10
1.2 Rasm. Ko`p qavatli sanoat binosi
1.3 Rasm. Aralash qavatli sanoat binosi
Mahsulot ishlab chiqarishda texnologik jarayon gorizontal holatda o’tsa yoki
ishlab chiqilayotgan
mahsulot katta hajmli, og’ir bo’lib, bu mahsulotni ishlab
chiqarishda dinamik kuchlardan foydalanadigan bo’lsa, sanoat binolari bir qavatli
qilib quriladi. Bugungi kunda ishlab chiqarish sanoatining 75-80
foizi bir qavatli
sanoat binolariga joylashtirilgan.
Bir qavatli binolar oraliqlar soniga ko’ra bir oraliqli va ko’p oraliqli turlarga
bo’linadi. Bino uzunligi bo’yicha joylashgan ustunlari orasidagi ko’ndalang masofa
11
“oraliq” deb ataladi. (1.4 Rasm).
a) bir oraliqli b) ko`p oraliqli
1.4
Rasm. Bir oraliqli va ko`p oraliqli sanoat binolari
Ko’tarma-transport vositalarining bor yo’qligiga qarab sanoat binolari kransiz
yoki kranli ( ko’prikli yoki osma kranli) bo’lishi mumkin(1.5 Rasm).
Oraliqlarining o’lchamlariga ko’ra sanoat binolari kichik oraliqli (6, 9, 12 m),
o’rta oraliqli (18, 24, 30 m) va yirik oraliqli (36 m va undan ortiq) bo’lishi mumkin.
Sanoat binolari isitish tizimi bo’yicha isitiladigan yoki isitilmaydigan,
shamollatish tizimi bo’yicha tabiiy yoki sun’iy shamollatiladigan,
yoritish tizimi
bo’yicha tabiiy, sun’iy yoki aralash yoritilaligan, tom yopmasi kesimi bo’yicha
fonarli yoki fonarsiz bo’lishi mumkin (1.6 Rasm).
Ishlab chiqarishda texnologik jarayonni vertikal yo’nalishda joylashtirish
imkonini
beruvchi yengil sanoat, oziq-ovqat, radio texnika va boshqa shu turdagi
sanoat turlarini ko’p qavatli sanoat binolariga joylashtirish mumkin.
Bu binolarda
qavatlar aro yopmalarga tushadigan og’irlik kuchi 45 kN/m
2
dan ko’p bo’lmasligi
talab etiladi. Ko’p qavatli binolar asosan ko’p oraliqli qilib quriladi.
Ish joylarini zarur miqdorda yoritish maqsadida tabiiy va sun’iy yoritgichlardan
foydalaniladi. Tabiy yorug’likdan foydalanishda deraza o’rni o’lchamlarini hisoblab
topiladi, sun’iy yoritgichlarni tanlashda esa ularni o’rnatish joylari, quvvatlari va
xillari hisobga olinadi.