Thank you for your contribution

113

LERNER, Jillian  (2014), “The Drowned Inventor: Bayard, Daguer-

re, and the Curious Attractions of Early Photography”, History of 

Photography, Volume 38, Number 3, 230.

LOWRY, Bates (2000), Lowry I. Barrett, The Silver Canvas: Dagu-

erreotype Masterpieces from the J. Paul Getty Museum, Getty 

Publications, 4-5-6

MAYER, R.A. (1985), Journal of Photography and Motion Pictures 

of the International Museum  of Photography at George Eastman 

House, Vol. 28, No. 2 , June, 

NEWHALL, B. (2009), The History of Photography, The Museum of 

Modern Art, New York, 17.

OETTERMANN, S. (1997), The Panorama : History of a Mass Medi-

um, Zone Books, New York, 153.

PERES, M.R. (2014), “Daguerre, Louis-Jacques-Mandé”, The Con-

cise Focal Encyclopedia of Photography: From the First Photo on 

Paper to the Digital Revolution, CRC Press, 21.

PİNSON S. C. (2008), “Daguerre, Louıs Jacques Mandé (1787–

1851)”, Encyclopedia of Nineteenth Century Photography, 1.Cilt, 

Routledge, Taylor & Francis Group, New York, 363-366.

SONTAG, S. (2008), Fotoğraf Üzerine, Altıkırkbeş Yayınları, Çev: 

Reha Akçakaya, İstanbul. 

Görsellerin Alındığı Kaynaklar

Resim 1 : 

http://www.geh.org/ne/cromer/m198321250002_ful.html#topofi-

mage, Erişim 20.12.2014

Resim 2 :   

http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b7000023w, Erişim 14.12.2014.

Resim 3 : 

http://www.geh.org/taschen/htmlsrc1/m198403770001_ful.html#-

topofimage, 14.12.2014.

Resim 4-5 : (Mayer, 1985 :12-13)

Resim 6-7 : (Mayer, 1985:18-19)

Resim 8-9 : (Oetterman, 1997: 78)

Resim 10 : (Hyde, 1988: 168)

Fotoğraf 1 :  

http://www.geh.org/ne/cromer/m197601680151_ful.html#topofi-

mage

Fotoğraf  2: 

http://www.luminous-lint.com/app/ima-

ge/5995040615996572543182731769/, Erişim 16.01.2015.

Fotoğraf  3: (Newhall, 2009: 12)

Fotoğraf  4 : (Newhall, 2009: 16)

---

114

---

115

SANAT EĞİTİMİNİN AÇMAZLARINI ANLAMAK

UNDERSTANDING THE DILEMMA OF ART 

EDUCATION

Sanat eğitimi almak için sınava tabi tutulmak veya 

sanat bölümlerinde okumaya  mecbur kalınması, 

Türkiye dışındaki ülkelerde sıklıkla karşılaşılan bir 

durum değildir. Ülkemize özgü bu zorunluluk halinin 

eğitimci- öğrenci ayakları açısından  karşılıklı/çeşitli 

rahatsızlıkları vardır.  Eldeki araştırma ve gözlem 

metni öğrenci başarı düzeyleri göz önünde bulundu-

rulmadan örgün sanat kurumlarında okuyan, mezun 

olmak üzere olan veya hali hazırda eğitim-öğretim sis-

teminin dışında kalan sanatçı ve eğitimci adaylarının 

çoğunun yüzleştiği bir sorun olarak dikkat çekmekte-

dir. Biçimsel düzenlemelerin ağırlıkta olduğu ancak 

yapısal güncellemelerin eser miktarda gerçekleştiği 

güzel sanatlar fakülteleri eğitim öğretim ajandaları/

programları öğrencileri bir kat daha içinden çıkılmaz 

bir zihinsel bulanıklığa düşürmektedir.  Bu bulanık-

lık kabaca iki ana çelişkiden kaynaklanır. İlk olarak 

amacı, hayalleri, tutkusu ve bilgisi olmayan isteksiz 

bireylerin koşullar yüzünden sanat eğitimi sisteminin 

içine çekilmesi ve orada tutunmayı ve kök salmayı 

bireysel olarak arzulamaması. İkincisi ve belkide 

yazının yazılmasının motivatörü sayılan kurumsal 

sistemin eğitime dair tercihlerinin net olmaması ve ku-

rumun köhneleşmiş yapılarda ısrar etmesi olarak tarif 

edilebilir. Bu çalışmada sanat eğitiminde karşılaşılan 

sıkıntılar betimsel çözümleme yöntemi ile ele alına-

caktır. Problemi oluşturan yapıların eleştirel analiz-

leri, sıkıntının anlaşılması ve yeni eğitim modelleri 

ve pratiklerinin yeniden ele alınmasını özendirmesi yo-

luyla amaçlarını ve hayallerini kaybetmiş öğrencilerin 

hayata kazandırılmasına  bir katkı sunması açısından 

kıymetli görülmektedir.

Anahtar Sözcükler:  Sanat Eğitimi, Sanat Eğitimi Programları, 

Gelenekçi Sanat, Güncel Sanat // Art Eduction, Art Education 

Programs, Traditional Art, Contemporary art

Bülent Ecevit Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, Resim Bölümü //

 

Bulent Ecevit University, Faculty of Fine Arts, Department of Painting

[e-mail]

ÖZET ABSTRACT

Yrd.Doç. Çağlar UZUN

08-11 Nisan April 2015

---

116

Being obliged to have an examination or to study in art 

departments to receive art education is not often in 

other countries but Turkey. There is mutual and diverse 

inconveniences of this obligatory situation -which is 

unique for our country- from academician and stu-

dent point of views. A research and observation paper 

is most of the time a problem for students who are 

enrolled at formal art schools without considering their 

success levels; for students who are about to graduate 

and for candidates who are willing to be academician 

or artist.  Faculty of Fine Arts and their programs that 

constructive structures are at great weight but not 

structural updates so, cause students to have confusion 

even more. This confusion is basically due to two main 

contradictions:  First, taking unconcerned, disinterested 

and uninformed people into art education system due to 

their conditions and also their unwillingness after they 

find themselves in world of art education. Second,- and 

maybe the main reason for this paper- is lack of clarity 

in preferences about institutional education system and 

its insistence to continue on its decayed-old structures. 

This study will present the problems in art education 

through descriptive analysis method. This study is im-

portant to contribute positively in students’ educational 

perspectives and encourages them whilst facilitating 

new educational models and practices and criticizing 

the structures that causing the problems.

Giriş

Günümüz sanat ortamına girmeye aday öğrencilerin, 

halen bu ortama nüfuz etmeye çalışanların veya bilfiil 

içinde  olanların çektikleri sıkıntıların, kararsızlıkların, 

açmazların ve düşünülerin Türkiyede ki örgün sanat 

kurumlarının startejileri ve yaklaşımlarının belirsizliği 

üzerinden açıklanmasına çalışılacaktır. Çalışma boyun-

ca yapılan saptamalar eğitim kurumlarında karşılaşılan 

ve fark edilen  çözümsüzlükler  betimsel analiz yönte-

miyle ele alınacaktır. Sanat eğitiminde gözlemlenen so-

runları iki farklı sanat eğitimi anlayışı üzerinden analiz 

etmeye çalışacağız. Bu anlayışları geleneksel ve güncel 

sanat eğitimi olarak adlandırabilirim.

Bu konuyu irdeleme isteği; kişinin sanatsal varolu-

şundan tatminsizliğinin, küresel yaratım dünyasında 

kendini yersiz yurtsuz hissetme duygusunun, dünya 

sanatçısı olma arzusuyla kendi özüne yabancılaşma 

kendi özünü oluşturan belleğinden koparılma ve güncel 

olan ile organik bir bağ kuramama sonucu hazır görsel-

liği kullanma kolaycılığına düşmesinden kaynaklanır. 

Sanatçının yüz yüze olduğu en büyük açmazlardan biri 

köken ve donanım olarak biçimci ağırlıkta yetişmiş, 

hissetmiş, düşünmüş ve haz duymuş olmasına rağmen 

metinselliği ve kuramsallığı resmin merkezine koyması 

salık verilmiş, değer kazanmasının buna bağlanmış 

olmasıdır. Ancak alıştığı sevdiği biçimcilik onun fikri 

kabuğunu sertleştirmiş, esnekliğini kaybeden her şeyin 

kırılganlığının artması gibi yeni fikirleri içselleştirmekte 

ve anlamada bocalamıştır. 

Sanatçının bir diğer açmazı geleneksel çizgiden sap-

madan kendi içine dönmesi ve orada mahkûm hayatı 

yaşaması, kendini yenileyecek, aşacak yollar üreteme-

mesi, kendine ve yaptıklarına beslediği inancın tutsağı 

olmasıdır. 

Güncel olan sanatın bıraktığı hormonlu tadı mı yoksa 

geleneksel olanın bilindik ve kendini yenilemeyen yavan 

tadı mı? Günümüz sanatçısı hangisine ne kadar yakın-

laşacağını tam olarak kestirememektedir. Çoğunlukla 

çözümü ikisini birbirine iliştirmekte bulmaktadır. Ya 

eski bir içerik üzerine yeni bir söylemi yamalar, ya da 

yeni bir zemin üzerine eski bir söylem oturtur. Her iki 

durumda da zemin çarpıklaşmış, güncel veya gelenek-

sel denemeyecek hibrit bir biçime bürünmüştür. Böyle 

bir ortamda gerçeklik, ne modernlerin onun hakkında 

yürüttükleri fikirlere uymuştur ne de gelenekçilerin 

kafasındaki görüntüye benzemiştir. Uyum eksikliği iki 

durumda da kendisini hissettirir. 

Geleneksel-Güncel sanat eğitimindeki açmazların 

nedenleri şöyle öngörülebilir: 1980’lere kadar Türk 

resminin batıya öykünmeci taraflarının ağır basması, 

kendine özgü açılımları ve gelişim aşamalarını yerine 

getirememiş olması, düşünce üretme, eleştirme ve 

sorgulama kanallarının tıkalı olması Türk sanatçısının 

sadece yaptığı resmin arka planında yer alan düşünsel-

liği bilmemesinden değil o düşünsel çıkışları yeterince 

önemsememesinden kaynaklanır.

1

 

Türk resmi, bugün de süren, aslında bir çocukluk hasta-

lığı olması gereken yapısal bozukluğunu her zaman bir 

bilinç sorunu olarak yaşamıştır; yani, sadece karşısın-

da duran olguyla birebir denklikler kurmak, o olguyu 

kendisiyle bağlı kalarak yinelemek istemiş, fakat onu 

dönüştürme ve yeniden üretme çabası içine girmekten 

hep kaçınmış, hep uzak durmuştur. Bu da Türk resmini 

sadece görsel/jestsel bir tavra indirgemiştir. Hasan 

Bülent Kahraman batılı anlayıştan çok onun görselliğine 

tabi olunmasını şu şekilde eleştirir. Cumhuriyet ideo-

lojisinin peşin hükümlü ve aceleci kültür politikalarına; 

yüksek bir inançla, gözü tamamen kapalı batılılaşma 

tavrına bağlayabiliriz. O muhakemeye göre, esas olan 

Batı uygarlığıdır ve Batının teknolojik gelişme tarihine 

bağlı olarak sağladığı kültürel yapılanmalardır (Kahra-

man, 2008).

Batı figür resmi mi yapmıştır? Öyleyse doğru olan odur; ya-

pılması gereken de odur. O gelişmenin karşısında duran ve 

kendisine farklı bir yörünge çizmiş olan İslami yaklaşımlar 

figürü görsellikten dışladıklarına göre yanlıştırlar. Çünkü, 

bu yaklaşımlar kısıtlı, dar kafaların ürünüdürler; nitekim, 

toplumun görsel bilincinde belli açlıklar, belli boşluklar 

yaratmışlardır... Bu nedenlerle, Batıya yönelmeye başla-

dığımız herhangi bir dönemde yapılması gereken resim de 

1 

Biçimce, “görünüş”çe yapılan her yenilik, içerikçe, “öz”ce her 

yeniliği dışlar (Çalışlar, 1982).

---