Toshkent davlat pedagogika universiteti ilmiy axborotlari ilmiy-nazariy jurnali

TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI ILMIY AXBOROTLARI 2022/ 5 - SON 
269 
- 
talabalarda, masalan, ma‘lumotnoma, adabiyotlar yoki davriy nashrlar 
bilan ishlashda zarur til materialini to‗g‗ri tanlash ko‗nikmasi shakllanadigan va bu 
yordamida o‗z dunyoqarashini kengaytirishga rag‗bat/motivatsiya darajasini 
oshiradigan 
o‗lkashunoslik/mamlakatshunoslik 
bilimlarini 
kengaytirishni 
ta‘minlashni; 
- 
o‗rganilayotgan til bilan bog‗liq yetishmayotgan axborotni izlash 
sharoitlarida talabalarda tadqiqotchilik faoliyatini rag‗batlantirish
[3]. Shunday qilib, 
xorijiy tilning OTM talabalarining
o‗z-o‗zini rivojlantirish kompetensiyalarini 
takomillashtirishda pedagogik potensiali yoshlarni xorijiy tilni muloqot vositasi 
(instrumenti, asbobi) sifatida savodli qo‗llashga o‗rgatishdan iborat ekan. Endi bu 
talabaning shunchaki ijtimoiy va madaniy rivojlantirilishini emas, balki uning o‗z 
kasbiy 
faoliyatida 
amaliy 
ko‗nikmalarini 
amalga 
oshirishda 
mahsuldor 
kommunikatsiyani (muloqotni) muvaffaqiyatli amalga oshirishi mumkin bo‗ladigan 
ko‗pmadaniyatlilik tarbiyasini ham taqozo etadi. Bunda xorijiy tildan foydalanishning 
pedagogik potensialiga insonni o‗rab turgan olamni bilishning turli sohalarida 
mustaqil ta‘lim olish vositasi deb qarash mumkin.
Xorijiy tilni egallaganlik (bilish) ma‘lum darajada talabaning shaxsiy va 
kasbiy o‗z mavqei, o‗rni, kelajagi, taqdirini belgilashda ham yordam berishini 
hisobga olsak, o‗qitish mazmunini uning o‗qitish texnologiyalari va metodik 
priyomlari bilan savodli tarzda ―qanday o‗qitish va nima yordamida o‗qitish kerak‖ 
deb nomlangan ma‘lum didaktik kontekstda birlashtirishning (birga qo‗llashning) 
muhimligi haqidagi tabiiy savol yuzaga keladi [2]. Bu bizni mantiqiy ravishda 
talabalarda xorijiy tilga o‗qitish vositasida til madaniyatini rivojlantirishga yordam 
beradigan muayyan pedagogik shart-sharoitlarni yaratish emas, balki, xususan, o‗z-
o‗zini rivojlantirish kompetensiyalariga ham yordam beradigan muayyan pedagogik 
shart-sharoitlarni yaratish kabi tabiiy fikrga olib keladi (bu shart-sharoitlar ushbu 
tadqiqotning ikkinchi bobida ko‗rib chiqiladi). Bunda, talabalarning til madaniyatini 
oshirish va ularning til masalasida o‗z istiqboli, kelajagini o‗zlarida shakllangan 
madaniyatlararo kompetensiya asosida belgilashlari ham ta‘lim sifatini oshirish 
uchun ham katta ahamiyatga ega. Bularning barchasi, xorijiy tilning OTM 
talabalarida o‗z hayoti, ma‘nosi, kelajagi, taqdirini belgilash qobiliyatini 
rivojlantirishda pedagogik potensialini hisobga olgan holda quyidagilarni nazarda 
tutadi: 
- 
talabalarning o‗zlari tanlagan kasb sohasida raqobatbardoshlikka erishish 
maqsadida o‗z ijtimoiy ehtiyojlari va qiziqishlaridan kelib chiqib bilimlar olishlari; 
- 
kasbiy 
kompetensiyalardan 
tashqari, 
har 
qanday 
jamiyatga 
muvaffaqiyatli integratsiya bo‗la olish maqsadida madaniyatlararo va til 
kompetensiyalarini egallash; 

---