Tizimni aniqlanishi sk-42 va sk-95 tizimlari Balandlik tizimlari`

Balandlik tizimlari`
Balandlik tizimlarini aniqlash

Geoid yuzasidagi nuqtadan nuqtaga - nivelir to‘ri boshlanishidan balandlikni uzatish uchun (1-rasm), geometrik nivelirlash usulida barcha stansiyalarda o‘lchangan nisbiy balandliklar yig‘iladi:

_{Bunday tarzda olinadigan balandlik nivelirlash yo‘liga bog‘liq. Bu anomal massa borligi shartlaridan, sathiy yuzalarni parallel emasligidan kelib chiqadi.}
va nuqtalardan sathiy (ekvipotensial) va yuzalarni o‘tkazamiz. nuqta orqali o‘tuvchi va dengiz sathiga mos keluvchi, sathiy yuza, geoid hisoblanadi. Shuni nazarda tutish kerakki, tinch holatdagi dengizning topografik yuzasi ekvipotensial yuza hisoblanmaydi. Ular orasidagi mos kelmaslik 2,5 metrga yetishi mumkin. Xuddi shunday, va kuch chiziqlarini_, ularni ellipsoid bilan kesishishguncha o‘tkazamiz. Nuqta orqali o‘tuvchi, kuch chiziqlari bo‘yicha hisoblanadigan, geoid va berilgan nuqta orasidagi masofa ortometrik balandlik deyiladi. nuqta uchun ortometrik balandlik quyidagi formula bo‘yicha hisoblanishi mumkin:

bu yerda - kesmadagi haqiqiy og‘irlik kuchining o‘rtacha qiymati, esa - nivelirlash chizig‘i bo‘ylab, og‘irlik kuchi qiymati.



<sub>1-rasm. Balandlik tizimlaridagi yuzalarni solishtirish


Ortometrik balandlik aniqligi uchun, zarar yetkazmasdan, ellipsoidga normal bo‘yicha sanoqni olish mumkin. Ortometrik balandlikning kamchiligi bo‘lib, ularni aniq hisoblashda, yer qobig‘i tuzilishini bilish talab etiladi, boshqacha aytganda, ortometrik balandlikni hisoblash aniqligi, yer qobig‘i tuzilishi haqida qabul qilingan gipotezaga bog‘liqdir.
M.S.Molodenskiy tomonidan taklif etilgan normal balandlik tizimi, ushbu kamchilikdan holidir, unda nuqta balandligi quyidagi formula bo‘yicha hisoblanishi mumkin:

bu yerda - ellipsoiddan balandlikdagi og‘irlik kuchi qiymati. Ellipsoid yuzasida normal og‘irlik kuchi Gelmertning formulasi (yoki Somilyana formulasi) bo‘yicha hisoblanishi mumkin:

bu yerda</sub>


bu yerda ellipsoiddan balandlik. ellipsoid siqiqligi va ekvatordagi og‘irlik kuchi uchun, koeffisient qiymatlari keltiriladi.
Normal balandliklar nazariy jihatdan qatt’iy aniqlanadi, chunonchi, amaliy jihatdan xatosiz hisoblanishi mumkin. formula bo‘yicha hisoblangan, normal balandliklar, kvazigeoid yuzasidan hisoblanadi. Ortometrik va normal balandliklar orasidagi farqni quyidagi formula bilan baholash mumkin

_{Tog‘lik rayonlarda kvazigeoid geoiddan 2-3 metrga cheklanishi mumkin, ammo, ko‘p hollarda, bu qiymat bir necha santimetrlarni tashkil etadi. Dengiz va okeanlarda kvazigeoid geoid bilan mos keladi.}
texnologiyalarni qo‘llab, asos chiziqlarini nisbiy usullarda o‘lchashlarda, ellipsoidal balandlik farqlari o‘lchanadi:

nuqtaga normal (yoki ortometrik) balandlikni uzatish uchun, asos chizig’ining boshlanishi va oxiri uchun ellipsoiddan kvazigeoid (yoki geoid) balandligini bilish kerak, ya’ni kvazigeoid (yoki geoid) haqidagi ma’lumotlarni jalb etish kerak:

o‘lchashlarida geoidni aniqlash usullari keyingi boblarda ko‘rib chiqiladi.