To’yingan kislotalar
:
1. Miristin C
13
H
27
COOH
2. Palьmitin C
15
H
31
COOH
3. Stearin C
17
H
35
COOH
To’yinmagan kislotalar
:
1. Olein C
17
H
33
COOH
2. Linol C
17
H
31
COOH
3. Linolen C
17
H
29
COOH
Ba’zan kapron, kapril, kaprin, laurin, araxin, begen, eruk C
21
H
41
COOH va boshqa
kislotalar bo’lishi mumkin.
Yog’lar tarkibida gletseridlardan tashqari quyidagi birikmalar uchrashi mumkin.
1. Sof yog’ kislotalari (gidroliz)
2. Sterinlar (zoosterinlar, fitosterinlar)
3. Fosfatidlar (glitserin + yog’ kislotasi + fosfor kislotasi)
4. Lipoxromlar (rang beruvchi bo’yoq moddalar, xlorofill, karotinoidlar, gossipol, va
boshqalar)
5. Vitaminlar A, D, Ye.
6. Xromogen moddalar yog’larning ba’zan rangli reaktsiyalar berishiga sababchi
moddalar. Masalan kunjut moyi tarkibidagi sezamol shularga kiradi.
Yog’lar asosan o’simliklarning mevalarida, urug’larida, hayvonlarda esa teri osti
to’qimalarida, ichki organlar atrofida to’planadi.
Hujayrada moy bilan birga hamisha
lipaza
fermenti bo’ladi. U moylarni sintez va
parchalanishida ishtirok etadi. Sovuq iqlimdagi o’simliklarda suyuq moylar, issiq iqlimdagi
o’simliklarda esa qattiq (to’yingan) moylar to’planadi.
Meditsinada yog’lar asosan mazlar (surtma dori), linimentlar, malxamlar, meditsina
sovunlari, shamchalar, sharchalar va boshqa dorivor moddalarni eritish uchun ishlatiladi. Surgi
sifatida ham ishlatiladi.
Tarkibida 2 ta va undan ortiq qo’sh bog’i bor yog’lar vitamin F nomi bilan yuritiladi. Ular
organizmda prostoglandinlarni biosintezida boshlang’ich birikma vazifasini o’taydi.
Prostoglandinlar bachadonni qo’zg’atishi yoki qiskartirishi, bronxlarni kengaytirishi yoki
toraytirishi.
Dostları ilə paylaş: |