www.kitabxana.net
– Milli Virtual Kitabxana
68
bənzəyirdi.
Beş dəqiqə qalmış, İltifat oturacaqdan qalxdı:
- Hə, indi dur gelək. Bizim vaxtımız çatdı.
Onlar meydana gedən yolun başlanğıcında topa halında yığışıb, ayaqüstü nə isə müzakirə edən məhkumlara
qatıldılar. Əziz İltifatın ləngiməsinin səbəbini başa düşdü. Bu yığışanlar “katyol uşaqları” və onlara yaxın olan
məhkumlar idi. Onlar özlərini fərqləndirdiklərindən axırda meydana daxil olurdular. Nəhayət, onlardan “vəzifəcə”
böyüyü hamının eşidəcəyi səslə dilləndi:
- Gedəyin!
Bu göstərişdən sonra topa tənbəl-tənbəl meydana tərəf yön aldı.
***
On beş gün ötəndən sonra ayda bir dəfə keçirilən məhkəmə-nin növbəti iclası baş verdi. Azad olunub
zavoda işləməyə göndə-rilənlərin siyahısında İltifat da var idi. Hamı onu təbrik edir, gözay-dınlığı verirdi. İltifat
sevindiyi üçün Əziz də onun sevincinə şərik olurdu. Eyni zamanda yarım ay olardı öyrəşdiyi, dostlaşdığı bir
insa-nın, bundan əlavə zonda az-çox hörməti olan, gələn gündən qanadı-nın altına alan, hiss olunan qüvvənin
onu tərk edəcəyinə ürəyinin dərinliyində təəssüflənirdi. Ancaq, nə etmək olardı, İltifat ona görə azadlığa
çıxmamalıydımı? Əlbəttə yox, hərə öz taleyini yaşamalıydı. “Yenə şükürlər olsun, az müddətə olsa da, Allah
onu mənimlə rast-laşdırdı”, - Əziz özünə toxtaqlıq verirdi.
Məhkəmənin qərarını biləndən sonra İltifat Əzizi həmişə vaxt-larını keçirdikləri tut ağacının altındakı
skamyanın yanına gətirdi:
- Otur, sənnən işim var.
Onlar əyləşdilər.
- Eşidirəm, - Əziz səbirsizliklə onu dinləməyə hazır idi, - nə çətinliyin var, gücüm çatannan edərəm.
- Çətinliyim, bilirsən nədir? Katyolda suddan keçməyimi göz-ləyirdilər. Şükür Allaha, bu gün suddan
keçdim. Axşama yerimə na-mizəd göstərməyi tapşırıblar.
- Çətin
nə var ki, burda. Nə çoxdu adam, birini göstərərsən qurtarıb gedər.
- Hə, mən də elə fikirləşmişəm. İstəyirəm axşam səni özümlə aparım katyola...
- Məni? - Əziz təəccüblə sözünü kəsdi, - məni niyə?
- Necə niyə? Namizəd kimi!
- Nə danışırsan? - Əziz yerində otura bilməyib ayağa durdu, - mənə tez deyil? Zona gəldiyimdən ay
keçməyib.
- Nə olsun. Yoxsa qorxursan, bacarmayasan? Bu işdə nə böyük çətinlik var ki, bacarmayasan da? Ürəkli
ol, özün-özüvü göz-dən salma. İşləyənlər səndən artıq oğlandı? İnan, tanıdıqca özün də görəcəksən, içərilərində
elə əskikləri var, deməyən kimi. Sən elələ-rindən dəfələrlə artıq oğlansan. Ona görə də gəl mən deyənə qulaq as.
- Bəs deməzlər, yerlibazlıq edir?
www.kitabxana.net
– Milli Virtual Kitabxana
69
- Desinlər də. Yerlim ola-ola öz yerimi başqasına niyə də verim? Yoxsa düz demirəm?
Əziz ürəyində tərəddüd keçirsə də İltifatla razılaşmamağı bacarmadı.
Bəlkə də, o, haqlı idi.
***
Katyol (məhkumların şurası) birinci korpusun alt mərtəbəsin-də yerləşirdi. Katyol adına yığılan pulların
xərci ilə azı ildə bir dəfə təmir olunduğundan, başqa korpuslardan fərqli olaraq yaraşıqlı, işıqlı və təmiz idi.
Koridordan başlamış, geniş otaqlardan ibarət barakların hamısında çilçıraqlar asılmışdı. Çilçırağın ən böyüyü
isə polojenes (vəziyyəti idarə edən) hesab edilən zonun obşakı Etimad qalan otağın tavanında idi. Obşakdan
başqa bu otaqda ikinci mərtəbəsi olmayan çarpayılarda ona sadiq əshabələrindən sayılan daha üç məhkum da
yatırdı.
Etimad ona olan etimadı havayıdan qazanmamışdı. Əvvəlki rəisin müəssisədə yaratdığı özbaşınalığı
qaydasına salmaq üçün Əli-məmməd üç ay ərzində zonu lotu və lotukimilərdən təmizlədi. O, nə qədər “lotu
özüməm” desə də, zonda obşakın yeri görünürdü. O zaman Etimad adi korpusnoylardan biri idi. Onun üstün
cəhəti məh-kumlar və zabitlər tərəfindən eyni hörmətə malik olmasındaydı. Əli-məmməd əməliyyat qrupuna
obşak axtarmağı göstəriş verəndə əməliyyat şöbəsinin rəisi Əhməd Etimadın adını çəkmişdi. O tək-lifdən sonra,
Etimadı Əliməmməd otağında gizlin, təkbətək qəbul et-mişdi. Aralarında olan söhbətdən razı qalan Əliməmməd
Əhmədə işin üstünə düşməyi tapşırdı. Əsas iş məhkumlar arasında aparılmalı, Etimadın hörməti birə on qat
artırılmalı idi. İki aydan uzun çəkən bu tam məxfi proses sonda müvəffəqiyyətlə başa çatdı. Çoxdan başsız
qaldıqlarından gileylənən məhkumlar, öz aralarında söhbət aparıb başqalarına nisbətən sözünə bütöv, qismən
ədalətli, hər mübahisəni səbrlə ölçüb-biçib düzgün qərar verən Etimadı, obşak seçilməsinə hə-vəslə razılıq
verdilər. Və bir axşam avtoritet hesab edilən məhkumlar yığışıb Etimadı obşak elan etdilər. Məhkumların
gəldiyi qərara Əliməmməd də hörmətlə yanaşıb qəbul etdi. O gündən rəisin qeyri-rəsmi müavini kimi Etimad
onunla birgə zonu idarə etməyə başladı.
İltifat axşam tərəfi Əzizi yanına salıb katyola apardı. Həmişə bura həyətdən tamaşa etmiş Əziz içəri ilk
dəfə gəldiyindən hər tərəfə maraq və diqqətlə baxırdı. Dəhliz boyu İltifatla dostcasına görüşən məhkumlar
Əzizə də eyni maraqla baxırdılar. Onlar obşak qalan otağın qarşısına çatdılar. Qapı yarıaçıq idi. İçəridə iki nəfər
yanaşı çarpayıda üz-üzə oturub çarpayı hündürlükdə balaca stolun üzərində nərd oynayırdılar. Daha iki nəfər o
biri çarpayılarda oturub siqaret çəkə-çəkə kiçik ekranı olan televizorda kinoya baxırdılar. Otaq yara-şığı,
səliqəsi, çilçırağı ilə barakdan çox kabinetə bənzəyirdi. Televi-zordan əlavə radio, audio və video maqnitofon,
sərinkeş, balaca soyuducu, gecə lampası, divar saatı Əzizə neçə vaxtdır ayrı düşdüyü mühiti xatırlatdığı üçün
daxilən heyrətləndirdi. İltifat içəri daxil olaraq soruşdu:
- Gəlmək olar?
- Gəlin, - nərd oynayanlardan biri, orta yaşlı, dik baxışlı, saçı, bığı, normal geyimi, bütün görkəmi ilə
məhkuma bənzəməyən şəxs onları içəri dəvət etdi. Əziz o biri üç nəfərdən çox onu - Etimadı daha tez tanıdı.
Etimad səhər-axşam yoxlamalarında iştirak etməsə də, yaxın ətrafı ilə zonun həyətində gəzintiyə çıxanda onu
uzaqdan gör-müşdü.
İltifat əvvəl Etimadla, sonra qalanlarla görüşdü.
- Gözün aydın, - hamı bir ağızdan onu təbrik etdi.
- Sağ oğlun. Allah sizin də qapınızı açsın, - İltifat razılıq etdi.
- Deyəsən sözün var? - Etimad oyununu saxladı.