Toshkent farmasevtika instituti tillar kafedrasi farmatsevtik terminologiya
Yüklə 4,73 Mb.
|
Aniq nisbatdagi hozirgi zamon sifatdoshi kelishiklar bo‘yicha III turla-nishdagi sifatlar singari turlanadi. 121-§. Quyidagi sifatdoshlarni yod oling! expectorans, ntis - balg‘am ko‘chiruvchi adstringens, ntis - burushtiruvchi adjuvans, ntis – yordamchi, ko‘makchi corrigens, ntis – tuzatuvchi, yaxshilovchi constituens, ntis – shakl hosil qiluvchi 122-§. Quyidagi sifatlarni yod oling! subtilis, e – mayda solubilis, e – eruvchan sterilis, e – sterilizatsiya qilingan volatilis, e - uchuvchan pinguis, e – yog`li Viride(is) nitens(ntis) – brilliant ko‘ki
Recipe: Pepsini 2.0 - basis Acidi hydrochlorici diluti 5 ml - adjuvans Sirupi simplicis 15.0 - corrigens Aquae destillatae ad 200 ml - constituens Misce. Da. Signa: Kuniga 3 marta 1 choy qoshiqdan ichilsin. Remedium basis - albatta bo‘lishi kerak bo‘lgan modda.Adjuvans, corrigens, constituens –hamma retseptlarda uchrayvermaydi. Mashqlar 1. Quyidagi fe’llardan aniq nisbatdagi hozirgi zamon sifatdoshlarini hosil qiling. Adjuvare – yordam bermoq, producere – ishlab chiqarmoq, constituere – shakl bermoq, labare – ishlamoq, medicare – davolamoq. 2. Sifatlarni otlarga moslashtiring va so‘z iboralarini o‘zbek tiliga tarjima qiling. 1) pulvis (subtillis, e) 5) Ricinus (communis, e) 2) suppositorium (simplex, icis) 6) linimentum (volatilis,e) 3) succus (gastricus,a,um) 7) radix (dulcis, e) 4) solutio (sterilis,e) 8) Furaginum (solubilis,e)
1) oddiy zirk nastoykasi 2) Xitoy limonnigining kukuni 3) eruvchan oq streptotsid 4) dala qirqbo‘g‘imining suyuq ekstrakti 5) shirin bodom emulsiyasi 6) valeriananing oddiy nastoykasi 7) oddiy tog‘jambilning yer ustki qismi 8) brilliant ko‘kining suvli eritmasi 9) norsulfazolning eruvchan eritmasi 10) natriy xloridning izotonik eritmasi
1. Recipe: Linimenti volatilis 100 Da. Signa: Surkash uchun. 2. Recipe: Tabulettas «Cotazym – forte» numero 60 Da.
Signa:Kuniga 3 marta 1 ta tabletkadan qabul qilinsin. 3. Recipe: Solutionis Nerioli spirituosae 0,02% 10 ml Da. Signa: Kuniga 2 marta 20 tomchidan ichilsin. 4. Recipe: Tincturae Capsici 27 ml Tincturae Hyperici 1 ml Saponis viridis 10,0 Solutionis Ammonii caustici 20% 56 ml Misce. Da. Signa: Bod kasalligida surtish uchun. 5. Recipe: Benzonaphtholi Phenylii salicylatis ana 1,0 Emulsi seminum Amygdali dulcis 100.0 Misce.Da. Signa: Kuniga 3 marta 1 choy qoshiqdan ichilsin.
1. Ol: Xitoy limonnigi nastoykasi 20 ml Kuchala nastoykasi 5 ml Aralashtir. Ber. Belgila: Kuniga 2 marta 25 tomchidan ichilsin. 2. Ol: Brilliant ko‘kining suvli eritmasi 1% 20ml Ber. Belgila: Og‘iz bo‘shlig‘iga surtish uchun. 3. Ol: Eruvchan streptotsid 1,5 Natriy xloridning izotonik eritmasi 100 ml Aralashtir. Sterilizatsiya qil! Ber.
Belgila: Teri ostiga 1 marta ukol qilish uchun. 4. Ol: Termopsis yer ustki qismining damlamasi 1,0:200 ml Novshadil – arpabodiyon tomchisi 4 ml Oddiy sharbat 20 ml Aralashtir. Ber. Belgila: Kuniga 3 marta 1 osh qoshiqdan ichilsin. 5. Ol: Bahorgi adonisning yer ustki qismi damlamasi 6,0:180 ml Temizal 4,0 ml Oddiy sharbat 200 ml. gacha Aralashtir. Ber. Belgila : Kuniga 3 marta 1 osh qoshiqdan ichilsin.
1. Compositio unguenti ophthalmici: Viridis 0,025, Cupri sulfatis et Streptocidi albi ana 0,2, Vaselini 10,0. 2. Infusum Sennae compositum liquor lucidus cum odore mellis est; ut remedium laxans adhibetur. 3. Praescriptio remediorum composita dividitur in partes, quae vocantur: basis, remedium adjuvans, corrigens, constituens. 4. Oleum Thymi ex herba Thymi vulgaris conficitur. 5. Mentholum alcohol est; conficitur ex oleo aethereo Menthae piperitae.
1. Aniq nisbatdagi hozirgi zamon sifatdoshi qanday hosil qilinadi? 2. Aniq nisbatdagi hozirgi zamon sifatdoshlari kelishiklar bo‘yicha qanday turlanadi? 3. Murakkab retseptlarda qanday moddalar ko‘rsatiladi? II. 121,122-§§ dagi so‘zlarni yod oling. III. Chap ustundagi lotincha so‘zlarning o‘ng ustundagi o‘zbekcha ekvivalentlarini toping. 1) adjuvans, ntis a) balg‘am ko`chiruvchi 2) corrigens,ntis b) uchuvchan 3) solubilis,e c) shakl hosil qiluvchi 4) volatilis,e d) yordamchi,ko‘makchi 5) pinguis, e e) sterilizatsiya qilingan 6) expectorans, ntis f) eruvchan 7) adstringens,ntis g) yog‘li 8) constituens,ntis h) tuzatuvchi, yaxshilovchi 9) sterilis,e i) mayda 10) subtilis,e j) burushtiruvchi
1) tibbiyot jelatini 3) ko‘k sovun 2) shirin ildiz 4) burushtiruvchi maza
1. Ol: Tibbiyot achitqisi 0.5 Shunday dozalardan 30(son)ta tabletkalarda ber. Belgila: Kuniga 3 marta 2 ta tabletkadan qabul qilinsin. 2. Ol: Kamfora 0,5 Uchuvchan suyuq surtma 20,0 Aralashtir. Ber. Belgila: Surkash uchun. 3. Ol: Shirin bodom urug‘i emulsiyasi 180.0 Morfin gidroxlorid 0.06 Aralashtir. Ber. Belgila: Kuniga 4 marta 1 osh qoshiqdan ichilsin. VI. To‘g‘ri o‘qishni o‘rganing! Phenolum purum liquefactum, solutio “Fucorcinum”, Resorcinum, Biclotymol, Urobesalum, Hexadreps, Hexaspray, Phenylii salicylas, Vagotil, Besalolum, Phencortosolum, Methylenum coeruleum, Methylthionii chloridum, Viride nitens, liquor Novicovi, Aethacridini lactas, Acricidum, Aethonium, unguentum Koncovi, Cerigelum, Citralum, Degmicidum, Decamethoxinum, Roccal, Ajatin, Domiphen Bromide, sapo viridis, spiritus saponatus, pix liquida Betulae, oleum Rusci, unguentum Wilkinsoni, unguentum Vishnevsky, Ichthyolum, Ichtyopan, Naphthalanum liquidum raffinatum, unguentum Naphthalani sulfuratum, Ozokerafinum, unguentum Zinci-naphthalani cum Anaesthesino, Paraffinum solidum, Ozokeritum medicinalis, Vinylinum, Vinisolum, Cygerolum, Sulfur praecipitatum, Umckalor, unguentum sulfuratum simplex, Sulfodecortemum, Sulfur depuratum, Sulsenum, Natrii usninas, Lysocim, Novoimanium, Sanguiritrinum, Eucaliminum, Chlorophylliptum, Arenarinum. 31 -AMALIY MASHG`ULOT: FARMATSEVTIK TERMIN VA RETSEPTLARNI TARJIMA QILISH Farmatsevtik termin va retseptlarni tarjima qilish 1."III turlanishdagi otlar va III turlanishdagi sifatlar" mavzularini takror- lab, quyidagi savollarga javob bering. 1. III turlanishdagi otlar nechta tipga bo‘linadi? 2. Undosh tipdagi otlarga qaysi otlar kiradi? 3. III turlanishdagi otlar Gen. Sing. da qanday qo‘shimchaga ega? 4.Teng murakkab va noteng murakkab otlar deganda nimani tushunasiz? 5. Aralash tipdagi otlarga qaysi otlar kiradi? 6. Unli tipdagi otlarga qaysi otlar kiradi? 7. Unli tipdagi otlarning kelishik qo‘shimchalarini ayting. 8. III turlanishdagi sifatlar nechta guruhga bo‘linadi? 9. 3 qo‘shimchali, 2 qo‘shimchali va 1 qo‘shimchali sifatlar deganda nimani tushunasiz? 10. III turlanishdagi sifatlar kelishiklar bo‘yicha qanday turlanadi? 11. Qaysi termin elementlari patologik va klinik atamalarda uchraydi?
Qaynatma, suv, ildiz, sharcha, urug‘, tabletka, granula, ildizpoya, eritma, qism.
3. Terminlarning shartli tasvirini tuzib, Nom. va Gen.da lotin tiliga tarjima qiling. 1) achchiq nastoyka 2) moyli eritma
9) rux surtmasi 10) mayda kukun 11) dorivor valeriana 12) kungaboqar moyining emulsiyasi 13) ravoch ildizining damlamasi
1. Ol: Kodein fosfat 2. Ol: Natriy bromid 3. Ol: Marvaridgul nastoykasi 4. Ol: Distillangan suv 5. Ol: Karbol kislotasi 6. Ol: Simob dixlorid 7. Ol: Lanolin 8. Ol: Natriy benzoat 9. Ol: Ko`krak eliksiri 10. Ol: Ixtiol 11. Ol: Kakao moyi 12. Shamcha hosil bo‘lguncha aralashtir. 13. Kukun hosil bo‘lguncha aralashtir. 5. Rеtsеptlarni o‘zbek tiliga tarjima qiling. 1. Recipe: Olei Terebinthinae Chloroformii ana 10,0 Linimenti volatilis ad 60,0 Misce. Da. Signa: Surtish uchun. 2. Recipe: Saponis viridis Da. Signa: Iliq suvda eritilsin. 3. Recipe: Infusi herbae Ledi palustris 10,0-150 ml Sirupi Althaeae 25,0 Misce.Da. Signa: Kuniga 3-4 marta 1 desert qoshiqdan ichilsin. 4. Recipe: Amylii nitritis guttas III Da tales doses numero 3 in ampullis Signa: Nafas olish uchun. 5. Recipe: Griseofulvini-forte 0,125 Da tales doses numero 12 in tabulettis Signa: Kuniga 2 marta 1 ta tabletkadan qabul qilinsin. 6. Recipe: Tabulettis «Sustac-forte» numero 25 Detur.
Signetur: Kuniga 3 marta 1 ta tabletkadan qabul qilinsin. 7. Recipe: Olei Ricini 1,0 Dentur tales doses numero 15 in capsulis gelatinosis Signetur: Har yarim soatda qabul qilinsin. 6. Rеtsеptlarni lotin tiliga tarjima qiling. 1. Ol: Novokain eritmasi 2%-30 ml Stеrilizatsiya qilinsin! Berilsin. Bеlgilansin: 2 kunda 1marta 5ml. dan mushaklar orasiga yuborilsin. 2. Ol: Kodеin fosfat 0,6 Natriy bromid 4,0 Habdori massasidan kеragicha, 40 (son) habdorilar hosil bo‘lguncha Bеrilgan bo‘lsin. Bеlgilansin: Kuniga 3 marta 1 habdoridan qabul qilinsin. 3. Ol: Shirin bodom urug‘i 5,0 Kanakunjut moyidan 3,0 Emulsiya hosil bo‘lguncha aralashtir. Bеrilgan bo‘lsin. Bеlgilansin: Kuniga 3 marta 1 osh qoshiqdan ichilsin. 4. Ol: Bеnkain 0,5 Natriy xloridning izotonik eritmasi 200,0 Aralashtirilgan bo‘lsin. Stеrilizatsiya qilingan bo‘lsin! Bеrilgan bo‘lsin. Bеlgilangan bo‘lsin: infultratsion og‘riqsizlantirish uchun. 5. Ol: Angishvonagul barglarining kukuni 0,1 Kakao moyi kеragicha Shamcha hosil bo‘lguncha aralashtir. Bеr:
Bеlgila: Kеchasi 1 ta shamchadan qo‘yilsin. III turlanishdagi otlar va sifatlar, TE lar boyicha oraliq baholashga tayyorlaning! 32 -AMALIY MASHG`ULOT: IV VA V TURLANISHDAGI OTLAR 124-§. IV turlanishdagi otlar IV turlanishga Genetivus Singularis da -us qo`shimchasiga ega bo`lgan mujskoy va srеdniy roddagi otlar kiradi. Ular Nominativus Singularis da mujskoy rodga kirsa –us, srеdniy rodga kirsa –u qo`shimchasiga ega bo`ladi. Masalan: fructus, us, m cornu, us, n. IV turlanishdagi otlarning kеlishik qo`shimchalari
Turlanish namunasi
125 -§. Quyidagi so‘zlarni yod oling! spiritus, us, m - spirt usus, us, m - ishlatish, qo‘llash fructus, us, m - meva exitus, us, m - natija, oqibat status, us, m - holat, ahvol habitus, us, m - tashqi ko‘rinish gelu, us, n - muz, yax cornu, us, n - muguz(shox) manus, us, f - qo‘l (istisno tariqasida jen. rodga kiradi) Quercus, us, f - dub, eman (istisno tariqasida jen. rodga kiradi). Quyidagi so‘z iboralarni eslab qoling! a  d usum internum
pro usu interno - ichish uchun, ichga ishlatish uchun a d usum externum
pro usu externo - sirtga ishlatish uchun, sirtdan ishlatishga 126 -§. “Quercus” so‘zining turlanishi “Quercus” so‘zi kelishiklar bo‘yicha turlanganda o‘ziga xos ikkita xususiyatga ega: Dat. Plur. va Abl. Plur. – ibus o‘rniga ubus qo‘shimchasiga ega bo‘ladi. 127-§. V turlanishdagi otlar V turlanishga Genetivus Singularis da -ei, Nominativus Singularis da -es qo‘shimchasiga ega bo‘lgan jenskiy roddagi otlar kiradi. Masalan: res, rei, f. V turlanishdagi otlarning kelishik qo‘shimchalari
Turlanish namunasi
128 -§. Quyidagi so‘zlarni yod oling! species, ei, f - yig‘ma dies, ei, f - kun, kunduzi amarities, ei, f - achchiq ta’m, taxir maza res, ei, f - narsa, buyum
pro die - dorining bir sutkalik dozasi pro dosi – dorining bir marta qabul qilish dozasi
Nom. species pectorales Gen. specierum pectoralium. Shunga muvofiq retseptlarda yig‘malar nomi qaratqich kelishik ko‘plikda yoziladi. Masalan : Recipe: Specierum laxantium 100,0 130-§.Quyidagi yig‘malar nomini yod oling! species(erum) aromaticae(arum) - xushbo‘y yig‘ma (choy) species(erum) antiasthmaticae(arum) – astmaga qarshi yig‘ma (choy) species(erum) carminativae(arum) – yel haydovchi yig‘ma(choy) species(erum) cholagogae(arum) - o‘t haydovchi yig‘ma (choy) species(erum) diureticae(arum) – siydik haydovchi yig‘ma (choy) species(erum) laxantes(ium) – ich suradigan yig‘ma (choy) species(erum) pectorales(ium) – ko‘krak yig‘masi (choy) species(erum) sedativae(arum) – tinchlantiruvchi yig‘ma (choy) species(erum) stomachicae(arum) –me’da (oshqozon) yig‘masi (choy)
Spirt, meva, muz, yig‘ma, kraxmal, kun, tirnoqgul, barg, rang. Namuna:
2. Sifatlarni otlarga moslashtiring va so‘z iboralarini o‘zbek tiliga tarjima qiling. 1) fructus (grossus, a,um) 5) spiritus (aethylicus, a, um) 2) fructus (amarus, a,um) 6) exitus (letalis,e) 3) usus (externus, a,um) 7) fructus (concisus, a, um) 4) usus (internus, a, um) 8) spiritus (saponatus, a, um).
Yüklə 4,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||