Toshkent farmatsevtika instituti farmakognoziya kafedrasi "botanika" fanidan o
Yüklə 43,03 Kb. Pdf görüntüsü
|
127 sporangiya hujayralarining reduksiyon yo`lda bo`linishi natijasida sporalar hosil bo`ladi. Sporalar shamol yardamida tarqaladi. Agar sporalar bir xil bo`lsa undan ikki jinsli o`simta o`sib chiqadi. Sporalar har xil bo`lsa ikki uyli bir jinsli o`simta o`si chiqadi. Sporalar katta va kichik bo`lishi mumkin. Kichik sporalarni mikrospora, katta sporalarni makrospora deyiladi. Mikrosporalar mikrosparangiyalarda makrosporalar esa makrosporalarda taraqqqiy etadi. Mikrosporadan otalik o`simtasi o`sib chiqadi. Bu otalik o`simtada anteridiyalar taraqqiy etadi. Makrosporadan onalik o`simtasi o`sib chiqadi. Unda arxegoniyalar taraqqiy etadi. O`rmon qirqqulog`ining ildiz poyasidan gijja haydaydigan ekstrakt tayyorlanadi . qirqbo`g`imning poyasi siydik haydovchi dori sifatida ishlatiladi. Apteka plaunning sporasi detskaya pudra va pilyula tayyorlashda , bir-biriga yopishib qolmasliga uchun sporadan sepiladi. Og`ir sanoatda metallarni quyishda , qolipga sporasi solib qo`yiladi. Nazorat savollari 1. Tuban va yuqori sporali o’simliklar farqi? 2. Moxlar qanday ko’payadi? 3. Jigarsimon moxlarning tuzilishi va ko`payishi? 4. Poya va bargli moxlarning tuzilishi va ko’payishi? 5. Qirqquloqsimonlilar klassifikatsiyasi? 6. Qirqquloqlarning moxlardan farqi? 7. Qirqbo`g`imlilar tuzilishi? 8. Qirqbo`g`imning ko`payishi? 9. Plaunsimonlar, tuzilishi, ko`payishi? 10. Qirqquloqsimonlilar ahamiyati? Foydalaniladigan asosiy darsliklar va o‘quv qo‘llanmalar ro‘yxati 1. Яковлев Г. П., Челомбитько В.A. Ботаника. – M.: “Высшая школа” , 2001.-230 c. 2. Mustafaev S.M., Ahmedov O‘.A. Botanika. – T.: O‘zbekiston, 2005.- 435 b. 3. Mustafaev S.M., Ahmedov O‘.A., Samatova SH. O‘simliklar sistematikasidan amaliy mashg‘ulotlar. – T.: “YUNAKS-PRINT” MCHJ bosmaxonasi, 2007.- 127 b. 4. Ahmedov O‘.A., Yulchieva M.T. Botanika fanidan elaktron darslik.-T.: 2008. 5. Pharmaceutikal Botany, a Text-Books for students of pharmacy and science. Published by forgotten books, 2013. –50 p 6. V. Ch. Evans Farmakognoziya. –Xalqaro nashr: Edinburg, London Nyu– York, Filadelfiya, Sidney, Toronto (16 nashr).- Saunders Elsevier Limited, 2009. 7. Hamidov A., Nabiev M.M. “O‘zbekiston o‘simliklarini aniqlagichi”.-T.: 1987.-235 b. 8. Василев A.E. “Морфология, анатомия растений”. – M.: Изд-вo “ Высшая школа ”, 1988. -435 c. 9. Xolmatov X.X., Karimova S.U., Ahmedov O‘.A. va boshqalar. Dorivor o‘simliklarning lotincha-o‘zbekcha-ruscha-arabcha va forscha-tojikcha lug‘ati.-T.: X.F. “Nizim” bosmaxonasi, 2004. – 239 b. 10. Berezovskaya T.P., Dmitruk S.E., Grishinna e.I., Belousov M.V. Osnovы farmatsevticheskoy botaniki. – Tomsk: Pechatnaya manifaktura, 2004.-294 s. 11. Xolmatov X.X., Ahmedov O‘. A. Farmakognoziya. 1-2 qism. – T.: “Ibn Sino” nashiryoti, 2007.- 806 b. MA’RUZA – 11 Qirqquloqsimonlilar. Yuksak o’simliklar evolyutsiyasi.Ochiq urug’lilar. 128 Ma’ruzaning maqsadi: Chin qirqquloqlar va suv qirqquloqlari haqida tushuncha,qirqbo’g’imlilar,plaunlar tuzilishi,ko’payishi.Ochiq urug’lilarga tasnif,klassifikatsiyasi,tuzilishi,ko’payishi haqida tushuncha berish. Reja: 1.O’rmon qirqqulog’ining tuzilishi,ko’payishi. 2.Suv qirqqulog’ining tuzilishi,ko’payishi. 3.Qirqbo’g’imlilarga tasnif. 4.Dala qirqbo’g’imining tuzilishi,ko’payishi. 5.Plaunlar tuzilishi,ko’payishi. 6.Bir xil va har xil sporali plaunlar. 7.Ochiq urug’lilarga tasnif,klassifikatsiyasi. 8.Ochiq urg’lilarning tuzilishi,ko’payishi. 9.Igna barglilar sinfiga harakteristika. 10.Igna barglilarning ko’payishi. Tayanch iboralar: Ochiq urug’li o’simliklar. Urug’li o’simliklar. Ochiq urug’lilarni asosiy vakillari. Urug’li o’simliklarni xususiyati. Evolyutsion jarayonda urug’ni kеlib chiqishi. Ochiq urug’li o’simliklarni kеlib chiqishi. Kubbalarning tuzilishi. Urug’kurtak va chang tuzilishi. Changlanish va otalanish. Ochiq urug’li o’simliklarning sinflari: sagovniklar, bеnnеtitlar, ginkolar, gnеtumlar va ignabarglilar. Ninabarglilar sinfiga tasnif. Ninabarglilar oilasi: qarag’aydoshlar, sarvidoshlar, toksodiyadoshlar, araukariyadoshlar , zarnabdoshlar. CHIN QIRQQULOQLAR TARTIBI Bu tartibga o’rmon qirqqulog’i kiradi. O’rmon qirqqulog’i(Dryopteris filixmas)salqin o’rmonlarda, butalar orasida, nam yerda, O’rta Osiyoning tog’li rayonlarida uchraydi. O’rmon qirqqulog’I ko’p yillik o’t o’simlik.Ildizpoyasi yo’g’on qoramtir bo’lib,tangacha barg bilan qoplangan. Ildizpoyaning uchida bo’yi 1m gacha yetadigan ko’p patsimon yashil rangli barg o’sib chiqadi. Yoshlik vaqtida bargning uchi gajaksimon qayrilgan bo’ladi. Barglar kuzda qurib,tushib ketadi.Bargning ostki qismiqoladi.Bu qolgan burglar hisobiga ildizpoya tobora yo’g’onlashib boradi. Yoz paytlarining oxirida bargning orqa tomonida mayda g’uddalar-soruslar paydo bo’la boshlaydi. Bularning shakli yumaloq bo’ladi. Soruslar barg o’rtasida tomirlar bo’ylab,ikki qator bo’lib joylashadi. Soruslar-sporangiyaning yig’indisidir.Chunki sorusning ichida bir qancha tuxumsimon sporangiyalar joylashgan bo’ladi.Sporangiyalrning o’sib chiqqan joyini planset deyiladi.Sporangiyalari ko’p hujayrali bo’lib,ularning tashqi tomonidagi bir qator hujayrasini tapetum deyiladi.Ichki tomonidagi hujayralarini arxespora deyiladi.Bu hujayralar reduksion tipda bo’linishi natijasida har bir hujayradan 4 tadan spora-tetraspora hosil bo’ladi.Sporalarning rangi qo’ng’ir bo’ladi.Sporalarning hujayra po’sti 2 qavat bo’lib yetilgandan so’ng tashqi qavati yorilib ketadi. Bir tup o’simlikda millionlab spora hosil bo’lishi mumkin.Nam yerga tushgan spora una boshlaydi.Natijada diametri 0,5-1 sm bo’lgan yashil rangli yuraksimon o’simta o’sib chiqadi.Bu o’simta rizoidlar yordamida yerga yopishgan bo’ladi.O’simtada xlorofill donachalari bo’lganligi sababli fotosintez protsessi ham bo’lib o’tadi.O’simta bir uyli ikki jinsli.Shu o’simtada anteridiya ham,arxegoniya hamtaraqqiy etadi.O’simta o’rmon Yüklə 43,03 Kb. Dostları ilə paylaş:
|