153
2011-2012
Qəbələ arxeoloji ekspedisiyasının hesabatları
reports oF the gabala archaeologıcal expedıtıon
divarda və həmin çarpaz bloklu divarın şərq tərəfində
yerləşən mənzilin döşəməsində aydın şəkildə öz
təsdiqini tapmışdır. Üç müxtəlif ölçülü palçıq kərpic
istifadə olunmuşdur (böyük, orta və kiçik ölçülü çiy
kərpiclər) və həmin müxtəlif ölçülü çiy kərpiclər
öz növbəsində divarı dağıtmaq məqsədilə qalaq
şəklində toplanmışdır.
2) antik və orta əsrlər dövrünə məxsus
qəbirlərin aşkar edilməsi (şək.4-6)
Şimal divarının tədqiqatı prosesində ümumən 9
qəbir aşkar edilmişdir. Onların arasında, 6 qəbir (2,
3, 4, 7, 8 və 10-cu qəbirlər) uzanan gövdəli quyu
qəbirlər aşkar edilmiş, lakin heç bir əşya tapılmamış-
dır. Müqayisə üçün qeyd edək ki, əşyalar 5, 6 və 9-cu
qəbirlərdən tapılmışdır. 6-cı qəbirdən skelet əldə
edilmişdir və 5-ci qəbirdə isə içərisində sümüklər
saxlanılan dam kirəmiti var idi.
5-ci qəbir: bu qəbir içərisindən sümüklərin ta-
pıldığı dam kirəmitidir. Qəbir iki ədəd çökük dam
kirəmitindən hazırlanmış və kirəmitin içərisindən iki
ədəd şüşə muncuq da aşkar edilmişdir. 3 ədəd dulus-
çuluq məmulatı dam kirəmitinin kənarına basdırıl-
mışdır.
6-cı qəbir: taxta tabutlu qəbir, 183 sm uzunlu-
ğunda şərq quyusuna doğru uzanmışdır. Çıxarılan
bədənin üzü şimala tərəf olduğu aşkar edilmişdir.
Müxtəlif arxeoloji əşyalar tapılmışdır. Bu sıraya
ornamentlər daxildir (bürünc saç sancağı, 10-dan
çox muncuq, bürünc qolbaq cütü, 2 bürünc üzük,
sarı mis toqqa, bürünc bəzək sancağı), 9 dulusçuluq
məmulatı (saxsı) və dəmir alətlər (1 kiçik əl bıçağı,
1 ədəd dəmir ox ucu) (güman edilir).
9-cu qəbir: bu qəbir şimal divarının qərb
hissəsinin dağıdılması nəticəsində tikilmişdir. Bu
qəbirdə iki ədəd dulusçuluq məmulatı basdırılmışdır.
6-cı və 9-cu qəbirlər Antik dövrə aid edilmişdir.
ond walls, which means that there was a signifi-
cant change in construction technology. This is
clearly confirmed at the cross-sectional wall and
flat ground on the east of that cross-sectional wall.
Three different-sized mud bricks were used (big,
medium and small mud bricks) and those different-
sized mud bricks were stacked in turn in order to
spread the weight of the wall.
2) discovery of the burials of the antique and
Medieval Periods (Fig.4-6)
During investigations along the northern wall,
a total of nine burials were found. Among them,
six burials (Nos. 2, 3, 4, 7, 8, and 10) were pit
graves where the corpse had been laid out, and
no objects were found. In contrast, archaeological
objects were found in burials No. 5, 6, and 9.
Burial No. 5 was a roof-tile grave from which
the bones were excavated. It was formed by two
pieces of concave roof tile. Two glass beads were
found from inside the roof tiling. Three pieces of
pottery were also buried at the edge of the roof
tiling.
Burial No. 6 was a burial with a wooden coffin,
laid in an earthen grave, 183 cm in length. The
exhumed body was found facing the north. Vari-
ous archaeological objects were found, including:
ornaments (a bronze hair pin, more than 10 beads,
a pair of bronze bracelets, two bronze rings, a
brass buckle and a bronze brooch), nine pots, and
ironware (one small hand knife, one assumed iron
arrowhead).
Burial No. 9 had been constructed by destroy-
ing the western part of the northern wall. Two
pieces of pottery were found in this burial.
Burials No. 6 and 9 were dated to the Antique
Period.
2011-ci ildə Qəbələnin Səlbir ərazisində aparılmış
arxeoloji tədqiqatların qısa hesabatı
Brief report on the archaeological investigations
on the Selbir site, Gabala in 2011
SEBA
154
2011-2012
Qəbələ arxeoloji ekspedisiyasının hesabatları
reports oF the gabala archaeologıcal expedıtıon
3) tikinti quruluşunun tədqiqi
Divardaxili tikinti strukturu ümumi 8 şəbəkə
planlaşdırıldıqdan sonra araşdırılmışdır. Səthin aşa-
ğısına doğru yuxarı təbəqələrdən müxtəlif növ tikin-
ti strukturu müəyyən edilmişdir. Yuxarı təbəqələrin
aşağısındakı müxtəlif qatlarda yaşayış üçün
stabilləşdirilmiş yer planı, ev divarının bünövrəsi,
soba və borular aşkar edilmişdir. Tikinti strukturu üç
qatda aşkar edilmiş, müxtəlif tipli ehtiyat quyuları
və su təchizatı üçün borular və drenaj dolaşıq şəkildə
bir-birinin üstünü örtmüşdür.
Ərazilərin əksər hissəsi indiyə qədər tədqiq edil-
mişdir və həmin ərazilər orta əsrlər dövrünə aid edi-
lir. Lakin Antik dövrə aid edilən arxeoloji əşyalar da
həmçinin bəzi hallarda aşkar edilmişdir. Buna görə
də görünür ki, yüksək ehtimalla Antik dövrə aid
olan hər hansı strukturlar mədəni təbəqələrin altında
mövcuddur. Bununla belə, Antik dövrün təfərrüatlı
əsas planını və tikili quruluşunu təsdiqləmək
çətindir. Buna səbəb artefaktların orta əsrlərdə
və orta əsrlərdən sonra evlərin divarı, anbar və su
kəmərlərinin tikilməsi prosesində dağılmasıdır.
Yuxarı təbəqələrdə A-F şəbəkələrində aparılan
axtarışlar tamamlanmış və aşağı təbəqələrdə aparılan
sonrakı tədqiqatlar yekunlaşdırılmış və ya müxtəlif
hissələrdə başlanmışdır. Növbəti mövsum üçün ən
aşağı təbəqələrdə mövcud ola bilən antik struktur-
ları müəyyənləşdirmək məqsədilə digər tədqiqatlar
planlaşdırılır.
4) ərazi və obyektlərin konservasiya
işləri və analizi
Konservasiya işləri (bərkləşdirici maddələr daxil
olmaqla, kimyəvi vasitələrdən istifadə) şimal divarı-
nın yerüstü təbəqəsində aparılmışdır. Digər rekons-
truksiya və konservasiya işi 6-cı qəbirdən tapılan
toqqa üzərində icra edilmişdir. Bu işin gedişində
bu toqqanın bürüncdən çox sarı misdən hazırlandı-
ğı müəyyən edildi. Şüşə muncuq üzərində aparılan
analiz vasitəsilə müəyyən edildi ki, bu gümüş zərli,
çox laylı muncuqdur.
3) Investigation of building structure
The building structure inside the wall was inves-
tigated after a total of eight grids were planned. Vari-
ous types of building structures were found from the
upper layers below the surface. A stabilized ground
plan of a residence, the foundation of a house wall, a
furnace oven and pipes were found in various layers
beneath the upper layers. Building structures were
found in three layers and various types of storage
pits and pipelines for water supply and drainage
were intricately overlapped.
The majority of the sites investigated hitherto
were dated to the Medieval Period. However, archae-
ological objects dated to the Antique Period were
also sporadically found. Therefore, it seems highly
probable that any structures dated to the antique pe-
riod exist in the cultural layers underneath. Even so,
it seems difficult to confirm a detailed ground plan
and building structure of the Antique Period since
they would be destroyed in the process of construct-
ing the house wall, storage pits and pipelines in and
after the Medieval Period.
The investigations on the upper layers in grids
A~F were finalised and further investigations on the
lower layers were finished or are underway in some
parts. Another investigation for the next season is
planned in order to find antique structures which ex-
ist in the lowest strata.
4) conservation work and analysis
on the site and objects
Conservation work was carried out (using chemi-
cals, including hardening agents) on a sectional sur-
face of the northern wall. Further reconstruction and
conservation work was carried out on the buckle
found in No. 6 burial. In the course of this work, it
was found that this buckle was made of brass, rather
than bronze. Analysis of the glass bead showed that
it was a multi-layered bead with silver foil.
2011-ci ildə Qəbələnin Səlbir ərazisində aparılmış
arxeoloji tədqiqatların qısa hesabatı
Brief report on the archaeological investigations
on the Selbir site, Gabala in 2011
SEBA