Toziholmasael
Yüklə 4,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- DİYƏNİN HÖKMLƏRİ Məsələ 2808
- Məsələ 2809
- Məsələ 2810
- Məsələ 2811
İzahlı şəriət hökmləri 577
beytul-maldan versinlər. Zindanda oğurluq edərsə, gərək onu öldürsünlər.
578 DİYƏNİN HÖKMLƏRİ
olaraq müsəlmanı öldürərsə, ölən kişi və ya oğlan olsa öldürülənin vəsisi, qatili bağışlaya və ya ölddürə bilər. Əgər öldürülmüş şəxs kafirdirsə və onun qatili müsəlmandırsa, müsəlmanı öldürmək olmaz. Əgər öldürülən müsəlman qadın yaxud qızdırsa, onun müsəlman qatilini öldürmək olar, lakin qatil müsəlman kişidirsə gərək diyənin yarısını, oldürənin vəlisinə versinlər. Əgər qatil dəli və ya balığ deyilsə, mütləq olaraq, gərək diyə versinlər. Onun diyəsi aqiləyədir ki, sonradan izah olunacaqdır. Həmçinin ölənin vəlisi tərəflərin razı olduqları miqdarda qatildən diyə ala bilər. Amma onlar şəriətdə təyin olunmuş diyəyə razı olsalar, şəri diyələrin miqdarı müxtəlif olduğuna görə, onun miqdarını təyin etməyin ixtiyarı qatilin öhdəsindədir. Hər biri onun üçün asan olsa onu seçə bilər. Deməli digərlərinə nisbətən qiyməti az olan gümüşün qiymətini verə bilər. Amma səhvən (məhz səhv üzündən) öldürərsə, məsələn: bir heyvana atdığı güllə, başqasını öldürsə, ölənin vəsisinin, onu öldürməyə haqqı yoxdur. Amma aqilə yəni qatilin ata tərəfindən olan yaxınlarından və qohumlarından diyə ala bilər. Onlar vermədiyi təqdirdə qatilin özündən diyə alsın. Amma qəsdə oxşar, səhv üzündən öldürərsə, məsələn: bir şəxs, adətən öldürücü olmayan alətlə, başqasını vursa və öldürmək məqsədi də olmadığı halda, təsadüfən öldürsə, ölənin vəsisinin, onu öldürməyə haqqı yoxdur. Qatil gərək diyə versin. Məsələ 2809: Azad müsəlman kişini öldürən qatilin verəcəyi diyə, (öldürülmüş, müsəlman kişidirsə,) altı şeydən biridir: 1-Altı yaşa daxil olmuş yüz baş dəvə. Bu hökm, qəsdən öldürmənindir. Səhvən və qəsdə oxşar olan halda, dəvələrin yaşı bundan az olcaq. 2-İki yüz inək. İzahlı şəriət hökmləri 579
3-Min qoyun. 4-İki yüz hellə (geyim). Hər bir hellə iki qat parçadır, daha yaxşı olar Yəməndə toxunan parça olsun. 5-Min (şəri) misqal qızıl sikkə. Onun hər bir misqalı, 18 noxud həcmindədir. 6-On min dirhəm. Onun hər biri, on ikidə alti (12/6) noxud gümüş sikkədir. Əgər ölən müsəlman və azad qadındırsa onun diyəsi bu altı şeyin hər birində müsəlman kişinin diyəsinnin yarısı qədərdir. Zimmi kafirin diyəsi; kişidirsə, səkkiz yüz dirhəm, qadındırsa, dörd yüz dirhəmdir. Qeyri-zimmi kafirin diyəsi yoxdur. Məsələ 2810: Bəzi şeylərin diyəsinin miqdarı, yuxarıdqakı məsələlərdə deyilən qətlin diyəsi qədərdir: 1-Bir şəxsin iki gözünü kor edən və ya göz qapaqların hər dördünü sıradan çıxaran, (qətl diyəsi versin). Əgər bir gözünü kor etsə, qətl diyəsinin yarısı qədər diyə versin. 2-Bir şəxsin iki qulağını kəsərsə və ya hər iki qulağın kar olmasına səbəb olan iş görsə (qətl diyəsi versin). Əgər bir qulağını kəsərsə və ya kar edərsə, gərək öldürməyin yarısı qədər diyə versin. Qulağın (aşağı) yumuşaq hissəsini kəsərsə, öldürümə diyəsinin üçdə biri qədər diyə versin. 3-Bütün burnu və ya aşağı (yumşaq) hissəni kəsərsə, (öldürülənin diyəsini versin). 4-Bir şəxsin dilini dibdən kəsərsə, (öldürmə diyəsi verməlidir). Əgər onun bəzi hissəsini kəsərsə, hərfləri tələffüzünə diqqət etməklə, dilin nə qədər kəsildiyini müəyyən etmək lazımdır və bütöv diyəni, hərfin tələffüzündə yaranan nöqsana görə bölüb o miqdarını verəməlidir. Daha yaxşı olar dilin ölçüsünü nəzərə alıb görsün nəqədəri vacib olur (yəni yarısı, üçdə biri, dördə biri və bunun kimi hesab edib görsün nəqədəri vacib olur) hansı çoxdursa, onu versinlər. 580 DİYƏNİN HÖKMLƏRİ
5-Birinin bütün dişlərini sıradan çıxararsa, (öldürmə diyəsi verməlidir). Dişləri düşən şəxs kişi olarsa və dişlərinin bəziləri düşərsə ağızda olan on iki qabaq dişlərin hər biri üçün, beş yüz dirhəm diyə verməlidir. Qalan on səkkiz dişin hər biri üçün iki yüz əlli dirhəm diyə versin. Qadının diyəsi, kişinin diyəsinin üçdə birə çatınca, bərabərdir. Üçdə birdən keçdikdən sonra, onun dişlərinin diyəsi, kişinin dişinin diyəsinin yarısı qədərdir. 6-Bir şəxsin hər iki əlini biləkdən kəsərsə, öldurmə diyəsi verməlidir. Əgər bir əlini biləkdən kəsərsə, onun diyəsi öldürməyin yarısı qədərdir. 7-Bir şəxsin on barmağını kəsərsə öldürmənin diyəsini verməlidir. Şəhadət barmağının (baş barmağın yanındakı barmaq) diyəsi, əlin diyəsinin üçdə biri qədərdir. Digər barmaqların diyəsi əlin diyəsinin altıda biri qədərdir. Qadının diyəsi üçdə birə çatsa, kişinin diyəsinin yarsı qədərdir. 8-Qadının hər iki döşünü kəsərsə, öldurmə diyəsi verməlidir. Əgər bir döşünü kəsərsə, gərək öldürməyin yarısı qədər diyə versin. 9-Bir şəxsin hər iki ayaqlarını, qatlanacağadək kəsərsə, yaxud ayaq barmaqlarının onunu da kəsərsə, öldurmə diyəsi verməlidir. Ayağın hər bir barmağın diyəsi əlin barmağının diyəsi qədərdir. 10-Kişinin yumurtalıqlarını sıradan çıxaran, öldurmə diyəsi verməlidir. 11-Bir şəxsə, ağlını itirəcək şəkildə xəsarət yetirməyin diyəsi, öldurməyin diyəsi qədərdir. 12-Birinin belini, heç vaxt düzəlməyəcək şəkildə sındırarsa, onun diyəsi, öldürmənin diyəsi qədərdir. Ehtiyat budur ki, razılaşsınlar.
məsələdə qeyd olunduğu kimi) onun diyəsini verməkdən əlavə gərək bir qul azad etsin, əgər qul azad edə bilməsə iki ay ardıcıl oruc tutsun, əgər bunu da bacarmasa, altımış fəqiri doyursun. Yüklə 4,66 Mb. Dostları ilə paylaş:
|