3. O‘zbek tiliga tarjima qiling.
1) fructus Rosae
2) spiritus camphoratus
3) fructus Capsici concisus
4) spiritus saponatus compositus
5) fructus seu baccae Juniperi
6) fructus et semina Schizandrae chinensis
7) sirupus fructuum Rosae vitaminisatus
8) solutio Camphorae oleosa ad usum externum.
4. Quyidagi sifatlar yordamida yig‘malar nomini yasang va ularni
o‘zbek tiliga tarjima qiling.
1) diureticus, a,um 4) antiasthmaticus,a, um
2) amarus,a,um 5) expectorans,ntis
5) laxans,ntis 6) pectoralis,e.
5. Yig‘ma(choy)lar tarkibini lotin tiliga tarjima qiling.
1) Yel haydovchi yig‘ma tarkibi:
Qalampir yalpiz bargi -33.3 g.
Fenxel mevasi -33.3 g
Valeriana ildizpoyasi bilan ildizi
2) Ishtaha ochuvchi yig‘ma tarkibi:
Achchiq shuvoq(ermon) yer ustki qismi - 80 g.
Bo‘ymadoron yer ustki qismi (yoki guli) –20 g.
3) Tomoqni chayish uchun yig‘ma tarkibi:
Jo‘ka guli –40 g.
Moychechak guli - 60 g.
4) 2 - sonli ko‘krak yig‘masi tarkibi:
Oqqaldirmoq bargi - 40 g.
Zupturum bargi – 30 g.
Qizilmiya ildizi - 30 g.
5) 3 – sonli ko‘krak yig‘masi tarkibi:
Gulxayri ildizi - 40 g.
Qizilmiya ildizi - 40 g.
Fenxel mevasi - 20 g.
6. Noto‘g‘ri tarjima qilingan terminlarni toping.
Nuphar luteum, rhizoma cum radicibus Valerianae, folium Digitalis, rhizoma Bistorta, herba Ledum palustris, fructus Capsicum, semina Schizandri, herba Centauriae.
7. Terminlarning shartli tasvirini tuzib, Nom. va Gen. da lotin tiliga
tarjima qiling.
1) eman po‘stlog‘i
2) archa qubbalarining damlamasi
3) do‘lana mevalari
4) fenxel mevasi va moyi
5) kamforali spirt
6) sirtdan qo‘llash uchun
7) eman po‘stlog‘ining damlamasi
8) chakonda mevasi va moyi
8. Retseptlarni o‘zbek tiliga tarjima qiling.
1. Recipe: Spiritus aethylici 95% 20 ml
Aquae pro injectionibus 100 ml
Misce. Da.
Signa:10 ml.dan ko‘k tomirga yuborilsin.
2. Recipe: Infusi fructuum Anisi 15,0 : 200 ml
Da.
Signa: Kuniga 3 marta ovqatdan oldin 1 osh qoshiqdan
ichilsin.
3. Recipe: Sulfuris depurati 2,0
Glycerini
Spiritus camphorati ana 5,0
Misce. Da.
Signa:Yuz terisiga surtish uchun.
4. Recipe: Sulfuris depurati 2,0
Glycerini
Spiritus camphorati ana 5,0
Aquae destillatae 60 ml
Misce. Da.
Signa: Yuz terisiga surtish uchun.
5. Recipe: Solutionis Iodi pro usu interno 15 ml
Da.
Signa: Kuniga 3 marta ovqatdan keyin 1-5 tomchidan sut
bilan ichilsin.
6. Recipe: Herbae Adonidis vernalis 2,0
Rhizomatis cum radicibus Valerianae 1,5
Misce, fiant species.
Da.
Signa: 1 stakan suvga 1 xaltachadan solib damlansin va kuniga
3 marta 1 osh qoshiqdan ichilsin.
9. Retseptlarni lotin tiliga tarjima qiling.
1. Ol: Furatsilin tabletkalari 0,02 : 10 ta sirtdan qo‘llash uchun
Ber.
Belgila: 1 ta tabletkani 100 ml suvda eritib,tomoq chayqalsin.
2. Ol: Eman po‘stlog‘ining qaynatmasi 20,0 : 200 ml
Ber.
Belgila: Og‘iz bo‘shlig‘ini chayqash uchun.
3.Ol: Borat kislota 3.0
Glitserin 10.0
Etil spirti 70% 100 ml
Aralashtir. Ber.
Belgila: Emizikli onalarning ko‘kragiga surtish uchun.
4. Ol: Eman po‘stlog‘ining qaynatmasi 20.0 : 200 ml
Achchiqtosh 20 ml
Glitserin 15 ml
Aralashtir. Ber.
Belgila: Og‘iz bo‘shlig‘ini chayqash uchun.
5. Ol: 10%li kamfora spirti 40 ml
Ber.
Belgila: Uqalab surtish uchun.
6. Ol: Evkalipt barglari 20,0
Shirinmiya ildizi
Zig‘ir urug‘i teng miqdorda 15,0 dan
Fenxel moyi V tomchi
Yig‘ma hosil bo‘lguncha aralashtir.
Ber.
Belgila: 1 osh qoshiq aralashmaga 1 stakan suv quyib, 15
minut qaynatilsin. Kuniga 2 marta yarim stakandan
ichilsin.
7. Ol: Gulxayri ildizi 40,0
Shirinmiya ildizi
Oqqaldirmoq barglari teng miqdorda 20,0 dan
Sigirquyruq gullari 10,0
Arpabodiyon mevasi 10,0
Natriy sulfat 15,0
Yig‘ma hosil bo‘lguncha aralashtir.
Ber.
Belgila: 1 stakan suvga 1osh qoshiqdan solib damlansin va
kuniga 2 marta 1 stakandan ichilsin.
10. O‘zbek tiliga tarjima qiling.
1. In fructibus Rosae maxima quantitas vitamini C autumno continetur. 2. Doctrina est fructus dulcis radicis amarae. 3. Fructus Rubi idaei ut remedidium diaphoreticum adhibentur. 4. Ex fructibus Foeniculi vulgaris oleum aethereum conficitur. 5. Spiritus aethylicus aliter spiritus Vini nominatur. 6. Medicamenta sunt ad usum externum et ad usum internum. 7. Fructus Alni, Capsici, Crataegi, Juniperi, Rhamni catharticae, Schizandrae in medicina adhibentur.
11. ”IV va V turlanishdagi otlar “ mavzulari bo`yicha klaster tuzing.
I.”IV va V turlanishdagi otlar “ mavzusini o‘zlashtirib oling va quyidagi
savollar yordamida bilimlaringizni tekshirib ko‘ring.
1. Qaysi otlar IV turlanishga kiradi?
2. IV turlanishdagi otlar Nom.Sing. va Gen. Sing. da qanday
qo‘shimchalarga ega?
3. IV turlanishdagi otlarning Nom. Plur. va Gen. Plur.
qo‘shimchalarini ayting.
4. Qaysi otlar V turlanishga kiradi?
5. V turlanishdagi otlar Nom. Sing. va Gen.Sing. da qanday
qo‘shimchalarga ega?
6. V turlanishdagi otlar Nom.Plur. va Gen. Plur.da qanday
qo‘shimcharga ega?
7. “species” so‘zi qanday ishlatiladi?
II. 125,128,130-§§ dagi so‘z va so‘z iboralarini yod oling.
III. Chap ustundagi lotincha so‘zlarning o‘ng ustundagi o‘zbekcha
ekvivalentlarini toping.
1) manus a) kun, kunduzi
2) gelu b) natija, oqibat
3) habitus c) qo‘l
4) species d) spirt
5) Quercus e) ishlatish, qo‘llash
6) dies f) muz,yax
7) exitus g) meva
8) fructus h) yig‘ma
9) usus i) dub, eman
10) spiritus j) tashqi ko‘rinish
IV. Quyidagi jadval yordamida otlarning kelishik qo‘shimchalarini
yozing.
Casus
|
Singularis
|
I турл.
|
II турл.
|
III турл.
|
IVтурл.
|
V турл.
|
f
|
m
|
n
|
m
|
f
|
n
|
m
|
n
|
f
|
Nom.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Gen.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Dat.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Acc.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Abl.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Casus
|
Pluralis
|
I турл.
|
II турл.
|
III турл.
|
IV турл.
|
V турл.
|
f
|
m
|
n
|
m
|
f
|
n
|
m
|
n
|
f
|
Nom.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Gen.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Dat.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Acc.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Abl.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
V. Terminlarning shartli tasvirini tuzib, Nom. va Gen. da lotin tiliga
tarjima qiling.
1) arpabodiyon mevalari
2) arpabodiyon mevalarining damlamasi
3) eman po‘stlog‘ining qaynatmasi
4) kamforaning moyli eritmasi
VI. To‘g‘ri o‘qishni o‘rganing!
Ectericidum, Tomicidum, Mysulban, tinctura Sophorae japonicae, species “Elecasolum”, Allilcepum, Nittifor, Pedilin, Itax, Benzylii benzoas medicinalis,Crotamiton, Procytox, Carboplatin, Embichinum, Sarcolysinum, Racemelphalanum, Melphalan, Cytostasan, Dopanum, Ledoxina, Dipinum, Chlorbutinum, Linfolysin, Cyclophasphanum, Prospidinum, Lophenalum, Paphencylum, Hidrix, Citomid, Tespamin, Mylecytan, Phthorbenzotephum, Bendamustin, Spirobrominum, Thiophasphamidum, Exal, Benzotephum, Imiphosum, Hexaphosphamidum, Photrinum, Myelosanum, Leukosulfan, Lomustin, Carmustine, Dacarbazine, Methotrexate, Methylaminopterinum, Mercaptopurinum,Fludarabin,Thioguaninum, Phopurinum, Phthoruracilum, Fluoroplex, Queroplex, Phthorafurum, Cytarabinum, Cisplatine, Platinum, Blastocarb, Procarbazin, Hydroxycarbamide, Biosupressin, Colchaminum, Rosevinum, herbae Leonuri Oncocristin, Colchicinum, Nitoxantrone, Irenotecan, Vinblastine, Colchiquium, Podophyllinum.
VII. Quyidagi maqollarni yod oling!
1. Potius mori quam foedari.
Sharmanda bo‘lgandan ko‘ra, o‘lgan yahshi.
2. Amat victoria curam.
G‘alaba tirishqoqlikni yahshi ko‘radi.
33 -AMALIY MASHG`ULOT: RETSEPTLARDA SO‘ZLARNI QISQARTIRISH
131-§. Retseptlarda so‘zlarni qisqartirish
Retseptlardagi so‘zlarni quyidagicha qisqartirish mumkin:
1. Retseptlarda so‘zlarni qisqartirganda ko‘pincha ularning boshlang‘ich qismi olinadi.
Masalan: semen – sem., folium – fol.
2. Agar so‘zning bosh qismida qatorasiga bir nechta undosh harflar kelsa, so‘zni qisqartirganda ular saqlanib qoladi.
Masalan: emplastrum –empl., infusum – inf.
3. Retseptlarda tez-tez uchrab turadigan so‘z va iboralar bitta harfgacha qisqartirilishi mumkin.
Masalan: Misce – M., Da - D., Signa – S.
132-§. RETSEPTLARDA QISQARTIRISHGA RUXSAT ETILGAN SO‘Z VA IBORALAR RO‘YXATI
So‘z yoki ibora
|
Qisqartirish
|
O‘zbekcha tarjimasi
|
1
|
2
|
3
|
ana
|
āā
|
teng miqdorda, baravar
|
aqua destillata
|
aq.dest.
|
distillangan suv
|
cortex
|
cort.
|
po‘stloq
|
Da (Detur) tales doses numero
|
D.t.d.N.
|
Shunday dozalardan..(son) ber. (berilgan bo‘lsin)
|
decoctum
|
dec.
|
qaynatma
|
dilutus
|
dil.
|
suyultirilgan
|
Divide in partes aequales
|
Div.in p.aeq.
|
Teng qismlarga bo‘ling
|
emulsum
|
emuls.
|
emulsiya
|
emplastrum
|
empl.
|
malham
|
extractum
|
extr.
|
ekstrakt
|
fiat yoki fiant
|
f.
|
hosil bo‘lguncha
|
flos
|
fl.
|
gul
|
folium
|
fol.
|
barg
|
fructus
|
fr.
|
meva
|
1
|
2
|
3
|
guttas
|
gtt.
|
tomchi
|
herba
|
hb.
|
o‘t, yer ustki qismi
|
in ampullis
|
in amp.
|
ampulada
|
in capsulis
|
in caps. gel.
|
jelatinli kapsulalarda
|
in charta cerata
|
in ch.cer.
|
mumlangan qog‘ozda
|
in tabulettis
|
in tab.
|
tabletkalarda
|
infusum
|
inf.
|
damlama
|
linimentum
|
linim.
|
liniment
|
liquor
|
liq.
|
suyuqlik
|
massa pilularum
|
m.pil.
|
hab dori massasi
|
Misce.Misceatur.
|
M.
|
Aralashtir.
Aralashtirilgan bo‘lsin.
|
Misce.Da.Signa.
|
M.D.S.
|
Aralashtir. Ber. Belgila.
|
Misce, fiat.
|
M.f.
|
Hosil bo‘lguncha aralashtir. (birlik)
|
Misce, fiant.
|
M. f.
|
Hosil bo‘lguncha aralashtiring. (ko‘plik)
|
mucilago
|
mucil.
|
shilliq
|
numero
|
N.
|
son
|
obductus
|
obd.
|
po‘st bilan qoplangan
|
oleum
|
ol.
|
moy, yog‘
|
pilula
|
pil.
|
hab dori
|
pulvis
|
pulv.
|
kukun
|
quantum satis
|
q.s.
|
keragicha
|
radix
|
r., rad.
|
ildiz
|
recipe
|
Rp.
|
oling
|
rhizoma
|
rhiz.
|
ildizpoya
|
Signa. Signetur.
|
S.
|
Belgila. Belgilangan bo‘lsin!
|
semen
|
sem.
|
urug‘
|
siccus
|
sicc.
|
quruq
|
sirupus
|
sir.
|
sharbat
|
simplex
|
simpl.
|
oddiy
|
solutio
|
sol.
|
eritma
|
species
|
sp.
|
yig‘ma
|
spissus
|
spiss.
|
quyuq
|
Sterilisa.Sterilisetur.
|
Steril.
|
Sterilizatsiya qil.
Sterilizatsiya qilingan bo‘lsin!
|
stigmata
|
stigm.
|
tumshuqcha, og‘izcha
|
suppositorium
|
supp.
|
shamcha
|
tabuletta
|
tab.
|
tabletka
|
tinctura
|
tinct.
|
nastoyka
|
unguentum
|
ung.
|
surtma
|
Dostları ilə paylaş: |