Toshkent «yangiyo‘l poligraf servis»
Yüklə 3,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
| JAHON BOLALAR ADABIYOTI
BOLALAR GURUNGI Hans Kristian Andersen I Bir badavlat savdogar bolalarga ziyofat berdi. Ziyo - fat kechasiga boy va dongdor xonadonlarning bolala- rini taklif qildi. Savdogarning ishlari yurishib turgan, o‘zi ham o‘qimishli odam edi. Uning «aslzodalar» va «ulug‘vor boyonlar»dan ta- nish-bilishlari ko‘p edi. Shuningdek, na u va na bu mo‘tabar toifaga aloqasi bo‘lmagan kishilar bilan ham muomala qilar, tanish-bilish orttirar edi. Xullas, uning uyida kattagina yig‘in bo‘ldi, lekin yig‘ilganlar faqat bolalar edi. Ular tinimsiz javrashar, tillariga kelganini qaytarmay gapirishar edi. Bolalar orasida g‘oyat chiroyli, lekin o‘taketgan dimog‘dor bir qizcha ham bor ekan. Qizchaning jismiga kibr-havo ataylab kiritilmagan, balki maqtov-e’zozlar bilan singdirilgan ekan. Yana kimlar deng, qizchaning ota-onasi emas, unga qaraydigan xizmatkorlar uni shunday «kasal»ga chalintirib qo‘yishgan ekan. Qizchaning otasi kamer-yunker bo‘lgan ekan. Qizchaning tasavvurida bu «favqulodda muhim» unvon bo‘lib tuyulgan. – Men kamer-yunker qiziman! – derdi u. Qizcha boshqa bolalarga o‘zining «aslzoda»lardan ekanini, oqsuyaklar nasabidanligini uqtirib, kimki oddiy toifadan bo‘lsa, undan biror e’tiborli odam chiqmaydi, derdi. Har qancha o‘qima, intilma, o‘rganma – baribir 187 qoning toza bo‘lmasa, aslzoda bo‘lmasang, hech narsa - ga erisha olmaysan, derdi. – Familiyasi «sen» bilan tamomlanadigan kishilarni tilga olmasa ham bo‘laveradi – ulardan odam chiqmay - di! Biz – aslzodalar har qanday «sen»lardan nariroqda, qo‘lni belga qo‘yib, ularga qiyo boqmay turishimiz lozim. Biroq savdogarning qizi undan ranjib qoldi, nega desangiz, uning otasining familiyasi Massen edi. Mana shu zahoti u boshini ko‘tardi-da, shunday dedi: – Mening otamni bilasanmi, otam yuzta bolaning hammasiga novvot sotib olishi yoki uni sochib tashlab yuborishi mumkin. Sening otang shunaqa qila oladimi? – Mana, mening otam esa, – dedi bir yozuvchi ning qizchasi, – sening otang haqida, hozirgi dunyodagi ham - ma otalar haqida ham gazetaga yozishi mumkin. Oyim: «Hamma otangdan qo‘rqadi», – deydi. Axir gazeta uning aytganini qilar ekan-da. Shu so‘zlardan so‘ng qizcha takabburona kekkaygancha turib oldi, uning kibr-havosiga go‘yo olam torlik qilardi. 1. Bolalar o‘rtasida nima haqda munozara bo‘ldi? 2. Qaysi bolaning gapi sizga yoqmadi? Nima uchun? II Devor orqasida kambag‘al bir bola turgan ekan, u qiya ochiq turgan eshikdan astagina mo‘ralab bolalarga qaradi. Yumushini tugatgach, bolaga qiya ochiq eshik- dan yasanib-tusanib olib, o‘yin-kulgi qilayotgan bola - larni tomosha qilishga ruxsat be rildi. Shuning o‘zi ham kambag‘al bola uchun katta baxt edi. – Qani endi men shularning o‘rnida bo‘lsam! – dedi o‘zicha havasi kelib, biroq shu payt da u mahmadonalik 188 qilayotgan qiz chalarning gap-so‘zlarini eshitib qoldi. Bola ular ning gapidan o‘sal bo‘lib, umidsizlikka tushishi mum - kin edi. Nega desangiz, bu bolaning ota-onasida or - tiqcha qora chaqa ham yo‘q edi-da, gaze taga obuna bo‘lishga kelganda, hech imkoni yo‘q edi. Bunday odam - lar gazeta nashr etishni loaqal xayoliga keltira olarmidi?! Lekin eng yomoni shundaki, otasining fami liyasi, demak uning o‘z familiyasi ham «sen» bilan tamom bo‘lardi. «Xullas, mendan hech qachon biror durust odam chiq - maydi! – deb o‘yladi kambag‘al bola. – Mana, baxtsizlik. Lekin mening tomirimdan chinakam toza qon aylanyapti! Bu haqda tortishib o‘tirishga o‘rin ham yo‘q!» O‘sha kuni kechqurun bolalar gurungida mana shun - day gap-so‘zlar bo‘lib o‘tgan edi. Oradan ko‘p yil - lar o‘tib ketdi, o‘sha bolalar allaqachon ulg‘ayib, katta bo‘lishdi. Bu vaqtda o‘sha shaharda xazinalar liq to‘la bir uy paydo bo‘ldi. Hamma shu uyga kirishni, unda - gi mo‘jizalarni tomosha qilishni istardi, hatto bu yerga o‘zga shaharlardan ham odamlar kelishardi. Xo‘sh, savdogar uyiga yig‘ilishgan o‘sha bolalardan qaysinisi endi bu mening uyim der ekan-a? Bunday qaraganda «falonchi aslzodaniki bo‘lishi mumkin», deb aytish turgan gap, lekin bunday emas. Ha, bu uy o‘sha kuni kechqurun oshxonada xizmat qilib, eshik- dan mahmadonalik qilayotgan bolalarga qarayotgan kambag‘al bolaniki! Ana o‘sha bolaning familiyasi «sen» bilan tamom bo‘lsa-da, lekin undan katta odam chiqdi. 1. Siz bolalarning o‘zaro suhbatidan qanday xulosa chiqardingiz? 2. Kambag‘al bolaning orzu-umidlari haqida gapiring. |