The scientific and pedagogical
Yüklə 5,08 Kb. Pdf görüntüsü
|
85 İ.Ə. Məmmədova Prenatal dövrdə etanolun (3,5 q/kq, 25%-li məhlulunun boğazlığın I günündən gündə 1 dəfə olmaqla 10 gün müddətində qarınboşluğuna yeridilməsinin) xroniki təsirinə məruz qalmış 3 aylıq dovşanların baş beynin böyük yarımkürələrinin qabığının mitoxondri fraksiyasında QAYT-ın miqdarı kontrolla müqayisədə 19%, beyincikdə 22%, beyin sütununda 30%, hipotalamusda 25% çox olur. Müvafiq şəraitdə 3 aylıq dovşanların baş beyninin böyük yarımkürələrinin qabığının mitoxondri fraksiyasında Qlu və Asp-ın miqdarı uyğun olaraq 12% və 17%, beyincikdə 6% və 5%, beyin sütununda 11% və 18%, hipotalamusda 10% və 10% az olur. Etanolun (5,6 q/kq, 40%-li məhlulunun) bətndaxili xroniki təsirinə məruz qalmış 3 aylıq dovşanların baş beyninin müxtəlif strukturlarının mitoxondri fraksiyasında QAYT-ın miqdarı kontrolla müqayisədə baş beynin böyük yarımkürələrinin qabığında 28%, beyincikdə 34%, beyin sütununda 41%, hipotalamusda 36% artaraq uyğun olaraq 0,92±0,034, 1,14±0,029, 1,06±0,028, 1,35±0,056 mkmol/q təşkil edir. Müvafiq şəraitdə 3 aylıq dovşanların baş beynin böyük yarımkürələrinin qabığının mitoxondri fraksiyasında Qlu-nun miqdarı kontrolla müqayisədə 18%, beyincikdə 12%, beyin sütununda 16%, hipotalamusda 17% azalaraq uyğun olaraq 1,35±0,041, 1,25±0,05, 1,04±0,041, 1,44±0,052 mkmol/q təşkil etdiyi müəyyən edilmişdi. Asp-ın miqdarında azalma baş beynin böyük yarımkürələrinin qabığının mitoxondri fraksiyasında 27%, beyincikdə 10%, beyin sütunu və hipotalamusda 14% təşkil edərək uyğun olaraq 0,71±0,028, 0,8±0,029, 0,72±0,026, 0,93±0,029 mkmol/q olduğu müəyyən edilmişdi. Prenatal ontogenezdə etanolun müxtəlif dozalarının təsiri nəticəsində 3 aylıq dovşanların baş beynin strukturlarının mitoxondri fraksiyalarında QAYT, Qlu və Asp-ın miqdarında baş verən dəyişikliklər bir-birindən kəskin şəkildə fərqlənir (şəkil 1, 2 və 3). Prenatal ontogenezdə etanolun müxtəlif dozalarının təsiri nəticəsində 3 aylıq dovşanların baş beynin strukturlarının mitoxondri fraksiyalarında QAYT, Qlu və Asp-ın miqdarının bir-birilə müqayisəsi zamanı müəyyən edildi ki, etanolun prenatal ontogenezdə 3,5 q/kq dozada təsirindən sonra 1q/kq dozada təsiri ilə müqayisədə QAYT-ın miqdarı baş beynin böyük yarımkürələrinin qabığının mitoxondri fraksiyasında 13%, beyincikdə 18%, beyin sütunu 23% və hipotalamusda 17%, 5,6 q/kq dozada təsirindən sonra 1q/kq dozada təsiri ilə müqayisədə baş beynin böyük yarımkürələrinin qabığının mitoxondri fraksiyasında 21%, beyincikdə 30%, beyin sütunu 33% və hipotalamusda 27% çox olur (şəkil 1 və 2). 0 20 40 60 80 100 120 140 160 QAYT Qlu Asp QAYT Qlu Asp Baş beyin yarımkürələrinin qabığı Beyincik % - 1 q/kq - 3,5 q/kq - 5,6 q/kq ** ** ** *** *** ** * 86 İ.Ə. Məmmədova Şəkil 1. 3 aylıq dovşanların baş beyin yarımkürələrinin qabığı və beyinciyin mitoxondri fraksiyalarında QAYT, Qlu və Asp-ın miqdarına (mkmol/q) prenatal ontogenezin böhran (rüşeym və ciftləşmə) dövrlərində etanolun müxtəlif dozalarının (1 q/kq, 7%-li məhlulunun, 3,5 q/kq, 25%-li məhlulunun və 5,6 q/kq, 40%-li məhlulunun gündə 1 dəfə olmaqla 10 gün müddətində qarınboşluğuna yeridilməsinin) xroniki təsirinin %-lə müqayisəsi. 0 20 40 60 80 100 120 140 160 QAYT Qlu Asp QAYT Qlu Asp Beyin sütunu Hipotalamus % - 1 q/kq - 3,5 q/kq - 5,6 q/kq *** ** * ** ** * * Şəkil 2. 3 aylıq dovşanların beyin sütunu və hipotalamusun mitoxondri fraksiyalarında QAYT, Qlu və Asp-ın miqdarına (mkmol/q) prenatal ontogenezin böhran (rüşeym və ciftləşmə) dövrlərində etanolun müxtəlif dozalarının (1 q/kq, 7%-li məhlulunun, 3,5 q/kq, 25%-li məhlulunun və 5,6 q/kq, 40%-li məhlulunun gündə 1 dəfə olmaqla 10 gün müddətində qarınboşluğuna yeridilməsinin) xroniki təsirinin %-lə müqayisəsi. 0 20 40 60 80 100 120 QAYT Qlu Asp QAYT Qlu Asp QAYT Qlu Asp QAYT Qlu Asp Baş beyin yarımkürələrinin qabığı Beyincik Beyin sütunu Hipotalamus % - 3,5 q/kq - 5,6 q/kq ** Şəkil 3. 3 aylıq dovşanların baş beynin strukturlarının mitoxondri fraksiyalarında QAYT, Qlu və Asp-ın miqdarına (mkmol/q) prenatal ontogenezin böhran (rüşeym və ciftləşmə) dövrlərində etanolun müxtəlif dozalarının (3,5 q/kq, 25%-li məhlulunun və 87 İ.Ə. Məmmədova 5,6 q/kq, 40%-li məhlulunun gündə 1 dəfə olmaqla 10 gün müddətində qarınboşluğuna yeridilməsinin) xroniki təsirinin %-lə müqayisəsi. Etanolun prenatal ontogenezdə 3,5 q/kq dozada təsirindən sonra 1q/kq dozada təsiri ilə müqayisədə Qlu və Asp-ın miqdarı uyğun olaraq 3 aylıq dovşanların baş beynin böyük yarımkürələrinin qabığının mitoxondri fraksiyasında 8 və 13%, beyincikdə 4 və 2%, beyin sütunu 8 və 4%, hipotalamusda 9 və 8%, 5,6 q/kq dozada təsirindən sonra 1q/kq dozada təsiri ilə müqayisədə baş beynin böyük yarımkürələrinin qabığının mitoxondri fraksiyasında 14 və 24%, beyincikdə 9 və 8%, beyin sütunu 13 və 10% və hipotalamusda 16 və 12% az olur (şəkil 1 və 2). Etanolun prenatal ontogenezdə 5,6 q/kq dozada təsirindən sonra 3,5 q/kq dozada təsiri ilə müqayisədə QAYT-ın miqdarı 3 aylıq dovşanların baş beynin böyük yarımkürələrinin qabığının mitoxondri fraksiyasında 7%, beyincikdə 10%, beyin sütunu 8% və hipotalamusda 9% çox, Qlu və Asp-ın miqdarı uyğun olaraq baş beynin böyük yarımkürələrinin qabığının mitoxondri fraksiyasında 7 və 12%, beyincikdə 6 və 6%, beyin sütunu 5 və 6%, hipotalamusda 8 və 4% az olur (şəkil 3). Etanolun prenatal dövrdə xroniki təsiri nəticəsində 3 aylıq dovşanların baş beynin müxtəlif strukturlarının mitoxondri fraksiyasında QAYT, Qlu və Asp-ın miqdarında dozadan asılı olaraq dəyişikliklər baş verir. Etanolun prenatal dövrdə 1 q/kq dozada xroniki təsiri nəticəsində 3 aylıq dovşanların tədqiq etdiyimiz baş beynin müxtəlif strukturlarının mitoxondri fraksiyasında QAYT, Qlu və Asp-ın miqdar göstəriciləri qismən bərpa olunaraq kontrola yaxınlaşır. Etanolun prenatal dövrdə digər dozalarının (3,5 q/kq və 5,6 q/kq) xroniki təsiri nəticəsində QAYT, Qlu və Asp-ın miqdarında 3 aylıq heyvanların baş beyninin müxtəlif strukturlarının mitoxondri fraksiyasında baş verən dəyişikliklərin yüksək səviyyədə olması diqqəti cəlb edir. Bu da prenatal ontogenezdə etanolun orta və yüksək dozalarının xroniki təsiri nəticəsində 3 aylıq dovşanların baş beyninin müxtəlif strukturlarının mitoxondri fraksiyalarında QAYT, Qlu və Asp-ın miqdarında baş verən dəyişikliklərin davamlı olduğunu göstərir. ƏDƏBİYYAT 1. Беспалов А.Ю., Звартау Э.Э., Нейропсихофармакология антагонистов NMDA- рецепторов. СПб.: Невский Диалект, 2000, 297 с. 2. Бонитенко Ю.Ю. Острое отравления этанолом и его суррогатами – СПб.: Изд- во «ЭЛБИ-СПБ», 2005, 225 с. 3. Долго-Сабиров В.Б., Петров А.Н., Лисицкий Д.С., Беляев В.А. Центральные нейрохимические эффекты острого и хронического воздействия этанолом механизмы толерантности и зависимости //Токсикология, т.12, 2011, с.1423- 1436 4. Западнюк И.П., Западнюк В.И., Захария Е.А. Лабораторные животные, их разведение, содержание и использование в эксперименте, Киев: Медгиз УССР, 1962, 350 с. 5. Канунникова Н.Л. Роль ГАМК в механизмах действия этанола в мозге: Автореф. дис. ... док. биол. наук. Минск, 2000, 37 с. 6. Лакин Г.Ф. Биометрия, М., Высшая школа, 1990, 352 с. 7. Маркизова Н.Ф., Гребенюк А.Н., Башарин В.А., Бонитенко Е.Ю. Спирты – СПб.: «Издательства Фолиант», 2004, с.27-32 8. Пасхина Т.С. Количественное определение аминокислот при помощи хроматографии на бумаге методом образования медных производных аминокислот с нингидрином Методическое письмо В. I. АМН. М., 1959 Yüklə 5,08 Kb. Dostları ilə paylaş:
|