The gabala archaeological expedition

91

2011-2012

Qəbələ arxeoloji ekspedisiyasının hesabatları  

reports oF the gabala archaeologıcal expedıtıon

belə  olmuşdur.  Beləliklə,  məlum  oldu  ki,  bu  bö-

yük oval planlı binanın fasad tərəfi olan şərq diva-

rında 2, qərb divarında isə 1 qapı olmuşdur. Qərb

divarındakı  qapı  indiki  böyük  ictimai  binalarda

olduğu kimi ehtiyat qapısı olmuşdur.

Beləliklə,  1-ci  oval  planlı  binanın  içəridən

uzunluğu (şimal-cənub) 71 m, xaricdən isə 74,5

m-dir.  Onun  divarlarının  daş  bünövrəsinin  eni

1,8 m, çiy kərpic divarının eni isə 1,6 m-dir. Bi-

nanın divarının içəridən bütün perimetri boyunca

2,2 m enində çaydaşları ilə hörülən səkisi vardır.

Səkinin  üstü  binanın  döşəməsi  səviyyəsindədir.

Bu səki qapıların qarşısında da kəsilmir. Səkinin

ümumi  uzunluğu  165  m,  sahəsi  363  m

2

-dir.  Bu

səkinin üstündə asanlıqla 3 sırada adamlar otura

bilərdi. Beləliklə, təkcə bu səkinin üstündə 500-

600  adam  oturaraq  burada  keçirilən  mərasimə

baxa  bilərdi.  Bu  oval  planlı  tikinti  e.ə.  I-b.e.  I

əsrlərinə aid edilir.

2-ci oval planlı tikinti birincidən 4,1 m şimal

şərqdə, şərq-qərb istiqamətində yerləşir. Bu tikin-

ti  haqqında  əvvəlki  hesabatlarda  ətraflı  məlumat

verilmişdir.  Belə  binalar  bütün  Qafqazda,  Yaxın

və Orta Şərqdə bu vaxta kimi aşkar edilməmişdir.

Ona görə də bu binaların qalıqlarını saxlamaq və

onları konservasiya etmək zəruri hesab olunur. Bu

binaların  qalıqlarını  saxlamaq  şərti  ilə  mümkün

olan sahələrdə alt təbəqələrin qazılması və şəhərin

daha qədim dövrünün öyrənilməsi vacibdir.

Bu məqsədlə 1-ci oval tikintinin orta hissəsində

100 m

2

sahədə qazıntıya başlanıldı. Burada qazın-

tıya başlayarkən bünövrəsi çaydaşları ilə hörülən

sütunaltlıqlarının  quruluşunu  müəyyənləşdirmək

və  alt  təbəqələrdə  tikinti  qalıqlarını  aşkar  edib

şəhər yerinin stratiqrafiyasını aydınlaşdırmaq əsas

məqsəd  daşıyırdı.  1-ci  oval  tikintinin  şimal-şərq

qapı yerini tədqiq edərkən orada alt təbəqəyə aid

divar qalıqları aşkar edilmiş və bu divarların 1-ci

oval planlı binanın altına doğru uzandığı aydın-

laşdırılmışdır.

Thus, it became clear that there were two doors in the

eastern wall as the frontage side of the oval-planned

building and there was one door in the west wall. The

door in the west wall was a reserve door as in present-

day big public buildings.

Thus, the length of oval-planned building I (north-

south) is 71 m from the inside and 74.5 m from the

outside. The width of the stone foundations of oval-

planned building I’s walls is 1.8 m and the width of the

raw brick wall is 1.6 m. There is a terrace built of peb-

bles which is 2.2 m wide on all perimeters inside the

building’s wall. The top of the terrace is at the level of

the floor of the building. This terrace crossed in front

of the doors. The total length of the terrace is 165 m

and the total area is 363 m

2

. People could sit on the ter-

race in three rows easily. Thus, 500-600 people sitting

on the terrace could watch the ceremonies celebrated

here. This oval-planned building belongs to the first

century BC - first century AD.

Oval-planned  building  II  is  located  4.1  m  north-

east of the first one and lies in an east-west direction.

Comprehensive  information  about  this  building  was

given in the previous reports.

These kinds of buildings were not detected in the

Caucasus or in the Near and Middle East before now.

That is why preserving these buildings’ remains and

conserving them is inevitable. It is necessary to learn

about the period of the lower layers under excavation

and to learn about the more ancient period of the city

in the potential areas while preserving the remains of

the buildings.

To this end, excavation was started in the middle

part of oval building I on an area of 100 m

2

. In begin-

ning the excavation, the main purpose was to deter-

mine the structure of the columned tripod foundation

which  was  built  with  pebbles  and  to  determine  the

stratigraphy  of  the  urban  area  through  detecting  the

remains of the building. While researching the north-

east door opening of oval building I, the remains of

downstairs walls were detected and it was ascertained

that these walls extended under oval building I.

2011-ci ildə Qəbələnin Antik ərazisində aparılmış 

arxeoloji tədqiqatların hesabatı

Report on the archaeological investigations on the Ancient site, 

Gabala in 2011

SEBA

---

92

2011-2012

Qəbələ arxeoloji ekspedisiyasının hesabatları  

reports oF the gabala archaeologıcal expedıtıon

Gil qab emalatxanasi

Bu  qazıntıda  e.ə.  II  əsrə  aid  gil  qab  bişirilmə

emalatxanasının qalıqları aşkar edildi (şək.5). Aşkar

edilən kürədə çoxlu sayda təkayaq qara vazalar bişi-

rilib. Həmin qablar əzilmiş halda yerində qalıb. Bu

kürənin bütün qalıqlarını üzə çıxarmaq üçün ekspe-

disiya 2012-ci ildə orada qazıntı sahəsini bir qədər

genişləndirməyi  planlaşdırır.  Bu  qab  bişirilən  kürə

indiyə  kimi Azərbaycanda  aşkar  edilən  kürələrdən

seçilir.  Ona  görə  də  kürəni  dəqiq  tədqiq  etmək

zəruridir. Bu kürədə ancaq bir tip qablar aşkar edilib.

Sanki dulusçu usta müəyyən sifarişi yerinə yetirmək

üçün  eyni  tip  qablar  bişirmək  istəyib.  Görünür,

kürədə qabların bişirilməsi başa çatmayıb və onlar

orada qalıb. Qabların çox az hissəsi salamat qalmışdı

(şək.6). Bu tapıntılar göstərir ki, qara rəngli qablar

qırmızı rəngli qablar ilə eyni vaxtda və eyni kürədə

bişirilməyib.  Onlar  üçün  kürələrdə  müxtəlif  istilik

dərəcəsini almaq lazım olub.

çaxir anbari 

III qazıntı sahəsində - 2-ci oval planlı tikintinin

altında e.ə. IV-III əsrlərə aid ərzaq anbarının bütün

sahəsini  açmaq  böyük  maraq  doğururdu  (şək.7-9).

Belə ki, bu vaxta kimi Azərbaycanda arxeoloji qa-

zıntılar zamanı bu böyüklükdə ərzaq anbarı məlum

deyildi. Hətta bütün Qafqaz regionunda da bizə belə

anbar  məlum  olmamışdır.  Bu  anbarda  alt  hissələri

sıra  ilə  qazılan  quyularda  yerləşdirilən  çoxsaylı  iri

təsərrüfat küplərində ərzaq məhsulları saxlanmışdır.

Keçən qazıntı ilində anbarda 100-ə yaxın küpün

qalıqları izlənilmişdir. Belə ki, e.ə. III əsrdə bu an-

bar öz əhəmiyyətini itirmişdi. Küplərin xeyli hissəsi

istifadə üçün yararsız hala düşmüşdü. Ona görə də

hələ istifadəyə yararlı küplər yenidən istifadə olun-

maq üçün götürülmüş, qalanlarının sınmış parçaları

yerində saxlanılaraq həmin yer hamarlanmış, orada

yeni binalar tikilmişdir. Götürülən küplərin izi quyula-

rın içərisində yaxşı qalmışdır. Bu izlərlə küplərin otu-

pottery 

The remains of a clay dish-making workshop be-

longing to the 2nd century BC were detected during

this excavation (Fig.5). There were a large number

of single-footed black vases fired in a kiln which was

uncovered. They had collapsed. The expedition plans

to enlarge the excavation area somewhat in 2012 in

order to detect all the remains of this kiln. This dish-

making kiln is different from the other kilns detected

in Azerbaijan thus far. Therefore, it is necessary to

investigate it precisely. Only one type of dish was

detected in this kiln, just as a master potterer would

make the same type of dish to fulfil a certain order. It

seems that the manufacture of the dishes in this kiln

was unfinished and they remained there. A few parts

of  the  dishes  remained  undamaged  (Fig.6).  These

finds  indicate  that  black-coloured  dishes  were  not

made at the same time as red-coloured dishes in the

same kiln. A different degree of heat was required in

the kilns for each of these colours.

Wine cellar

The  opening  of  the  whole  area  of  the  warehouse

belonging to the 4th-3rd centuries BC under the oval-

planned building II in the excavation area III aroused

great interest (Fig.7-9). Thus, until now, a warehouse of

this size was unknown in an archaeological expedition

in Azerbaijan. Even throughout the whole Caucasus re-

gion, such a warehouse was unknown to us. In this ware-

house, food products were kept in multiple household

pitchers integrated in pits in which the lower parts were

excavated in a row.

The  remains  of  nearly  100  pitchers  were  investi-

gated in the warehouse in the previous excavation year.

This warehouse lost its importance in the 3rd century

BC. Many parts of the pitchers were unusable. That is

why pitchers which were suitable for use were taken to

use again, and the broken parts of the pitchers left be-

hind were kept in situ, their storage area was smoothed

out and new buildings were erected there. The pitchers

2011-ci ildə Qəbələnin Antik ərazisində aparılmış 

arxeoloji tədqiqatların hesabatı

Report on the archaeological investigations on the Ancient site, 

Gabala in 2011

SEBA

---