564
İRSİN HÖKMLƏRİ
Məsələ 2760: Əgər ölünün varisi ata tərəfindən təkcə baba
yaxud nənəsi olsa, ya da ana tərəfindən təkcə babası yaxud
nənəsi olarsa, mal üç qismə bölünür; iki hissəsi ata tərəfindən
olan babaya yaxud nənəyə və bir hissəsi ana tərəfindən olan
babaya, yaxud da nənəyə çatır.
Məsələ 2761: Əgər ölünün varisi ata tərəfindən olan baba və
nənəsi, və ana tərəfindən olan baba və nənəsi olarsa, mal üç
qismə bölünür; onun bir hissəsini ana tərəfindən olan baba və
nənəsi öz aralarında bərabər bölürlər, iki hissəsini də, ata
tərəfindən olan baba və nənəsinə verirlər. Babaya, nənənin iki
bərabəri qədər irs düşür.
Məsələ 2762: Əgər ölənin varisi təkcə arvad, ata tərəfindən
babası, nənəsi və ana tərəfindən baba və nənəsi olsa, arvada (ərlə
arvadın irsi bölmündə deyiləcəyi kimi) irs çatır. Malın əslinin
üçdə bir hissəsini, ana tərəfindən baba və nənəsinə verirlər və
onlar malı öz aralarında bərabər şəkildə bölürlər. Qalan hissəsini,
ata tərəfindən olan baba və nənəsinə verirlər. Baba, nənənin iki
bərabəri qədər irsə sahib olur. Əgər ölünün varisi ər, baba və
nənədirsə, ər malın yarısına, baba və nənə isə, keçən məsələdə
deyildiyi kimi, öz irsinə sahib olur.
Məsələ 2763: Qardaşın, bacının və ya qardaşların və
bacıların, baba yaxud nənə və ya babalar yaxud nənələr ilə
cəmlənməsinin bir neçə surəti vardır:
1. Baba ya nənənin hər biri və qardaş ya bacı, hamısı ana
tərəfdən olsunlar. Bu halda onların arasında kişi və qadın
olmaqda müxtəlif olsalar da, bərabər bölünəcək.
2. Onların hamısı ata tərəfindən olsunlar, bu halda hamısı kişi
və ya hamısı qadın olsa, mal onların arasında bərabər bölünəcək.
Əgər kişi və qadın olmaqda müxtəlif olsalar, hər kişi qadından
iki dəfə çox aparacaq.
3. Baba və ya nənədən hər biri ata tərəfdən olsun və bacı ya
qardaş ata-anadan olsun. Bunun hökmü keçən haldakı hökm
İzahlı şəriət hökmləri
565
kimidir. Məlum oldu ki, meyyitin ata tərəfdən olan bacı, ya
qardaşı əgər ata-anadan bir olan bacı ya qardaşla cəm olsa, ata
tərəfdən olanlar irs aparmır.
4. Babalar, ya nənələr, ya hər ikisi həm ata tərəfdən olsun,
həm ana tərəfdən olsun, qardaşlar ya bacılar, ya da hər ikisi də
belə olsalar, bu halda ana tərəfdən qohum olan qardaşlar, bacılar,
babalar, nənələr, malın üçdə birini öz aralarında bərabər
böləcəklər, kişi və qadın olmaqda müxtəlif olsalar da; ata
tərəfdən qohum olanlara isə malın üçdə ikisidir ki, hər kişiyə
qadından iki dəfə çox veriləcək. Əgər onların arasında hamısı
kişi, ya hamısı qadın olsa, onların arasında bərabər bölünəcək.
5. Ata tərəfdən olan baba ya nənə, ana tərəfdən olan qardaş ya
bacı ilə cəm olsun. Bu halda qardaş ya bacı təkdirsə malın altıda
birini aparacaq, əgər tək deyilsə, onun üçdə birini bərabər öz
aralarında böləcəklər, qalanını isə baba ya nənənin malıdır. Əgər
baba və nənə hər ikisi olsa, baba nənədən iki dəfə çox aparacaq.
6. Ana tərəfdən olan baba ya nənə, ata tərəfdən olan qardaş ilə
cəm olsun. Bu halda baba, ya nənə üçün malın üçdə biridir, əgər
hər ikisi sağ olsa, üçdə birini bərabər şəkildə bölərlər, onun üçdə
ikisi isə qardaş üçündür. Əgər o baba ya nənə ilə ata tərəfdən
bacı olsa, tək olan halda malın yarısını aparacaq, əgər çox
olsalar, üçdə ikisini aparacaqlar, hər halda baba ya nənə üçün
malın üçdə biridir. Buna görə də əgər bacı tək olsa, meyyitin
malının altıda biri onlardan artıq qalır, bunu da ata tərəfdən olan
bacıya vermək lazımdır. Ehtiyat budur ki altıda birində
razılaşsınlar.
7. Babalar, nənələr, onların bəziləri ata tərəfdən bəziləri isə
ana tərəfdən olsun və onlar ilə ata tərəfdən bacı ya qardaş olsun,
istər tək olsun, istərsə də çox, bu halda ana tərəfdən olan baba ya
nənə üçün malın üçdə biridir. Əgər çox olsalar öz aralarında kişi
və qadın olmaqda müxtəlif olsalar da, bərabər böləcəklər. Ata
tərəfdən olan baba ya nənə üçün və ata tərəfdən olan bacı ya
566
İRSİN HÖKMLƏRİ
qardaş üçün qalan malın üçdə ikidir. Əgər qadın və kişi olmaqda
müxtəlif olmasalar bərabər şəkildə aralarında bölünəcək.
Əgər
qadın və kişi cəhətdən müxtəlif olsalar, kişilər qadınlardan iki
qat artıq pay aparacaq. Əgər o babalar ya nənələrlə bir anadan
olan bacı ya qardaş olsalar, bir anadan olan babaya ya nənəyə,
bir anadan olan bacı ya qardaş ilə birlikdə üçdə bir düşəcək və
kişi və qadın cəhətindən müxtəlif olmalarına baxmayaraq onların
arasında bərabər bölünəcək, ata tərəfdən olan baba ya nənəyə
üçdə ikisi çatacaqdir. Əgər qadın və kişi olmaqda müxtəlif
olmasalar bərabər şəkildə aralarında bölünəcək.
Əgər qadın və
kişi cəhətdən müxtəlif olsalar, kişi qadından iki qat artıq pay
aparacaq.
8. Qardaş ya bacıların bəzisi ata tərəfdən, bəzisi isə ana
tərəfdən olsun və onlar ilə ata tərəfdən olan baba ya nənə olsun,
bu surətdə, ana tərəfdən olan bacı ya qardaş üçün tək olan
surətdə malın altıda birdir. Əgər çox olsalar, malın üçdə birdir ki,
öz aralarında bərabər böləcəklər. Ata tərəfdən olan bacı ya
qardaş üçün ata tərəfdən olan baba ya nənə ilə birlikdə malın
qalanıdır. Əgər qadın və kişi olmaqda müxtəlif olmasalar bərabər
şəkildə aralarında bölünəcək. Əgər qadın və kişi cəhətdən
müxtəlif olsalar, kişilər qadınlardan iki qat artıq pay aparacaq.
Əgər o qardaş ya bacılar ana tərəfdən olan baba ya nənə ilə
birlikdə olsa, ana tərəfdən olan baba ya nənə üçün ana tərəfdən
bacı qardaş ilə birlikdə malın üçdə biridir ki, öz aralarında
bərabər böləcəklər, ata tərəfdən olan bacı ya qardaş üçün irsin
üçdə ikisidir. Əgər qadın və kişi olmaqda müxtəlif olmasalar
bərabər şəkildə aralarında bölünəcək. Əgər qadın və kişi
cəhətdən müxtəlif olsalar, kişilər qadınlardan iki qat artıq pay
aparacaq.
Məsələ 2764: Meyyitin qardaş və bacısı olduğu təqdirdə
meyyitin qardaşının və ya bacısının uşağına irs çatmaz. Lakin bu
hökm qardaşın və ya bacının övladının qardaş və bacının
Dostları ilə paylaş: |