111
daki bilgiler Historique et Description des procedes du
daguerreotype et du Diorama (1839) adı ile basılmıştır.
Bu kitapçıkta Daguerre’in portresi, bu yöntemin açıkla-
ması ve dagerotip çekmek için zorunlu olan ekipmanın
çizimleri yer almaktaydı. (Lerner, 2014: 227)
Dagerotip, oluşturulması zor birçok kimyasal süreç
sonucu elde edilir : “1) Kimyasal olarak saf, gümüş bir
tabaka ile kaplanmış bakır levha alınır, iyice parlatılır
ve bir çerçeve içine yerleştirilir. 2) Çerçeve bir kutuya
konur. Gümüş ile kaplı bu yüzey, metali altın rengine
boyayacak iyot buharına tabi tutulur. 3) Levha kasnakla-
nır. Bir sat içinde kullanılmamalıdır. Pozlama süresi 15
ila 30 dakikadır. 4)Pozlamadan sonra levha 600 ısıtılmış,
civa ihtiva eden bir kutuya aktarılır. Burada resim ortaya
çıkar. Gelişme, sarı camdan bir pencerecik yardımı ile
incelenebilir. 5)Ardından levha saf suya ve deniz tuzu
ya da sodyum hiposülfüt eriyiğine batırılır, sonra da bol
arı sıcak su ile yıkanır.” (Atay, 2002: 521) Dagerotipin
en önemli özelliği görüntüleri çok keskin bir şekilde
yansıtmasıdır. Çoğaltılması mümkün olmadığı için de
biriciktir.
8 Mart 1839 tarihinde Diorama’sında çıkan yangın
sebebiyle Daguerre’in ilk yaptığı deneyler ve notları
günümüze ulaşmamıştır. Daguerre’in çok yönlü ilgi
alanı ve çok yönlü kişiliği onun çektiği dagerotiplere de
yansımıştır. O, birçok türde ve konuda dagerotip çek-
miştir. Natürmort, mimari detaylar, gravürler, rölyefler,
halılar, fosiller, deniz kabukları, Notre Dame, Tuileries,
the Palais Royal, the Quai Voltaire gibi Paris’in önemli
yapılarını, bölgelerini (Fotoğraf 2) ve Paris’in en önemli
bulvarlarından birisi olan Boulevard du Temple’ı (Tapı-
nak Bulvarı) çekmiştir. En erkeni 1841 yılında çekilmiş
olan portreler (Fotoğraf 1), ayı fotoğraflamak için yaptığı
çalışmalar, mikroskop yolu ile çektiği dageroipleri tıpkı
hayatı gibi eklektik bir yapı arz eder. (Newhall, 2009: 19)
kısa bir süre içinde ülke sınırları dışında bile ne denli büyük
bir ilgi uyandırdığının bir göstergesiydi. Arago, yöntemin
teknik detaylarını bizzat kendisi anlattı. Kendisini dikkatle
dinleyen topluluğa, fotoğrafın bilim için çok yararlı olacağını
belirtti. Arkeoloji yeni teknik sayesinde ne kadar zenginleşe-
cekti! Thebai, Memphis ve Karnak’taki anıtların sadece dış
yüzeylerini kaplayan hiyerogliflerin sayısının milyonları aştığı
düşünülecek olursa bunların kopyalanması için onlarca yıl
geçmesi ve bir ressamlar ordusunun bu işe yönlendirilmesi
gerekirdi. Ama dagerotip sayesinde bir tek kişi bu işi tek
başına başarıyla tamamlayabilecekti. Astronomi bilimi de bu
buluş sayesinde zenginleşecekti. Gezegenimizin fotoğrafla-
rının bile çekilmesinin beklenebileceğini belirtiyordu. Yani
astronominin de en uzun ve en hassas çalışmaları sadece
birkaç dakika içinde tamamlanabilecekti. (Freund, 2006: 28)
Fotoğraf 1 : P Louis Jacques Mandé Daguerre,
Sanatçının Portresi, 1843.
Fotoğraf 2 : P Louis Jacques Mandé Daguerre, Paris Görünümü.
Daguerre’in ilk dagerotipi Still Life ya da The Artist’s
Studio olarak geçen ancak Interieur d’un Cabinet
Curiosite olarak da adlandırılan adlandırdığı eseridir.
(Fotoğraf 3)
Fotoğraf 3: Louis Jacques Mandé Daguerre, The Artist’s Studio, 1837.
112
Daguerre’in bir diğer dagerotipi Boulevard du Temple
(1838)’dır. (Fotoğraf 4) Bu dagerotipi Diorama binasında
bulunan kendi stüdyosundan çekmiştir. Bir tanesi sabah
saat sekizde, diğeri ise gün ortasında çekilmek üzere
iki adettir. Bu dagerotipte, Daguerre, camera obscu-
rasını kentin en işlek bulvarlarından birine yöneltmiş
ve bu bulvarı tüm ayrıntısıyla belgelemek istemiştir.
Ancak uzun pozlama sebebiyle bulvarda tek bir figür
görülmektedir o da ayakkabısını boyatan ve pozlama
süresi boyunca sabit duran bir kişidir. Bulvarın yoğun at
arabası ve insan trafiği belgelenemezken bu kişi de ta-
rihte fotoğrafı çekilen ilk kişi olarak yerini alır. ( Koetzle,
2008: 21-22)
Fotoğraf 4: Louis Jacques Mandé Daguerre,
Bolevard du Temple, 1838
7. Sonuç
Sonuç olarak, Daguerre, 19. yüzyılın başkenti Paris’te
toplumun panorama ve Diorama ile birlikte değişen gör-
me biçimlerine tanıklık eden ve bunda payı olan önemli
bir sanatçıdır. Diğer yandan yaptığı manzara resimleri,
perspektif çalışmaları, litograf baskıları ile günümüze
çok önemli eserler bırakmıştır. Onun bütün bu çalışma-
larının fonunu ise Paris oluşturmaktadır. Paris pasajla-
rı, önemli yapıları, doğası ile Daguerre’e ilham kaynağı
olmuştur. Günümüz fotoğrafçıları da Daguerre’den hala
ilham almaktadır. Paris, en çok belgesel fotoğraf projesi
yapılan kentlerdendir. Bunda Daguerre’in etkisi büyük-
tür. Daguerre, Legion d’Honour (Onur Madalyası) alarak
çok önemli bir kariyer elde etmiştir ancak en önemli
buluşu fotoğraftır. Günümüzde cep telefonları ile sayısız
türde fotoğraf makinesi ile fotoğraf çekmek çok kolay
olsa da, hatta instagram gibi uygulamalar ile fotoğraf
çekmek artık nefes almak ile eşdeğer bir hale gelse de
Daguerre ve onun bu icadı hala önemini korumaktadır.
Eklektik sanat hayatı, eşine az rastlanır bir örnektir.Da-
guerre, bütün bu çalışmaları ile tarihte çok önemli bir
yere sahiptir. Onun çalışmaları günümüzde de büyük ilgi
görmektedir. Onun günümüzde varlığını gördüğümüz
platformlardan bir tanesi edebiyattır. Civa Sanrıları adı
ile Türkçeye çevrilen roman, Daguerre hakkında yazılan
kitaplardan ve Daguerre tarafından yazılan notlardan
yararlanılarak yazılmıştır, bu nedenle hayatı hakkında
önemli bilgiler içermektedir.
3
Onun yer aldığı diğer alan ise The Daguerreian Society
adı verilen topluluktur. (http://www.daguerre.org/ ) Bu
topluluk, dünyanın dört bir yanından insanları fotoğraf
tarihi ile ilgilenen insanları bünyesinde barındırmakta-
dır. Dagerotip yönteminin sürdürülmesi için uygulamalı
çalışmalar yapmakta, sempozyumlar düzenlemekte
ve araştırmalar sürdürmektedir. Sitede Daguerre’in
biyografisi ve çalışmaları ile ilgili birçok bilgiye ulaşmak
mümkündür.
KAYNAKÇA
ATAY, S. (2002), “Osmanlı İmparatorluğu’nda Fotoğrafın Başlangı-
cı”, Türkler Ansiklopedisi, Yeni Türkiye Yayınları, İstanbul, 15. Cilt,
521
BATCHEN, G. (1999), Burning with Desire: The Conception of Pho-
tography, MIT Press,139-143.
BENJAMIN, W. (2004), Pasajlar, Yapı Kredi Kazım Taşkent Klasik
Yapıtlar Dizisi, Çev: Ahmet Cemal, İstanbul, 92.
BERGER, M.S. (2000), The Daguerreotype Nineteenth Century
Technology and Modern Science, JHU Press, 20-21.
BOIME, A. (2004) , Art in an Age of Counterrevolution, 1815-1848
University of Chicago Press, 421-422.
BROWN, R.W. (2001), “Daguerre, Louis-Jacques-Mandé”, John
Powell, Derek W. Blakeley, Tessa Powell (Ed.), Biographical Dicti-
onary of Literary Influences: The Nineteenth Century, 1800-1914,
Greenwood Publishing Group, 111.
CURLEY, R. (Ed.) (2010), “Louis Daguerre”, The 100 Most Influential
Inventors of All Time, The Rosen Publishing Group, 77.
FORMAN, E. (2010), “Daguerre, Louis-Jacques-Mandé”, Historical
Dictionary of French Theater, Scarecrow Press, 93.
FREUND, G. (2006), Fotoğraf ve Toplum, Çev: Şule Demirkol, Sel
Yayıncılık, İstanbul, 28
FRIZOT Michel (ed.) (1998) , A New History of Photography, Köne-
mann Publishing, Köln.
HYDE, R. (1988), Panoramania!:Art and Entertainment of the
All-Embracing View, Trefoil Publications and Barbican Art Gallery
Publication,London , 114.
J. Adeline, (1891), “Panorama”, Adeline’s art dictionary : containing
a complete index of all terms used in art, architecture, heraldry,
and archaeology, New York , s. 287
KOETZLE, H.M. (2008), Photo Icons I Volume 1, Taschen Oublishing,
20-21.
3
Roman yazılırken yararlanılan kaynaklar, Helmut ve Alison
Gernsheim tarafından yazılan L.J.M.Daguerre : The History
of the Diorama and the Daguerreotype (1968), Daguerre
tarafından yazılan An Historical and Destrictive Account of
the Various Processes of the Daguerreotype and the Diorama
(1839), Charles Dickens tarafından yazılan Dicken’s Dictio-
nary of Paris (1890), Charles Baudelaire tarafından yazılan
The Poem of Hashish (1895), Theophile Gautier tarafından
yazılan The Hashish Club (1971)’dır.