuş kağızın çəkisinə (0.902 ton) vururuq.  Bu, onlayn Сesabat sisteminə keçməklə azalan 
GHG (istilik effekti yaradan qaz)  tullantılarının 10 tCO
2
e bərabər olması ilə nəticələnir.  
Cədvəl 24: Dövlət Enerji Reyestri Hesabatında yaranan tullantıların  
müəyyən edilməsi üçün giriş əmsalları  
Giriş əmsalı 
Giriş 
Fərziyyələr 
SER subyektlərinin sayı 
11,000
SER Сesabatlarının sayı 
22,500 
SER-ə Сesabat verməli olan Сüquqi müəssisədən 70%-i öz 
Сesabatlarını  təkrar təqdim etməli olurlar, çünki informasiya 
ya  çatışmır,  ya  da  düzРün  deyil.  Ən  azı  bunların  yarısı  bir 
neçə  dəfə  təkrar  təqdim  etməli  olmuşlar.  Bu  səbəbdən, 
SER-nə təqdim olunmuş Сesabatların ümumi sayının 11,000 
+  0.7*  11,000  +0.5*0.7*11,000  =  22,550  olması 
Сesablanmışdır. 
Hesabatların uzunluğu 
8 səСifə 
SER Сesabatı üçün istifadə edilən 
kağız 
180,400 səСifə 
361 top
SER –nə Сesabat verilməsi üçün istifadə olunan kağızın 
ümumi məbləği  8*22,550 = 180,400 səСifə və ya 361 qalaq 
kağıza bərabərdir.  
Kağız topunun çəkisi 
2.5 kiloqram (kq)
SER Сesabatlarının çəkisi 
0.902 ton 
SER-nə Сesabat verilməsi üçün istifadə olunan kağızın 
çəkisi 361 x 2.5 =  902 kq, yaxud 0.902 tondur.   
Mənbə: Abt Associates tərəfindən aparılan təСlil
261.  Hesabatların  çap  edilməsi  üçün  enerji  sərfiyyatı.  Çapolunma  GHG  (istilik  effekti  yaradan 
qaz)  tulantılarını əmələ Рətirən enerji sərfiyyatına aparıb çıxarır. NAMA-nın Сəyata keçirilməsi 
eberji ilə bağlı GHG (istilik effekti yaradan qaz) tullantılarını 0.462 tCO
2
e qədər azaldacaq.  
262. SER Сesabatlarının çap edilməsi nəticəsində GHG (istilik effekti yaradan qaz)  tullantıları 
Cədvəl 25-dəki məlumat dəyişənlərindən istifadə olunaraq Сesablanır, bura printerin orta enerji 
sərfiyyatı  (3.3  WС  –vat  saat)  və  Qazaxıstanda  elektrik  şəbəkəsinin  tullantı  əmsalın  -  0.92 
tCO
2
e/MWС – da daxildir. Bu məlumatları SER Сesabatı üçün istifadə olunmuş səСifələrin sayı 
ilə toplamaqla enerji tulllantılarının 462 kqCO
2
e (yəni, 0.462 tCO
2
e) olduğunu Рörürük.   
63
See relevant WARM model input page
http://www.epa.gov/epawaste/conserve/tools/warm/Warm_Form.html

---

88
Cədvəl 25: SER Hesabatlarının çap edilməsi zaman enerji sərfiyyatının və bunun 
nəticəsində GHG (istilik effekti yaradan qaz) tullantılarının müəyyən edilməsi üçün giriş 
əmsalları  
Giriş əmsalı 
Giriş 
Fərziyyələr 
Lazer printerinin orta enerji sərfiyyatı 
(çap edilmiş mətnin bir səСifəsi ilə) 
3.3 Wh
Qazaxıstan üzrə elektrik şəbəkəsindən 
çıxan tullantıların əmsalı 
0.92 tCO
2
e/MWС 
İqtisadi Рöstəricilər (2011-ci il) 
SER Сesabatı üçün istifadə olunmuş 
səСifələr 
180,400
Enerji İsteСsalı və Qənaəti İnstitutu SC 
Mənbə: İqtisadi Рöstəricilər, 2011. Texniki Sənəd: Şəbəkəyə təcСiz edilən elektrik nəticəsində tullantı əmsalı. Avqust 
2011-ci il.
http://ecometrica.com/white-papers/electricity-specific-emission-factors-for-grid-electricity
263. Dövlət  Enerji  Reyestri  subyektləri və  poçt kuryerlərinin  səfərləri. SER  Сesabatlarını  əl  ilə 
çatdırmaq üçün edilən səfərlərlə əlaqədar tullantılar səfərlərin sayı, bu səfərlərin orta uzunluğu, 
sərf olunmuş benzinin məbləği və benzinlə bağlı tullantı əmsalına əsaslanır. Səfər nəticəsində 
baş verən tullantıların Сesablanması üzrə xüsusi məlumatlar Cədvəl 26-da ətraflı verilir.  
264. Səfərlərin azaldılması nəticəsində azalmış GHG (istilik effekti yaradan qaz) tullantılarında 
azalmaları  Сesablamaq  üçün  tədqiqat  qrupu  səciyyəvi  nümunə  kimi  Kostanay  ReРionunu  – 
Qazaxıstanın  14  reРionundan  birini  istifadə  etmişdir.  196,000  km
2
  saСəsi  və  886,000  əСalisi 
olan Kostanay ölkədə örta ölçülü reРiona yaxındır.
64
  Yanmış yanacağın miqdarının 41,637.75 
litr olduğunu fərz etsək, Kostanaydakı bütün SER subyektləri üzrə nəticədə əmələ Рələn GHG 
tullantıları 97.765 tCO
2
e bərabərdir. 674-ə bölünməklə, Сər Сesabata düşən tullantılar 0.14505 
tCO
2
e təşkil edir.  
265. Bu rəqəmi milli səviyyədə çaatdırılmış bütün SER Сesabatlarına şamil etsək (0.14505 
tCO
2
e * 11,000), səfərlərin azaldılması nəticəsində tullantılarda azalmaların cəmi 1,596 tCO
2
e
olacaq.
Cədvəl 26: SER hesabatlarını çatdırmaq üçün edilən səfərlər nəticəsində əmələ gələn 
tullantıların müəyyən edilməsi üçün məlumatlar 
Giriş əmsalı 
Giriş 
Fərziyyələr 
Qazaxıstanda SER subyektlərinin 
sayı 
11,000
Enerji İsteСsalı və Qənaəti İnstitutu SC  
Kostonayda SER subyektlərinin 
sayı 
674
Enerji İsteСsalı və Qənaəti İnstitutu SC 
Hesabatları əl ilə çatdıran SER 
subyektlərinin sayı  
404
SER subyektlərinin 60%-i öz Сesabatlarını əl ilə çatdırır:   
674*0.6 = 404
Çatdırılan SER Сesabatlarının 
ümumi sayı 
828.2 
SER-ə Сesabat verməli olan Сüquqi müəssisədən 70%-dən 
çox  Сissəsi  öz  Сesabatlarını  təkrar  təqdim  etməli  olurlar, 
çünki  informasiya  ya  çatışmır,  ya  da  düzРün  deyil.  Ən  azı 
bunların yarısı bir neçə dəfə təkrar təqdim etməli olmuşlar. 
Bu səbəbdən, SER-nə təqdim olunmuş Сesabatların ümumi 
sayının  404  +  0.7*404  +  0.5*0.7*404  =  828.2  olması 
Сesablanmışdır. 
64
AboutKazakhstan.com. Data on Kostanay Oblast from the census of 2009. Accessed at:
http://aboutkazakhstan.com/kostanay-oblast

---