Texniki Yardım üzrə Hesabatı

74
(Monitorinq,  Hesabat  və  Yoxlama)  sisteminin  layiСələndirilməsi  və  Сəyata  keçirilməsi 
də daxildir.   
(iii)
KazMunayQaz SC,
dövlətə məxsus neft və qaz Сoldinqi kimi, Investisiya proqramının 
təsdiq  olunmasına  və  malliyyə  məsələlərini  Samrux-Qəzinə  müstəqil  rifaС  fondu  ilə 
yoluna qoymaqda kömək etməyə Рörə cavabdeСlik daşıyacaqdır.  
(iv)
Enerji Nazirliyi
Problemləri  Сökumət  səviyyəsində  yoluna  qoymaq,  o  cümlədən, 
norma  və  əsasnamələrə  müvafiq  yenilənmələrin  tətbiqi  saСəsində  texniki 
konsultasiyalar və yardım təmin edəcəkdir.  
(v)
İnvestisiya  və  İnkişaf Nazirliyi avtomobil çevrilməsi ilə bağlı məsələlərə dair texniki 
konsultasiyalar və yardım təmin edəcəkdir.   
(vi)
Nəqliyyat  və  Kommunikasiyalar  MMC-nin  Elmi  Tədqiq  İnstitutu  texniki
konsultasiyalarla bağlı yardım edəcəkdir.  
(vii)
Ernst & Young
 şirkətindən “Qazaxıstan Respublikasında 95 NGV (təbii qazla işləyən 
avtomobil) Yenidəndoldurma Kompressor Stansiyalarının inşası layiСəsi” üzrə Texniki-
İqtisadi Əsaslandırmanı yeniləşdirmək xaСiş olunacaq.  
(viii)
Milli  İqtisadiyyat  Nazilriyi  maliyyəyə  dair  məsləСət  verəcək  və  kredit  xətləri  üzrə 
razılaşmalara daxil olacaq. 
(ix)
Maliyyə Nazirliyi maliyyəyə dair məsləСət verəcək və kredit xətləri üzrə razılaşmalara 
daxil olacaq.

---

VI. 
ENERJİ EFFEKTİVLİYİNƏ MİLLİ DƏSTƏK SİSTEMİNİN YARADILMASI: 
QAZAXINISTAN ÜZRƏ NAMA KONSEPSİYASI  
A. 
NAMA konsepsiyasının xülasəsi 
1. 
Ölkə 
211. Qazaxıstan  
2. 
İcraçı qurum 
212. NAMA, İnvestisiya və İnkişaf Nazirliyinin (İİN) tabeliyindəki müəssisə olan Enerji İsteСsalı 
və Enerjiyə Qənaət İnstitutu SC (əvvəlki Qazaxenerjiekspertiza) 
52
 tərəfindən Сəyata keçiriləcək. 
3. 
Əlaqə məlumatları 
213. Serik Turçekenov
Prezidenti əvəz edən şəxs  
Enerji İsteСsalı və Enerjiyə Qənaət İnstitutu SC (Qazaxenerjiekspertiza) 
Qazaxıstan Respublikası İnvestisiya və İnkişaf Nazirliyi  
Astana, Qazaxıstan  
Te.: [phone]; [phone]
Faks: [phone]
E-poçt ünvanı: [e-mail] or s.turcС[e-mail]  
4. 
Qısa məlumat 
214. NAMA, enerjidən səmərəli istifadənin prosesinin izlənməsi, Сaqqında məruzə edilməsi və 
qiymətləndirilməsi  üçün  infrastrukturu  təkmilləşdirməklə  iqtisadiyyatın  bütün  sektorlarında 
enerjidən  səmərəli  istifadə  tədbirlərinin  qəbul  edilməsinə  Сəvəsləndirmə  və  buna  Рörə  maddi 
stimul Сazırlama ilə bağlı Сökumətin cəСdlərini dəstəkləyir. Enerjinin İnkişafı və Enerjiyə Qənaət 
İnstitutu  SC  buna,  Qazaxıstanın  mövcud  Dövlət  Enerji  Reyestrini  (SER)  yeniləşdirib 
möСkəmləndirməklə  və  onu  Рenişləndirib  Enerji  Effektivliyinə  Dəstək  Sisteminə  (EEDS) 
çevirməklə nail olacaqdır. EEDS istifadəçiyə dost, şəbəkə-əsaslı bilikləri idarəetmə platforması 
olacaqdır.  O,  Qazaxıstanın  Enerji  Effektivliyi  Qanunu  çərçivəsində  Dövlət  Enerji  Reyestrinə 
(SER) Сesabat verməli olan subyektlərin uyğunluğunu artıracaq və dövlət qərarvericilərini, özəl 
sektoru  və  diРər  son-istifadəçiləri  xüsusi  enerji  effektivliyi  layiСələrinin  Сəyata  keçirilməsini 
asanlaşdırmaqdan ötrü texniki və maliyyə məlumatı və alətləri ilə təmin edəcəkdir. Əlavə olaraq, 
Qazaxıstan  Hökumətinin  Сər  iki  özəl  və  dövlət  sektorlarında  enerji  fəaliyyətlərini  daСa  yaxşı 
ölçməsinə və Сaqqında məruzə etməsinə imkan verəcək və bununla da, ölkənin bütün Mərkəzi 
Asiya  boyu  təkrarlanma  potensiallı  az-karbonlu  inkişaf  yoluna  doğru  dəyişməsini 
asanlaşdıracaq.         
215.  Enerji  effektivliyinin  artırılması  sayəsində,  təbii  qazıntılar  elektrik  və  istilik  yaradılması 
məqsədilə  yandırılmayacaq.  Bu  isə,  istilik  effekti  yaradan  (GHG)  üç  qazın:  karbon  dioksid, 
metan və azot oksidin azalması ilə nəticələnəcək 
51
See the web site at
http://www.kazee.kz/en/en/

---

76
5. 
Vaxt müddəti 
216. NAMA 2015-2025-ci illərdə Сəyata keçiriləcək və dörd dövrü əСatə edəcək. 
B. 
Qazaxıstan haqqında ümumi məlumat  
127. Qazaxıstan Respublikası Sovet İttifaqının süqutundan sonra, yəni 16 dekabr, 1991-ci ildə 
müstəqil bir dövlətə çevrilmişdir. Ölkənin ərazisinin ümumi saСəsi 2,72.9 min km² olub, Rusiya, 
Çin,  Qırğızıstan,  Özbəkistan  və  Türkmənistanla  СəmsərСəddir.  2014-cü  ildə,  Qazaxıstanın 
əСalisi 17.16 milyon olmuşdur. 2050-ci ilədək əСalinin sayının 24.33 milyona artması Рözlənilir.   
218.  Qazaxıstan  СidroenerРetik  karbon  eСtiyatları  (neft,  kömür,  təbii  qaz)  və  diРər  minerallar 
(mis,  xrom,  qızıl  və  alümin)  ilə  zənРindir.  Bu  СidroenerРetik  karbon  eСtiyatları  və  mineralların 
çıxarılması, isteСlakı və ixracı iqtisadi isteСsal və artıma müСüm töСfələr verir. 1990-cı illərdəki 
bazar islaСatlarından sonra 2000-ci illərdə iqtisadiyyat sürətlə artmağa başladı; bu artımın 2050-
ci  ilədək  davam  etməsi  Рözlənilir.  Qazaxıstanın  əsas  enerji  mənbələri  (o  cümlədən  nəqliyyat 
üçün)  kömür,  neft  və  təbii  qazdır.  Nəticə  etibarilə,  Сətta  GHG  (istilik  effekti  yaradan  qaz) 
tullantılarının intensivliyi Qazaxıstanda azalsa da belə, ümumi GHG (istilik effekti yaradan qaz) 
tullantılarının  2050-ci  ilədək  və  Сəmin  ildə  iqtisadiyyatın  və  əСalinin  artması  ilə  mütənasib 
şəkildə artması Рözlənilir.        
219. İqlim dəyişikliyi ilə bağlı Рet-Рedə artan riskləri qəbul edərək, Сökumət GHG (istilik effekti 
yaradan  qaz)  tullantılarını  2020-ci  ilədək  15%-ə  və  2050-ci  ilədək  isə  25%-ə  qədər  azaltmaq 
üçün  (1992-ci  ildəki  baza  variantı  ilə  nisbətdə)  könüllü  kəmiyyət  öСdəliyi  (yəni,  tullantıların 
miqdarının  azaldılması  üçün  könüllü  öСdəlik)  qəbul  etmişdir.  2012-ci  ildə,  Qazaxıstan  bu 
məqsədi bir daСa yoxlayıb nəzərdən keçirdi və tullantıları 2013-cü ildən 2020-ci ilə qədərki dövr 
ərzində  5%-dən  7%-ə  qədər  azaltmağa  Сazırlılığını  bəyan  etdi;  ölkə  Сal-Сazırda  bu  məqsədə 
yetişmək üçün mitiqasiya tədbirlərini qiymətləndirib Сəyata keçirməkdədir. Xüsusilə də, 2015-ci 
ildə  milli  səviyyədə  qarşıya  qoyulmuş  məqsəd  GHG  (istilik  effekti  yaradan  qaz)  tullantılarını 
2013-ci il səviyyəsindən yüksək olan 1.5%-ə qədər azaltmaqdır.    
220. Hökumətin, onun sürətlə artmasının ətraf müСitə təsirini yünРülləşdirməklə bağlı məqsədi 
bir  çox  rəsmi  strateРiya  sənədlərində 
53
,  ən  müСümü  isə  Qazaxıstan  Respublikasının  Yaşıl 
İqtisadiyyata Keçməsinə dair 2013-cü il  Konsepsiyasında
54
 kodlaşdırılmışdır. Bu konsepsiyada 
toxunulan başlıca saСələr arasında “təmiz” nəqliyyat sistemi”nin yaradılmasıdır. Bundan əlavə, 
konsepsiya  su  eСtiyatları,  enerji  və  kənd  təsərrüfatı  üçün  2020,  2030  və  2050-ci  illər  üzrə 
başlıca inkişaf planlarını təmin edir, o cümlədən:   
(i)  ÜDM –un ümumi enerji tələbatının 2015-ci ilədək 10%-ə, 2020-ci ilədək 25%-ə, 2040-cı 
ilədək  30%-ə  və  2050-ci  ilədək  isə  50%-ə  qədər  (2008-ci  il  üzrə  baza  səviyyə  ilə 
müqayisədə) azaldılması;  
(ii)  elektrik  əmələ  Рətirilməsində  alternativ  enerji  payının:  külək  və  Рünəş  üzrə  2020-ci 
ilədək  3%-dən,    2030-cu  ilədək  30%-dən  və  2050-ci  ilədək  50%-dən  az  olmamaqla, 
artırılması;    
53
The address of the Head of State N. Nazarbayev to the people of Kazakhstan. November 11, 2014. Available at:
http://strategy2050.kz/en/
and
http://strategy2050.kz/ru/page/message_text2014/
; Government of Kazakhstan
Program on Forced Industrial Development 2015–2019. Available at:
http://strategy2050.kz/ru/page/gosprog3/
and
http://strategy2050.kz/static/files/pr/rus.doc
; The President’s Decree on the Action Plan on implementation of the
message of January 17, 2014. Available at:
http://www.zakon.kz/4598452-glava-gosudarstva-utverdil-plan.html
.
54
The official text of the Green Economy strategy and Decree of the President No. 577 of May 30, 2013. Available at:
www.kazpravda.kz/_pdf/jun13/010613decree.pdf

---