OSH PIYOZ - ALLIUM SERA L.
O shpiyoz -
Allium сера L.
lolaguldoshlar (piyozguldoshlar)
- Liliaceae
oilasiga kiradi.
58
K o ‘p yillik, b o ‘yi 60-100 sm ga etadigan o ‘t o ‘simlik. Yer
ostida yirik piyozboshisi b o ‘ladi. Poyasi y o ‘g ‘on, ichi kovak,
o ‘rta qism idan p astro g ‘i shishgan b o ‘lib, asos qism ida 4-9 tagacha
qini bilan joylashgan barglari bor. B argi uzun - silindrsim on,
to ‘g ‘ri, o ‘tkir uchli, ichi kovak, poyadan kaltaroq. G ullari
bitta gulyonbarg bilan o ‘ralgan sharsim on oddiy soyabonga
to ‘piangan. G ulqo‘rg ‘oni oddiy, oq rangli 6 ta tojbargdan tashkil
topgan, otaligi 6 ta, onalik tuguni uch xonali, yuqorigajoylashgan.
M evasi - sharsim on, k o ‘p u ru g ‘li k o ‘sak. U ru g ‘i qora rangli, uch
qirrali, burishgan b o ‘ladi.
lyun-avgust oylarida gullaydi. M evasi avgust-sentyabrda
etiladi.
Geografik tarqalishi.
V atani Jan ubi-g‘arbiy Osiyo. Piyoz
ham m a yerda k o ‘p m iqdorda o ‘stiriladi.
Mahsulotning
tashqi
ko‘rinishi.
Tayyor
m ahsulot
ch o ‘zinchoq yoki yalpoq sharsim on, ustki tom onidan sariq-
q o ‘n g ‘ir, q izg ‘ish, b a ’zan oq yoki binafsha rangli p o ‘st bilan
o ‘ralgan piyozboshidan iborat. Piyozboshi o ‘ziga xos hidga,
o ‘tkir, achchiq m azaga ega b o ‘lib, undagi uchuvchan m oddalar
k o ‘z va burunning shilliq qavatlarini achishtiradi.
Kimyoviy tarkibi.
Piyozboshi tarkibida 0,01-0,05% efir
m oyi, 10-11% qand, 10 m g % vitam in S, 60 m g % vitam in V I,
karotin, flavonoidlar (kversetin va uning giikozidlari) b o ‘ladi.
Piyoz bargida 20 m g % vitam in S, 50 m g % vitam in V2, 4 m g %
karotin, efir m oyi, limon va olm a kislotalari bor.
P iyozning efir moyi tarkibida oltingugurtli birikm alar (asosan,
disulfid va boshqalar) uchraydi.
Ishlatilishi.
Piyoz o ‘sim ligining dorivor preparatlari ichak
atoniyasi, kolit, arterioskleroz, gipertoniya kasalligining sklerotik
form asini va avitam inoz kasalliklarini davolash uchun ishlatiladi.
B u preparatlar rinit kasalligida burun shilliq qavatlariga surtiladi
va ginekologiyada trixom onada kolpitini davolashda ham
q o ila n ila d i. Piyoz о ‘sim liginingpreparatlari bakteritsid xossasiga
59
ega. M aydalangan piyozboshidan qiyinlik bilan bitadigan va
yiringli yaralarni davolashda bam foydalaniladi.
X alq tabobatida piyoz siydik haydovchi va singa kasalligini
davolovchi dori sifatida ishlatiladi.
Dostları ilə paylaş: |
